PS-voorzitter Paul Magnette trekt fors door over zijn zogenaamd ‘ecosocialisme’, waarbij hij bepaald revolutionair klinkt: “Wij politici lijken verlamd, immobiel, veroordeeld tot kleine veranderingen in de marge. Terwijl we net radicale veranderingen moeten mogelijk maken.” Daarbij legt hij zowaar zijn voorstel om het openbaar vervoer gratis te maken, nog eens op tafel. Althans voor jongeren en voor 65-plussers. “Dat zou slechts 150 miljoen kosten”, zo berekende hij. En, hij duwt nog verder door: “Het kan al in Brussel. En dat is quasi dezelfde coalitie, met zes daar, als de zeven partners in de federale coalitie.” Meteen schuift de PS zo een duidelijke trofee naar voren, voor de komende begrotingsbesprekingen.

In het nieuws: In Gent steelt Paul Magnette (PS) de show.

De details: De PS-voorzitter legt zijn ambities op tafel voor de komende jaren. En die zijn heel ‘groen’.

• “Vandaag ben ik vijftig jaar en ik heb een paar grijze haren”, zo herinnerde hij aan eenzelfde doortocht bij de UGent, tien jaar geleden, toen hij veertig was. “Vijftig, dat is toch een mijlpaal in het leven. Deze zomer stelde ik me dus toch wel wat vragen. ‘Wat zou ik nog willen bereiken in de politiek, wat wil ik nog uit mijn carrière halen?’ Eigenlijk is dat hetzelfde als tien jaar geleden, misschien ben ik alleen nog bezorgder en gemotiveerder“, zo stak een bijna filosofische Magnette van wal.
• Nadat hij uitgebreid was ingeleid door Carl Devos, de bekende Gentse professor die elk jaar dé man of vrouw van het moment weet te strikken voor zijn openingscollege, gooide Magnette het zo over een wat onverwachte boeg. Want Devos had in zijn introductie toch stevig verwezen naar het communautaire, en met name de N-VA, “die stevige hoop koesteren op u”. Daarbij citeerde hij netjes Augustinus: “Hoop heeft twee prachtige dochters, woede en moed. Woede over de dingen zoals ze zijn en moed om te geloven dat ze niet zullen blijven zoals ze zijn.”
• Magnette boog dat citaat helemaal naar zijn agenda: het ging enkel over één zaak, het klimaat. Want, zo bleek uit de PS-voorzitter zijn discours, hij wil daar de rest van zijn carrière dus grotendeels aan besteden.
• “Als we dit niet doen, zal het aantal natuurrampen toenemen, waardoor de wereld onleefbaar zal worden”, zo stelde hij fel. En uiteraard is het geen puur ecologisme, maar werd perfect de brug naar het rode onderdeel geslagen: “Achter deze ecologische kwestie gaat een sociale kwestie schuil“, zo stelde hij, waarbij hij de zaal herinnerde aan zijn eeuwige strijd tegen sociale onrechtvaardigheid, die onverminderd doorgaat.

De essentie: Magnette gaat niet achteruit, over gratis openbaar vervoer. Of toch niet veel.

