Het komende Overlegcomité van vrijdag, dat naar alle waarschijnlijkheid vroeger zal doorgaan, belooft nu al een potje armworstelen te worden. Want terwijl de minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) al stelt ‘dat van versoepelingen geen sprake is’ en een aantal experten het graag nog over strengere maatregelen heeft, duwt MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez terug: ‘Waarom houden we vrijdag dan nog een vergadering, als het zo zit?’ Achter de schermen is het volop duw- en trekwerk, onder meer over grensverkeer. De minister-president van de Duitse Gemeenschap Olivier Paasch ontpopt zich daar tot eenzame strijder, tegen de stroom in.

In het nieuws: Het knettert nu al over het Overlegcomité.

De details: Een grote discussie tekent zich af: hoe ver moeten we blijven gaan met maatregelen?

• Het is in principe pas op het Overlegcomité, dat vrijdag gepland staat maar door de politieke omstandigheden waarschijnlijk vroeger bijeenkomt, dat knopen worden doorgehakt over de vergaande maatregelen voor corona. Die beperken de vrijheid van burgers aanzienlijk, met onder meer een avondklok, en de bubbels. Maar voor sommige sectoren, zoals contactberoepen en de horeca, vallen quasi alle inkomsten gewoon weg, door een de facto beroepsverbod.
• Uiteraard zit er dus erg veel druk op: een aantal mensen duwt flink om een versoepeling te krijgen. Maar de tegendruk is ook immens. En in de argumentatie wordt vooral gewezen op de nieuwe varianten van het coronavirus, die bijzonder bedreigend zouden zijn. In de GEMS, het wetenschappelijk adviescomité, zitten vooral wetenschappers die scenario’s achter de hand houden die nog veel strenger zijn.
• Dit weekend was er al een niet mis te verstane boodschap van CD&V-vicepremier Vincent Van Peteghem. Die hield zich tot nu toe op de vlakte, maar gaf in De Zondag toch een duidelijke boodschap mee. Hij kapittelde Marc Van Ranst, een van de adviseurs in de GEMS, om nu al publiek te verklaren dat nog twee maanden moet gewacht worden om te versoepelen. ‘Ik vind het niet verstandig om zo ver vooruit te lopen. Als we morgen kunnen versoepelen, dan moeten we dat doen. Graag zelfs.’
• Daarbij drukte hij op ‘stabiliteit’ en duwde meteen ook op de noodzaak om licht aan het einde van de tunnel te bieden: ‘Wij kiezen ervoor dezelfde maatregelen lang aan te houden. Ik vind dat de juiste strategie. Het is wel tijd voor een uitgewerkt exitplan. Hoe zullen we de exit aanpakken? Wat is de volgorde van de stappen? Wie kan eerst versoepelen? Dat moet voor nieuw perspectief zorgen. De vraag is gesteld aan de GEMS om zo’n plan op te maken. Ik hoop dat dat snel klaar kan zijn.’
• Op VTM bevestigde die andere vicepremier, én minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke (Vooruit) grotendeels die boodschap. Maar hij voegde er wel aan toe, in het licht van een uitbraak van de Britse variant van het virus: ‘Gezien de huidige situatie, is er geen sprake van om over versoepelingen te praten‘.
• Geen versoepeling dus, integendeel: ‘Er zitten nog enkele gaten in onze beveiliging. We zijn aan het onderzoeken hoe we die echt kunnen dichtmaken’, zo stelde Vandenbroucke een verscherping in het vooruitzicht.
• Op die uitspraken reageert MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez nu scherp: ‘Waarom houden we vrijdag nog een vergadering, als het zo zit? De minister van Volksgezondheid moet het collegialiteitsprincipe respecteren. We wachten trouwens nog altijd op wetenschappelijke studies. Regels worden nageleefd door uitleg te geven en respect te tonen’, zo stelt Bouchez op Twitter.
• Of dat veel effect zal hebben, is maar de vraag: de MR is, met vicepremier Sophie Wilmès (MR), niet echt in staat haar stempel te drukken op het coronabeleid. Dat wordt grotendeels gedomineerd door Vandenbroucke en premier Alexander De Croo (Open Vld), met in tweede orde de minister-presidenten van Wallonië (Elio Di Rupo, PS) en Vlaanderen (Jan Jambon, N-VA), die mee ‘wegen’.
• Bovendien komt de boodschap van ‘verstrengen’ overeen met de signalen die nu al vanuit die GEMS op te vangen zijn. Wat nu al zeker is: de regels voor niet-essentiële reizen worden nog strenger. Die krijgen een ‘negatief reisadvies’ van Buitenlandse Zaken, waardoor reisverzekeringen niet meer gelden.
• Maar ook voor reizen voor het werk wordt het nog strenger. De discussie gaat nu over vanaf wanneer een verplichte test én quarantaine verplicht worden. De huidige drempel ligt op 48 uur, maar dat willen de experten verminderen. Sommigen spraken van 8 uur, maar dan wordt het leven voor grensarbeiders, of iedereen die regelmatig over de grens moet, wel heel moeilijk.
• Eenzame strijder op dat vlak: Oliver Paasch, de minister-president van de Duitstalige ­Gemeenschap. Die liberaal lijkt zowat de enige die systematisch opkomt voor mensen die heen en weer moeten, en die absoluut wil dat de grenzen open blijven. Hij wil niet dat die termijn onder de 24 uur gaat.

