Aan CNN zegt de jonge Braziliaan Rodrigo, die al weken met zijn tent voor een kazerne nabij São Paulo kampeert: “Hij (Bolsonaro, red.) is invloedrijk op onze sociale netwerken en de dingen die hij post over familie, God en vrijheid vertegenwoordigen onze principes. Dat maakt dat we hier blijven”.

“Hij liet na de verkiezingsuitslag de deur open voor de voortzetting van een extremistische mobilisatie”

Hoewel Bolsonaro’s huidige regering zegt mee te werken aan de naderende wissel, wordt het vuurtje nog verder opgestookt door de stelling van de Braziliaanse president zelf, die beweert dat de verkiezingen “gestolen” zijn. Een bewering die onderwijl door een onderzoek van het Braziliaanse leger is ontkracht, maar desondanks zijn weerklank heeft gevonden op sociale netwerken, in rechtse publicaties online en op televisie. Vooralsnog zijn er nog geen tekenen dat het Braziliaanse leger op 1 januari gaat ingrijpen.

Met het politieke beleid van de afgelopen jaren heeft Bolsonaro groepen ontevreden Brazilianen gemobiliseerd, zegt politicoloog Michele Prado tegen NBC News. “Hij liet na de verkiezingsuitslag de deur open voor de voortzetting van een extremistische mobilisatie. Bovendien legitimeert hij deze radicalisering, omdat hij zijn hele politieke mandaat heeft besteed aan het aanvallen van de democratische instellingen van het land, het niet respecteren van minderheden en de scheiding der macht,” legt ze uit.

Geweld laait op in de samenleving

In de aanloop naar de inauguratie van Lula is het geweld in verschillende delen van het land opgelaaid. Het hoogtepunt was 13 december. Toen bestormden in de hoofdstad Brasilia boze Bolsonaristen het gebouw van de federale politie, na de arrestatie van een pro-Bolsonaro activist. De bestorming werd door de aanwezige agenten succesvol afgeslagen met behulp van traangas en rubberen kogels. Brandweerlieden rapporteerden dat vijf bussen en acht auto’s bij de ongeregeldheden in brand waren gestoken.

Wapenbezit is verzesvoudigd sinds Bolsonaro aan de macht kwam

Het aantal geregistreerde wapenbezitters in Brazilië is verzesvoudigd tot ongeveer 670.000 individuen sinds Bolsonaro in 2019 begon met het versoepelen van de wapenwetgeving. Onderwijl kent het land het hoogste aantal doden door vuurwapens ter wereld, meer nog dan de VS.

Het pro-wapenbezit loopt als een rode draad door Bolsonaro’s politieke agenda. Zo stelt de Braziliaan dat het de plicht is van zogenaamde “goede burgers”, of “cidadãos de bem”, om zich te bewapenen. En hij heeft herhaaldelijk gezegd dat gewapende mensen nooit tot slaaf gemaakt kunnen worden. 

Dat is gevaarlijke retoriek, zegt Erika Robb Larkins, een antropologe op het gebied van geweld in Brazilië (San Diego State University) aan The Conversation. “De aanhangers van Bolsonaro geloven dat ze met de komst van Lula op de rand van slavernij staan en dat een vuurwapen het enige is dat hen scheidt van een denkbeeldige communistische gevangenis”, aldus Larkins. 

Wapenbezit tijdelijk opgeschort

In een reactie op deze dreiging heeft zowel het Braziliaanse leger als de politie de beveiliging in de hoofdstad flink opgevoerd. Het Braziliaanse Hooggerechtshof heeft afgelopen woensdag bovendien geregistreerde wapenbezitters verboden hun vuurwapens te dragen in het federale district tot na de inauguratie van de verkozen president Lula.

Ook schortte het Hooggerechtshof tijdelijk de vergunningen op waarmee jagers en sportschutters slagwapens, vuurwapens en munitie mogen dragen in de regio waar de hoofdstad Brasilia ligt. De maatregel geldt van woensdagavond 28 december tot maandag 2 januari, de dag na de inauguratie van Lula.

(kg)