• Het onderwerp van Magnette z’n speech mag niet verrassen: twee weekends eerder was er zijn congres over ‘ecosocialisme’, waarbij hij een aanval deed op de corebusiness van een grote rivaal in Franstalig België, de groenen.
• Toen legde Magnette een pak voorstellen op tafel, maar eentje zeer concreet: het openbaar vervoer gratis maken. Meteen werd dat quasi langs alle kanten afgeschoten, door de liberalen, maar ook door de groenen die eerder “willen inzetten op stipter en meer aanwezig openbaar vervoer, dan gratis”.
• In Gent zette hij daarover door: “We zien dat het werkt. Zoals men het in Luxemburg gedaan heeft, of in meerdere regio’s in Frankrijk, of in Tallinn in Estland.”
• Maar tegelijk nuanceerde hij ook zijn voorstel: hij wil het zeker voor 65-plussers en mensen onder de 25 jaar. Plus, Magnette legde meteen de kostprijs ook op tafel: 150 miljoen.
• Daarbij speelde hij het ook politiek handig: “Als het in Brussel kan, moet het toch ook op federaal niveau kunnen?“, zo stelde hij de vraag, waarbij hij laconiek opmerkte dat “de Brusselse regering met zes partijen bijna dezelfde is dan de federale regering met zeven”.
• Die Brusselse coalitie, met onder meer Open Vld erin, schreef in haar regeerakkoord in 2019 inderdaad “gratis openbaar vervoer” in. Dat is er voor jongeren onder de 25, aan een quasi gratis tarief van 12 euro per jaar, komende van bijna 500 euro per jaar voor een abonnement. Die maatregel kost Brussel 17 miljoen euro per jaar.
• In Brussel leverde dat overigens felle interne discussies op, met Open Vld-minister van Budget Sven Gatz als koele minnaar, maar de groenen met Elke Van den Brandt (Groen), die hier wél aan de kar trokken in het ‘gratis’-dossier.
• “We moeten dringend actie ondernemen, stoppen met treuzelen en een echte elektroshock realiseren. We moeten het leven van alle burgers verbeteren, en zichtbare resultaten voorleggen”, zo waarschuwde Magnette, bijna als signaal voor de lopende begrotingsonderhandelingen, waarbij de federale regering momenteel bikkelt over nieuwe inkomsten en uitgaven.

The Big Picture: Magnette kijkt groots, om het allemaal te financieren.

• “Wie gaat dat betalen?” Dat is een belangrijke vraag en ik wil er niet omheen draaien. Want het is perfect financierbaar, en we moeten ageren op Europees niveau. Een studie van de Europese Rekenkamer stelt dat die groene transitie 11.200 miljard euro zal kosten, acht keer het huidige budget van de Europese unie. Maar de middelen bestaan”, zo beweerde Magnette gretig.
• Daarbij kwam hij met een discours dat niet nieuw is, maar nog steeds niet erg concreet: Een pak Europese belastingen, plus de gigantische effecten globaal bij een energietransitie. De berekening oogt eerder utopisch:
  • Een belasting op internationale financiële transacties, een koolstoftaks en een belasting op multinationals, kunnen volgens Magnette zo’n 1.436 miljard opbrengen per jaar.
  • “En als we 100 procent hernieuwbare energie bereiken, stoppen we met importeren, en zijn er geen subsidies meer, dat is nog eens 400 miljard per jaar.”
  • “Plus, er is het geld dat gecreëerd wordt door de Europese centrale banken“, 500 miljard per jaar. Dat zou Magnette meteen ook willen “investeren in een groene economie”.
  • Tenslotte moet er ook nog een “akkoord over een wereldwijde minimumbelasting” komen, voor Magnette.

Opvallend: Magnette pleit ook voor ‘politieke vernieuwing.

• In zijn ambities voor de komende jaren, schoof Magnette nog een prioriteit naar voren: de politiek weer zinvol maken. “Want ik moet bekennen dat ik me zorgen maak over de democratie. Als jongeren hun geloof in democratie verliezen, is dat omdat ze geen hoop meer hebben dat politici iets kunnen veranderen.”
• “Wij politici lijken verlamd, immobiel, veroordeeld tot kleine veranderingen in de marge. Terwijl we net radicale veranderingen moeten mogelijk maken.”
• Concreet wil Magnette wel degelijk een federale kieskring, om maar één element te noemen. Dat is een oud pleidooi om de Belgische democratie beter te laten werken. Het klinkt mooi in een aula, maar bij onderhandelingen over het communautaire heeft het nog nooit ernstig op tafel gelegen.
• Interessanter was zijn voorstel om politici op sociale media, met name Facebook, serieus te gaan beperken of zelfs verbieden. Dat kadert in een strijd tegen de PVDA-PTB, die forse sommen uitgeeft op het Amerikaanse platform om de PS aan te vallen. Gisteren, toen Facebook plat lag, trolde de PS-account op Twitter zelfs de PTB-PVDA, door te zeggen “dat het business model van de PTB plat lag“.
• Daarnaast was er een pleidooi voor meer burgerdemocratie, en ook de cumulregels raakte Magnette aan.