Gespot: De nieuwjaarsreceptie van Open Vld zette critici in vuur en vlam over de coronaregels.

• 2020 toonde zich als een uiterst volatiel jaar door corona, met finaal een federale regering, die Open Vld mag leiden. De nieuwjaarsboodschap van Open Vld was dus hét moment om de premier in de bloemetjes te zetten, het goede te onderstrepen, en een koers richting 2021 uit te zetten.
• Daarbij is duidelijk dat voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) niet langer de strijd met N-VA wil oppoken (wat hij vorige week wel nog deed, na interne discussie daarover, met onder meer Bart Somers (Open Vld) als grote advocaat van dergelijk ‘aanvalsplan’), maar vrije baan wil geven aan het ‘staatsmanschap’ vanuit de Zestien, en zich dus als partij verder wat neutraler wil houden.
• Maar die boodschap raakte alvast flink ondergesneeuwd. Want het bleef maar komen, afgelopen weekend op sociale media: de zure oprispingen aan het adres van Open Vld. De aanleiding? Een eerder onschuldige selfie van Eline De Munck, presentator van dienst op de online nieuwjaarsreceptie die werd opgenomen in de Melsensstraat 34, het Open Vld-hoofdkwartier.
• Op die selfie poseerden naast De Munck ook voorzitter Lachaert en premier Alexander De Croo (Open Vld), die wat naar elkaar leunden, maar wel op veilige afstand zaten. Op de achtergrond was een driekoppige liveband te zien.
• Dat geheel deed bij een heleboel twitterati, sommigen al wat bekender dan anderen, de stoppen doorslaan: golden de regels dan niet voor iedereen? En wat voor beeld hing men daar op?
• Open Vld deed er via hun woordvoerder, en even later voorzitter Lachaert zelf op sociale media, alles aan om erop te wijzen dat ze de regels hadden gevolgd, voor een audiovisuele productie ‘zoals op tv, of bij andere nieuwsjaarsevents’. Een persbericht in dezelfde lijn volgde. Maar die verdediging, eerder dan begripvolle excuses, gooide nog olie op het vuur.
• Het duidt in elk geval op een zeer diepgaand ongenoegen ten opzichte van beleidsmakers, als het over corona gaat, wat ook al in een aantal barometers terugkomt: de bevolking is het moe. En de minste aanleiding is dan goed om keihard uit te halen. Dat erkende men aan de top van de Vlaamse liberalen ook: de perceptie zat tegen, daarover was niet genoeg nagedacht.
• Bovendien kampt de partij met een veel ernstiger en vervelender probleem, dat van de Vlaamse zonnepanelen. Met minister Lydia Peeters (Open Vld) en met name haar voorganger Bart Tommelein (Open Vld) hebben de Vlaamse liberalen hun nek zeer ver uitgestoken in dat dossier, in de vorige legislatuur. Zij verzekerden zwart-op-wit ‘dat de eigenaars van zonnepanelen ‘nooit’ in de steek zouden gelaten worden door Open Vld‘.
• Vanmorgen hield de zaak urenlang de Vlaamse liberalen in hun greep, op het partijbureau: want het is ‘hun’ dossier, een potentiële Arco-zaak, met meer dan 100.000 Vlaamse gezinnen die gedupeerd zijn. En met blijkbaar slecht wetgevend werk van hun ministers: het is immers de regeling van Tommelein en Peeters die vernietigd is nu door het Grondwettelijk Hof.

