De Amerikaanse Stanford-universiteit publiceerde een onderzoek naar onze levensverwachting. Volgens die studie zou het voor mensen heel normaal zijn om tot 100 jaar oud te worden. Als gevolg daarvan zal het deel van ons leven dat aan werk wordt gewijd, aanzienlijk langer duren. Hoewel dit grimmig kan klinken, is er reden om optimistisch te zijn.

“Demografen voorspellen dat de helft van de kinderen die sinds 2000 in de ontwikkelde wereld zijn geboren, 100 jaar of ouder zal worden”, aldus het rapport. Op basis hiervan concluderen de Stanford-onderzoekers uiteraard dat we binnenkort voor geheel nieuwe uitdagingen zullen komen te staan. 

Volgens de onderzoekers zouden die extra levensjaren ons ook in staat stellen de omstandigheden waarin we die extra jaren spenderen te verbeteren. Daarom stellen ze enkele ideeën voor die deze hachelijke uitdagingen kunnen omvormen tot een geweldige kans om “de kwaliteit van het leven voor alle leeftijden te verbeteren”.

Bouwen aan de toekomst

Als we ervan uitgaan dat toekomstige honderdjarigen nu nog erg jong zijn, moet er veel in hen worden geïnvesteerd. Aangezien het erom gaat “elke levensfase” te optimaliseren, moeten we vanaf het begin ons op jonge kinderen richten. “Zodat de voordelen zich over tientallen jaren kunnen opstapelen, terwijl er meer tijd is om te herstellen van nadelen en tegenslagen”, schrijven de onderzoekers.

Zij beschouwen de tijd tussen de geboorte en het begin van de kleuterschool als een “scharniermoment”. Dat moment is daarom “optimaal voor kinderen om veel van de cognitieve, emotionele en sociale vaardigheden te verwerven die nodig zijn voor een gezond, gelukkig en actief leven.”

In latere decennia is het dus belangrijk dat het onderwijs van jonge kinderen niet wordt verwaarloosd. Daarom stellen de onderzoekers voor om “na te denken over nieuwe leermogelijkheden buiten de grenzen van het formele onderwijs, zodat mensen van alle leeftijden in elke fase van hun leven de kennis kunnen verwerven die zij nodig hebben, en er toegang toe hebben op een manier die past bij hun behoeften, interesses, capaciteiten, tijdschema’s en budgetten.” Met andere woorden, in plaats van alle onderwijs te concentreren op de eerste 20 jaar van het leven, moet het worden gespreid over het hele leven van een persoon.

Nieuw werkmodel

Een van de belangrijkste conclusies van de onderzoekers, is dat de hoeveelheid tijd die mensen aan werken besteden drastisch zal toenemen. Als een carrière in het Westen momenteel 40 tot 45 jaar duurt, zal die voor veel van de hedendaagse kinderen 60 jaar duren.

Op het eerste gezicht is dit niet iets om lichtjes over te gaan. Onderzoekers zien dit echter als een kans om het huidige systeem fundamenteel te hervormen. Volgens hen moet het sleutelwoord “flexibiliteit” zijn. Ze zijn van mening dat het huidige model zeer onevenwichtig is: mensen werken veel wanneer ze veel verantwoordelijkheid hebben, en werken helemaal niet wanneer ze er veel minder hebben. “We worden overmatig gebruikt in de midlife en onderbenut na 65”, vatte Laura Carstensen, directeur van het Stanford Center on Longevity, samen in The Atlantic.

Daarom stellen ze in het algemeen voor de arbeidstijd aan te passen aan de levensfase van elk individu. Iemand die net een kind heeft gekregen, zou een aantal jaren veel minder moeten werken om zijn of haar kinderen goed op te voeden – en om tijd voor zichzelf te hebben. Als het kind volwassen is, kan de tijd rijp zijn om weer meer te gaan werken.

Dankzij de medische en technologische vooruitgang zal het mogelijk zijn deze “verloren arbeidstijd” in de laatste decennia van ons leven terug te winnen zonder dat onze gezondheid daaronder lijdt. Dit zou ook aansluiten bij de wensen van de huidige gepensioneerden. Voor hen kan het namelijk moeilijk zijn om van de ene dag op de andere over te schakelen van een leven gedomineerd door werken, naar absolute rustmodus. Jonge werknemers zouden zo ook kunnen profiteren van de steun van zeer ervaren collega’s aan het begin van hun loopbaan.

Nadelen

Om Carstensens ideaal samen te vatten: we zouden veel meer jaren werken dan vandaag, maar het totale aantal uren zou hetzelfde blijven, of toch bijna. En bovenal zouden we meer tijd hebben om van het leven te genieten. Een model waar velen van ons alleen maar van kunnen dromen.

Sommigen vragen zich echter af of dit systeem wel haalbaar is. Ten eerste zouden bedrijven er open voor moeten staan. Dat ligt niet voor de hand, aangezien zij nog steeds de vaste kosten van werknemers, zoals investeringen in opleiding, zouden moeten betalen. Maar de voordelen uit zulke investeringen wegen een stuk minder op als er minder uren gewerkt worden.

Anderzijds kunnen de werknemers zelf een ander voorbehoud maken. Louis Hyman, historicus aan de Cornell-universiteit, is er niet zeker van dat arbeiders minder zouden gaan werken, zelfs als ze de kans ertoe kregen. Mensen zijn geneigd om zoveel mogelijk geld te blijven vergaren. Hij gebruikt het voorbeeld van de periode wanneer vrouwen de huishoudelijke taken naast zich neer begonnen te leggen en naar de werkvloer trokken: in plaats van beiden minder te werken, gaven echtparen de voorkeur aan twee volledige inkomens, om meer te kunnen kopen.

Die hebzucht is natuurlijk niet alleen gebaseerd op een ziekelijk verlangen om zoveel mogelijk te consumeren. Het is vooral het gevolg van een zekere financiële kwetsbaarheid. De Stanford-onderzoekers zijn dus voorstander van een verbetering van de financiële zekerheid, met een versterking van de sociale zekerheid. Dit moet de werknemers van deze eeuw uiteindelijk in staat stellen los te durven laten wanneer dat nodig is.

(lp)