Goed om te volgen: Elk Europees land worstelt momenteel met uit de pan swingende energieprijzen. Maar de aanpak is erg verdeeld. Spanje en Frankrijk roepen nu op tot één energieplan voor heel de EU.

• “Dit is niet iets dat wij alleen kunnen aanpakken, op het nationale niveau. We hebben één Europese aanpak nodig.” Tot die conclusie kwam gisteren de Spaanse minister van Financiën Nadia Calviño, op de top van de Ecofin, de ministers van financiën van de eurozone, in Luxemburg.
• “We moeten naar de Europese energiemarkt kijken. De huidige afspraken zijn niet geschikt voor wat we willen doen. Er is één groot nadeel aan de huidige aanpak: dat de prijzen van elektriciteit en gas gekoppeld zijn“, zo maakte Bruno Le Maire, de Franse minister van Economie, het nog iets specifieker. Daarbij maakte Le Maire het punt dat Europa net steeds meer weg gaat van fossiele brandstoffen: “Dus waarom de prijzen toch aan gas laten linken?”
• Frankrijk en Spanje schudden Europees flink aan de boom over de energiekwestie. Beide regeringen zijn volop bezig in het dossier, en namen op het thuisfront allerlei maatregelen.
  • Frankrijk ‘bevroor’ de gasprijs en garandeert de Franse consumenten dezelfde prijs voor heel de winter, als diegene die er deze week is in Frankrijk.
  • In Spanje verlaagde men de btw en andere taksen tot bijna nul procent voor de consument, terwijl de emissierechten nog eens fors verhoogd werden voor producenten. Alle “overwinsten” voor producenten die geen CO2 uitstoten (kernenergie, wind en zon) worden ook fors belast.
• De socialisten uit Spanje willen samen met de regering van Emmanuel Macron nu Europees ook het voortouw nemen. “We kunnen niet langer zomaar afhankelijk zijn van aanvoer uit het buitenland”, zo stelde Le Maire nog.
• Daarbij denken beide landen aan het opzetten van een zogenaamd ‘strategisch gasreserve’: dat zou de onderhandelingskracht van heel de markt van 450 miljoen Europese consumenten serieus zou kunnen versterken.
• Daarnaast wil Spanje de speculatie in CO2-emmissierechten tegengaan. “Een nieuwe zeepbel in die Europese uitstootrechten is het laatste wat we nodig hebben“, zo staat te lezen in de Spaanse voorstellen.

De context: De energiemarkt raakt maar niet gekalmeerd.

• De gasprijzen sprongen op de langetermijnmarkt in Nederland naar historische hoogtes: op een jaar tijd zijn er pieken die tot 400 procent hoger liggen. Overigens haalt Europa 43,3 procent van haar gas uit Rusland, dat de laatste maanden systematisch naliet reserves in Europa aan te vullen: zo werd de prijs verder opgedreven.
• De olieprijs gaat dezelfde weg op. Gisteren stegen de prijzen voor een vat Amerikaanse olie naar de hoogste prijs in zeven jaar. OPEC, het kartel van olieproducerende landen, weigert om de productie te verhogen: de druk op de prijzen neemt dus helemaal niet af.
• Dat laat zich voelen aan de pomp: diesel steeg gisteren door naar 1,68 euro per liter, de derde keer in een week werd het record gebroken.
• Op die manier raakt de escalatie op de markt maar niet gestopt. Die wordt aangevuurd door een enorme vraag na de economische relance. Dat stuwt de prijzen in de VS en Europa, maar ook in Azië, waar met name China met een energietekort kampt.

De essentie: Er is geen gouden graal voor de energie-uitdaging.