The big picture: De zaak van de zonnepanelen is niet weg.

• Uiteraard is het een majeur probleem, niet enkel van Open Vld, maar heel de Vlaamse regering. Die wist overigens wat op hen afkwam: op het kabinet van huidig minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) ging men eigenlijk al uit van het scenario waarbij het juridische ‘broddelwerk’ van de vorige regering vernietigd zou worden.
• Demir en de Vlaamse regering hebben nu een eenmalige premie van 1.200 tot 1.500 euro klaar, voor de 100.000 gezinnen die zonnepanelen én een digitale teller hebben. Maar niet alleen de 100.000 gezinnen met een digitale meter, ook de 470.000 met een analoge meter kunnen dan zo’n compensatie krijgen. De factuur kan dan oplopen tot ruim een half miljard euro: een wel erg dure grap.
• ‘De overheid moet zich nu als betrouwbare partner opstellen en binnen deze nieuwe realiteit voor een redelijke oplossing kiezen’, is de lijn die Demir nu aanhoudt.
• Toch is het niet moeilijk te voorspellen dat dit dossier straks door de oppositie zal gebruikt worden om keihard de Vlaamse regering aan te pakken. Daarbij komt ‘geloofwaardigheid’ en ‘goed bestuur’ hoog op het lijstje te staan. En dan dreigt Open Vld in de klappen te delen.

Niet de enige ‘beschadiging’: Dit weekend kreeg ook N-VA-boegbeeld Theo Francken een forse klap.

• De Standaard pakte uit met een gedetailleerd verslag van het politieonderzoek naar Melikan Kucam. Dat N-VA-gemeenteraadslid is veroordeeld tot 8 jaar cel voor het sjoemelen met humanitaire visa.
• Maar de krant zoomde vooral in op de vraag welke rol voormalig staatssecretaris Theo Francken speelde, en welke verantwoordelijkheid hij droeg. Het sleutelelement is daarbij het feit dat de politie in het onderzoek ook de telefoon van kabinetsmedewerker Lies V. aftapte, en dat Francken haar regelmatig belde over de zaak. Bovendien verklaarde Francken aan de speurders ook, in een verhoor, dat er weinig tot geen controle op de procedure van humanitaire visa was. Lies V. werd net als de rest van het kabinet van Francken niet vervolgd: zij waren niet betrokken bij de corruptie.
• Dat leidt tot de conclusie van de krant ‘dat Francken de Kamer om de tuin leidde‘. In de hoorzittingen achteraf vertelde hij dat er wel degelijk controle was op die humanitaire visa.
• Evengoed is er het bezwarend feit dat Francken via twee ernstige partijbronnen getipt werd over wat Kucam in z’n schild voerde: zowel Kamerlid Sophie De Wit (N-VA) als voormalig N-VA-kabinetschef Jeroen Windey lieten hem weten dat er fraude in het spel was. Maar Francken verwees hen door naar de politie en ondernam geen actie.
• Dat het geheel niet al te fraai oogt voor de oud-staatssecretaris is een understatement, ook al bevocht hij zelf de terminologie van ‘de Kamer om de tuin leiden’. De verschillen tussen zijn verklaring in het Parlement en die aan de politie noemde hij op Radio 1 een ‘mogelijk misverstand’, ‘dat hij nog in detail zou willen bekijken’. ‘Maar ik herhaal dat ik mijn verklaring in eer en geweten heb afgelegd met wat ik toen wist.’
• Binnen N-VA zitten velen verveeld met de zaak: het ondergraaft het imago van degelijke bestuurders, op z’n minst. En voor Francken zelf kan de timing niet vervelender komen: hij lanceert zich net nu als kandidaat-ondervoorzitter van de partij. Omdat Bart De Wever (N-VA) de troon bezet blijft houden als voorzitter, is dat ondervoorzitterschap plots een interne race geworden, waar wel wat mensen met ambitie naar kijken.
• Maar door de nawee van het Kucam-schandaal, is het meteen ook een intern plebisciet van de partijraad ten opzichte van Francken. Het is immers die raad, die stemgerechtigd is over het ondervoorzitterschap.

Goed genoteerd: In Brussel rommelt het echt bij de PS.

