De wereldwijde tekorten aan brandstoffen doen de energieprijzen de hoogte inschieten en verstoren de markten van het Verenigd Koninkrijk tot China. De uit de pan rijzende kosten kunnen ook de inflatie voeden, en beginnen te wegen op de industriële productie. Zo zien sommige bedrijven in Europa zich genoodzaakt hun productie terug te schroeven. De bezorgdheid over de gasopslagniveaus in Europa neemt toe naarmate de winter nadert, wat de prijzen nog verder opdrijft.  

“Het nerveuze sentiment op de markt blijft aanhouden door de vrees voor een verminderde aanvoer tijdens de winter”, laat handelaar Energi Danmark optekenen door Bloomberg. “Alles lijkt klaar voor een nieuwe week van prijsstijgingen.”

De Europese gasvoorraden bevinden zich op het laagste seizoensniveau in meer dan tien jaar, terwijl de leveringen uit Rusland beperkt zijn en de wereldwijde concurrentie voor vloeibaar aardgas hevig blijft.

“Als we een koude start van de winter hebben en we gas terugtrekken, hebben we geen gas meer over tegen de tijd dat de koude winter toeslaat,” citeert Bloomberg Catherine Newman, de CEO van Limejump, een digitaal energieplatform.

Nord Stream 2

Zelfs het nieuws van maandag dat Rusland zijn controversiële nieuwe gaspijpleiding naar Duitsland aan het warmdraaien is – een bericht dat twee maanden geleden nog een bearish effect op de prijzen had – kon niet voor een adempauze zorgen. De exploitant van Nord Stream 2 is begonnen met het vullen van het eerste deel van de pijpleiding, om deze voor te bereiden op technische tests in de toekomst. De Duitse energietoezichthouder zei dat sommige activiteiten binnenkort van start kunnen gaan.

De precieze timing voor het begin van de leveringen blijft onduidelijk gezien alle regelgevende goedkeuringen die de verbinding vereist. Een groep hooggeplaatste wetgevers in het Europees Parlement heeft de uitvoerende macht van het blok opgeroepen ervoor te zorgen dat de controversiële pijpleiding volledig in overeenstemming is met de wetgeving van de Europese Unie.

Het is ook niet bekend hoeveel brandstof Ruslands staatsbedrijf Gazprom op korte termijn aan zijn export kan toevoegen. Dat komt omdat de grootste aardgasproducent ter wereld ook doorgaat met het vullen van voorraden in eigen land, door de toegenomen binnenlandse vraag. De impact van Nord Stream 2 op gasfutures voor recentere leveringen “is beperkt, gezien de ernstige vraag-aanbodschaarste die laat in 2021 wordt verwacht”, schreef consultant Inspired Energy in een nota.

Minder windenergie, meer gas

Een complex samenspel van factoren ligt aan de prijsbewegingen in de energiemarkt ten grondslag. Het domino-effect begint als volgt: door relatief weinig wind kunnen windmolenparken minder energie leveren. Daardoor wordt een groter beroep gedaan op met gasgestookte energiecentrales.

Maar de gasproductie is laag vanwege de afbouw van de gaswinning in Groningen, en het vaak uitgesteld groot onderhoud aan gasvelden in Noorwegen. Daar komt bij dat er dit jaar weinig gasvoorraden voor de winter zijn aangelegd, omdat het voorjaar bovengemiddeld koud was.

De aanvoer van vloeibaar gas (lng; liquified natural gas) naar Europa sputtert ondertussen, omdat bedrijven in Azië bereid zijn nóg hogere prijzen te betalen. Daarnaast vermoeden sommige experts dat Rusland een cynisch machtsspel speelt en de gasleveringen naar Europa beperkt. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) sommeerde recentelijk Rusland meer gas te leveren aan Europese landen.

Lege gasopslagen

De laatste keer dat de gasprijzen sterk stegen was in maart 2018, toen een koudefront over Noordwest-Europa trok, weet het FD. “Als we naar de geschiedenis kijken van de TTF-Future dan werden bijna alle prijsstijgingen veroorzaakt door koude periodes aan het eind van de winter, wanneer ondergrondse gasopslagen behoorlijk leeg zijn en er minder snel gas uit kan worden opgepompt”, schrijft Greg Molnar, gasanalist bij het Internationaal Energieagentschap in een commentaar.

“Dit keer is het verhaal anders. Ten eerste hebben we niet te maken met een korte prijspiek, maar met een stevige en stabiele bullrun, die al enkele maanden duurt. Ten tweede staan we nu nog maar aan het begin van de winter: de gasopslagen zullen vanaf nu steeds leger worden,” klinkt het nog.

De jongste data over de Europese gasopslagen, laat zien dat het vulpercentage (werkgas) in ons land gemiddeld 86 procent bedraagt. Werkgas verwijst naar het volume aardgas dat op de markt beschikbaar is. Het is gelijk aan het totale gas in opslag minus basisgas. Nederlandse gasopslagen behoren met een vulpercentage van slechts 58 procent tot de leegste in de EU. Alleen in Oostenrijk en Portugal zijn ze nog minder gevuld.

In 2018 was een nachtmerriescenario van fysieke gastekorten niet denkbeeldig in het noordwesten van Europa. En nu? “De gasprijzen nu liggen boven de prijzen van toen, wat een teken van de extreme krapte op de markt is,” aldus nog Molnar.

Lees ook: Wat kan je doen tegen de stijgende gasprijzen?

(bzg)