• Spanje en Frankrijk zetten met hun reeks voorstellen druk. Op de Europese Commissie, maar ook op Duitsland, om Europees wel iets te gaan ondernemen. Dat men vanuit de Commissie tot nu toe suste “dat het in 2022 wel weer zou koelen op de markten”, werd niet overal geapprecieerd.
• De Commissie zou de komende dagen zelf met een paper komen om hun suggesties toe te lichten. En daarbij kijken ze ook kritisch naar het drastisch ingrijpen van onder meer Spanje, wat mogelijks toch in strijd is met de Europese regels over de eengemaakte markt.
• De Belgische federale regering bekijkt het voorlopig allemaal ook met de nodige reserves. Vicepremier en minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) was niet in Luxemburg, omwille van de begrotingsbesprekingen. Maar ver gaat de Vivaldi-coalitie voorlopig niet mee in die Frans-Spaanse plannen: “Elk land heeft zijn eigen mogelijkheden om het probleem aan te pakken, en oplossingen zullen altijd op maat moeten zijn“, zo is te horen
• Bovendien tempert men in Belgische regeringskringen ook de grote ambities: “Op korte termijn is het moeilijk om iets te doen op EU-niveau, dus we moeten vermijden verwachtingen te creëren“.

Opvallend: Weer commotie in Franstalig België over een gedwongen uitzetting.

• “Dit is iets wat onder Theo Francken ook hadden kunnen gebeuren”, zo verklaarde François De Smet, voorzitter van DéFI gisterenmorgen op de nieuwszender LN24. De Smet heeft maar twee zetels in de Kamer, maar de links-liberale partij lukt er telkens aardig in om Vivaldi-regeringspartners op te naaien. Zeker als het over asiel en migratie gaat.
• Want het dossier dat voorlag, beroerde al dagen de partijen en publieke opinie in Franstalig België: een Congolese student zat in een gesloten centrum en werd uitgewezen, terug naar Congo.
• Junior Masudi Wasso had wel een paspoort van Congo en visum van België gekregen om als student naar ons land te komen, maar had bij controle geen bewijs van inschrijving van de UCL-universiteit en kon niet aantonen over voldoende middelen te beschikken voor zijn verblijf. Daarbij zette de dienst vreemdelingenzaken hem vast.
• De reacties in het dossier waren enorm in politieke kringen in Franstalig België. Onder meer de voorzitter van Ecolo, Rajae Maouane had het over “een absurde en niet-tolereerbare opsluiting” van de Congolees. Ahmed Laaouj, de fractieleider van de PS, kwam met een persbericht “om de onmiddellijke vrijlating te eisen”. Vanmorgen in de Kamer was hij opnieuw erg kritisch.
• Langs alle kanten kwam er plots druk: de telefoon van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) stond de afgelopen dagen roodgloeiend. Want er werd een hele campagne georganiseerd om Masudi Wasso vrij te krijgen: zelfs de UCL liet plots weten dat “het inschrijvingsgeld niet helemaal betaald moet worden.”
• Opvallend was dat de minister van Onderwijs, Valérie Glatigny, nochtans van de MR, zich ook expliciet moeide in het dossier en “opheldering” vroeg aan Mahdi, de bevoegde staatssecretaris voor Asiel en Migratie. “Ik heb mijn zorg over de situatie uitgesproken”, zo stelde ze. 
• En nog meer: in De Morgen staat te lezen dat Sophie Wilmès (MR) als minister van Buitenlandse Zaken zou zijn tussengekomen om te bemiddelen, en bij Mahdi zou hebben aangedrongen tot een oplossing te komen.
• Uiteindelijk besliste de administratie om het dossier toch goed te keuren en hem door te laten, nadat hij alle juiste documenten wel kon voorleggen. “Zijn inschrijving was eerst niet betaald. En het doel van zijn reis was niet voldoende aangetoond”, zo stelde Mahdi ter verdediging vanmorgen op de RTBF.
• Het dossier toont andermaal aan hoezeer de zenuwen gespannen staan over het dossier van migratie, en hoe daarbij noord en zuid anders kijken naar de te volgen aanpak.