• Het verdelen van het Europees geld blijkt achteraf een en ander bloot te hebben gelegd binnen de PS. Want, pro memorie, de verschillende regeringen van het land kwamen daar de verdeling overeen van het Europees geld, maar Brussel viste daarbij achter het net.
• Ze kregen weliswaar nog 395 miljoen euro, maar dat was minder dan ze zelf op gehoopt hadden.
• Ecolo, coalitiepartner van Rudi Vervoort, de PS-minister-president die de zaak onderhandeld had, reageerde misnoegd. En ook Groen en DéFI waren lastig: waarom beet Brussel in het zand?
• Vervoort kreeg de zaak wel intern in zijn regering gesust, maar daarna lekte nog meer bezwarend nieuws: er waren door PS-staatssecretaris Thomas Dermine liefst vijf scenario’s getekend, en daarbij was het ‘minste’ voor Brussel uiteindelijk hetgeen dat het haalde. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) had nochtans ingestemd met een scenario waarbij Brussel nog 450 miljoen kreeg, maar het was de PS’er Elio Di Rupo geweest, de Waalse minister-president, die uiteindelijk Vervoort nog dieper duwde.
• Het leidde tot kletterende ruzie intern bij de PS. Maar het legde meteen ook een kwestie bloot die al lang ettert: wie is de eigenlijke baas van de PS in Brussel? Want Vervoort is duidelijk verzwakt, en twee figuren staan klaar: de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS) en de fractieleider in de Kamer, Ahmed Laaouej (PS). Die laatste is wel voorzitter van de Brusselse PS, maar Close is ondervoorzitter van heel de PS. Normaal is dat één en dezelfde mens, maar die machtsdeling duidt al op de gewapende vrede tussen beiden.
• De vraag is of de PS Vervoort laat zitten, of vroeg of laat toch een ‘switch’ zich opdringt: iedereen ziet wel dat Ecolo in de peilingen oprukt, en dat ze dreigen de rol van de PS als leidende partij in het Brussels Gewest over te nemen. Een scenario waarbij de Brusselse burgemeester dus ‘overneemt’ van Vervoort, is niet ondenkbaar.

Effe lastig: De grote baas van Staatsbank Belfius, Marc Raisière, heeft het aan de stok met de PS.

• Was het een verspreking, of meende hij het echt? Marc Raisière, de CEO van Belfius, ging in Trends-Tendances nogal fel door op de gevolgen van de crisis voor de horeca. ‘Natuurlijk zullen er faillissementen komen. Maar hebben we niet te veel cafés en restaurants in België? En waren die allemaal rendabel, zonder in het zwart te werken? De economie heeft soms behoefte aan een golf van opkuisen.’
• Die woorden zijn zeer zwaar gevallen bij de sector van de horeca in Franstalig België, die spreken over een ‘arrogante’ en ‘brutale aanval’. Daarom roept de sector, via Horeca Wallonie op ‘aan de andere banken in België om ons een voorstel te doen, aangepast aan de horeca, zowat we collectief van bank kunnen veranderen‘.
• Maar vervelender voor Raisière is dat de zaak politiek een staartje krijgt. ‘Een dergelijke minachting van een baas van een bank, een overheidsbank dan nog, is onaanvaardbaar. De rol van een bank is net om de echte economie te ondersteunen, en het lokale economisch weefsel te versterken, niet haar vertegenwoordigers te beledigen’, zo laat de Kamerfractie van de PS weten. Fractieleider Ahmed Laaouej (PS) roept Raisière op ‘om zo snel mogelijk de sector van de horeca te ontvangen’ en ‘hen zijn steun te geven’.
• Het is algemeen geweten dat de CEO van Belfius nogal stevige steun genoot van de vorige premier, Charles Michel (MR), en heel de Franstalige liberale tak in de federale regering. Maar met de exit van Michel en ook Didier Reynders (MR) zijn de verhoudingen verschoven. En het is duidelijk dat de PS niet langer de Belfius-CEO een vrijgeleide wil geven.
• De Belgische overheid is 100 procent aandeelhouder van Belfius, de bank die ontstond uit de assen van Dexia. De overgebleven bad bank hangt nog als een molensteen rond de nek van de overheid, en dus de belastingbetaler. Maar de ‘goede’ bank zou op een bepaald moment opnieuw naar de beurs kunnen. Die operatie ging niet door onder de vorige regering. Het is afwachten wat de plannen zijn van Petra De Sutter (Groen), minister van Overheidsbedrijven.