In een verschroeiend opiniestuk op de site van denktank Oikos haalt Noors expert internationale betrekkingen Asle Toje uit naar het vaccineringsbeleid van de EU. Vooral de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, moet het ontgelden. ‘Het probleem was dat von der Leyen volhield dat dit haar moment was om in de schijnwerpers te staan, en niet dat van de ministers van Volksgezondheid,’ klinkt het. Toje is naast internationaal expert ook lid van het vijfkoppig Nobelprijscomité.

De onderhandelingen over het EU-vaccin werden persoonlijk gevoerd door von der Leyen. Dat was niet erg naar de zin van Toje.

Pippi Langkous

‘Zij noemde het een ‘Europees succesverhaal’, nog voordat het verhaal het laatste hoofdstuk had bereikt, in de veronderstelling dat succes om de hoek lag te wachten. De eurocraten hebben zich te veel op de prijs geconcentreerd, en te weinig op productie en logistiek’, klinkt het.

‘Het probleem was dat Ursula von der Leyen volhield dat dit haar moment was om in de schijnwerpers te staan. Net als Pippi Langkous zei ze: Ik heb dit nog nooit geprobeerd, dus ik weet zeker dat ik het kan!’

Productiecapaciteit

‘Het ergste van alles is dat de EU blijkbaar geen plan had om de productiecapaciteit uit te breiden, iets wat zowel de Britse als de Amerikaanse bureaucratieën wel voor elkaar kregen’ weet Toje. ‘Dat de EU het niet eens heeft geprobeerd, heeft geleid tot complicaties op lange termijn.’

Von der Leyen gaf wel degelijk toe dat er fouten zijn gemaakt. Maar dat deed zij ‘zonder te vermelden waaruit de fouten bestonden of wie/wat ze heeft gemaakt’, aldus Toje.

‘In november heeft de EU een nieuwe strategie voorgesteld – in dit geval voor de Europese apotheek. Het stond natuurlijk vol mooie woorden, maar in de praktijk ziet het er nu anders uit. Slechts 17 procent van de EU-bevolking heeft de eerste dosis vaccins gekregen, tegen 50 procent in het VK en 40 procent in de VS. 971.000 Europeanen zijn tot nu toe aan Covid-19 overleden.’

Infecties in migrantenmilieus

Volgens Toje, die geen aangebrande issues schuwt, zijn er vele redenen waarom ‘het nieuwe Europa’ niet in staat bleek de problemen aan te pakken op een wijze waartoe natiestaten in andere werelddelen dat wel konden. Eén ervan is migratie.

‘We zien dat de infectie haar petrischaal heeft gekend in de migrantenmilieus van Europa. De invoering van infectie-bestrijdingsmaatregelen is daar veel te laag geweest.’

Verder: ‘Dit is een gevoelig onderwerp. Het is om voor de hand liggende redenen ook ongepast om met de vinger naar minderheden te wijzen, om hen tot zondebok van de crisis te maken.’ Niettemin refereert Toje aan een onderzoek van de Norwegian Medical Association. Daaruit blijkt dat hoe hoger de immigratie in bepaalde buurten in Oslo was, hoe hoger het risico op infectie.

‘Om bereid te zijn zich op te offeren voor de samenleving, moet men zichzelf ook als deel van die samenleving beschouwen. Covid-19 heeft het probleem aangetoond van hoge immigratie / lage integratie (de voorkeursaanpak van de EU): zonder een gemeenschappelijke cultuur is het moeilijk om mensen zover te krijgen dat zij bereid zijn zich op te offeren voor de gemeenschap.’

Klaar

En von der Leyen? Die is klaar, of ze het nu beseft of niet. ‘The Economist wees er op zijn redactionele pagina op dat geen enkele minister in welk land dan ook de persoonlijke verantwoordelijkheid voor een blunder van dit kaliber zou overleven. Een blunder die duizenden levens heeft gekost, alsmede miljarden euro’s. Het tijdschrift, dat beweert dat het aan de EU te danken is dat ’s morgens de zon opkomt, kwam gevaarlijk dicht bij een oproep tot het aftreden van de voorzitter van de Commissie.’

We kunnen dus veilig stellen dat von der Leyen nooit de Nobelprijs voor de Vrede of voor de Geneeskunde zal binnenrijven.

(jvdh)