Hoewel de Europese Unie de lidstaten op het hart drukt om de rangen te sluiten wat betreft de gemeenschappelijke aankoopprocedure van de schaarse coronavaccins, spelen sommige lidstaten en regio’s solo slim. Zo denkt de Italiaanse regio Veneto een manier gevonden te hebben om tot zes keer meer vaccins te bemachtigen dan voorzien, dankzij tussenpersonen die de lokale autoriteiten benaderden per mail.

‘Mijn droom is een Veneto zonder Covid’, zegt de president van de regio Luca Zaia (Lega Nord). Om zijn droom te verwezenlijken, is de man bereid om in te gaan tegen de Italiaanse engagementen tegenover de Europese Unie.

Zes voorstellen per e-mail

Eind januari kondigden Pfizer, Moderna en AstraZeneca elk aanzienlijke vertragingen aan in de leveringen, in het bijzonder aan de EU. Tegelijkertijd ontvingen de Venetiaanse autoriteiten een reeks e-mails, waarin via een parallelle markt echte worden aangeboden. ‘In totaal zouden ze zes aanbiedingen hebben ontvangen’, zegt Zaia. Sommigen boden de vaccins aan tegen prijzen die ‘5 tot 6 keer hoger waren’ dan die waarover de EU onderhandelde. Anderen waren ‘tot 10 procent goedkoper’.

Uiteindelijk selecteerden Zaia en zijn collega’s twee voorstellen. Beide zouden ‘in overeenstemming zijn met die aan de EU’. Een van de gekozen tussenpersonen biedt 15 miljoen vaccindoses aan, de andere 12 miljoen. Hierdoor zou de regio Veneto in totaal 27 miljoen doses kunnen bemachtigen, terwijl Italië ‘slechts’ 4 miljoen doses van de bestelling van de EU had voorzien voor de regio met als hoofdstad Venetië

De noordoostelijke regio telt een kleine 5 miljoen inwoners. Indien het de extra doses toch in handen krijgt – en ze blijken niet nep te zijn – is het gebied klaar voor meerdere vaccinatiecampagnes. Voorlopig gaan wetenschappers ervan uit dat er jaarlijks tegen het virus zal moeten worden ingeënt.

Veneto verdedigt zich

‘We hebben contact gelegd en er wordt gecontroleerd op de herkomst, veiligheid en betrouwbaarheid van de ons aangeboden loten’, verzekerde Zaia. ‘En we hebben de aanbieders gescreend om fraude of onduidelijke situaties te voorkomen’, voegde Luciano Flor, directeur-generaal Gezondheid voor de regio Veneto toe.

De regio weet dat het toestemming van het nationale niveau nodig heeft. Ze schreef begin februari het Italiaanse farmaceutische agentschap (AIFA) aan. Die antwoordde niet de bevoegdheid te hebben om zijn zegen te geven. Het is dan ook de Italiaanse coronacommissaris Domenico Arcuri die zich zal moeten uitspreken over de Venetiaanse dissidentie.

Veneto beseft dat het een delicate zaak is, en ze hebben hun argumenten al voorbereid. Andrea Crisanti, microbioloog en viroloog aan de Universiteit van Padua en een veelgevraagd expert in Italiaanse media, zei dat de regio zich op een ‘ondoorzichtige markt’ begeeft.

‘De onderhandelingen zijn openbaar gemaakt en we kennen de tussenpersonen. Ze hebben ons in de eerste golf al van maskers en beademingsapparatuur voorzien’, antwoordde Zaia.

De president van de regio lanceerde ook een charmeoffensief. Hij verklaarde zich bereid om ‘het door hem geopende kanaal ter beschikking te stellen voor de staat en voor andere regio’s. ‘We blijven inzetten op een maximale samenwerking’, beloofde hij.

De kritiek dat Veneto een gebrek aan solidariteit vertoont met de rest van de wereld, wuift Zaia weg. ‘Israël heeft al 5 miljoen mensen ingeënt, het VK is twee keer zo snel als wij. Er gaan geruchten over extra aankopen in Duitsland. De vaccins zijn er: als wij ze niet kopen, koopt iemand anders ze.’

Hoe moet het nu verder?

Volgens de Italiaanse krant Corriere della Sera bestaat er een kans dat Veneto zijn zin krijgt van de Italiaanse autoriteiten. Wel op een manier die misschien minder voordelig uitpakt dan de regio hoopt. De coronacommissaris zou kunnen voorstellen om de aankoop van de 27 miljoen doses te aanvaarden, maar de verdeling ervan over het hele land te spreiden. In dat geval zal het ook de staat zijn die in zijn buidel tast. Net als bij de vaccins die via de EU worden verkregen. Minister van Volksgezondheid Roberto Speranza (Articolo Uno) zal dus ongetwijfeld ook nog zijn zegje doen over de kwestie.

Veneto geeft aan dat als het groen licht krijgt van de regering, het de contracten binnen enkele dagen zal kunnen sluiten. Binnen de maand zou het dan de vaccins ontvangen. De hoofdrolspelers in dit verhaal hebben nog geen farmabedrijf bij naam genoemd. De Italiaanse pers denkt te weten dat het om Pfizervaccins gaat.