Vervuilende bedrijven worden wereldwijd steeds vaker het doelwit van rechtszaken die hun passiviteit op het gebied van klimaatverandering viseren, of pogingen om verkeerde informatie te verspreiden willen ontmaskeren. Dat schrijven wetenschappers van het Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment aan de London School of Economics.

De onderzoekers zeggen tijdens hun research het voorbije jaar een golf van rechtszaken – vooral buiten de Verenigde Staten – tegen producenten van fossiele brandstoffen te hebben geregistreerd, maar melden ook toenemende actie in andere bedrijfssectoren.

Kruissnelheid

“Actievoerders hebben sinds het midden van de jaren tachtig geregeld juridische stappen ondernomen in de strijd tegen de klimaatverandering, maar de beweging is toch pas onlangs echt op kruissnelheid gekomen”, stippen de onderzoekers Joana Setzer en Catherine Higham aan.

“Het aantal rechtszaken in verband met de klimaatverandering heeft over de hele wereld meer dan een verdubbeling gekend sinds het midden van het voorbije decennium. Op het vlak van klimaatverandering zijn inmiddels 2.002 klachten tegen bedrijven genoteerd. Ongeveer een kwart van al die dossiers werd de voorbije twee jaar ingediend.”

Het merendeel van deze rechtszaken viseert de passiviteit die de autoriteiten in de strijd tegen de klimaatverandering tentoonspreiden. De procedures zijn vaak geïnspireerd door een historische uitspraak drie jaar geleden, waarbij de Nederlandse regering werd opgedragen zijn uitstoot te verminderen.

“Maar inmiddels komt ook de industrie zelf steeds meer in het vizier van de actievoerders”, beklemtonen Setzer en Higham. “Daarbij bleken de klachten in eerste instantie gericht tegen bedrijven die actief zijn in de productie en verwerking van fossiele brandstoffen.”

Greenwashing

“Maar ook andere sectoren – zoals voeding, landbouw, transport, plastic en financiën – worden door hun schadelijke impact op het leefmilieu steeds vaker het doelwit van de actievoerders.”

“De klachten hebben vaak te maken met greenwashing, waarbij bedrijven ervan verdacht worden onterecht duurzame claims naar voren te brengen”, merken de wetenschappers nog op. “Verder worden ondernemingen op de korrel genomen omdat ze, met de verspreiding van desinformatie, de keuze van het publiek om een duurzame levenswijze te volgen onmogelijk zouden maken.”

De onderzoekers wijzen er nog op dat een aantal klachten ook tastbare gevolgen heeft gehad. “Onder meer Duitsland werd verplicht om zijn emissiestrategie te hertekenen”, benadrukken ze. “In Zuid-Korea is een definitieve beslissing over de financiering van een nieuw gasproject in Australië uitgesteld, nadat de Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners van het gebied, klacht tegen de werken hadden neergelegd.”

Volgende doelwitten

Setzer en Higham zeggen de volgende jaren een aanhoudende toename te verwachten van rechtszaken tegen activiteiten die te afhankelijk zouden zijn van technologieën voor het verwijderen van broeikasgassen of negatieve emissies. Ook verwachten ze meer dossiers over klimaat en biodiversiteit.

Daarnaast voorspellen de wetenschappers dat andere sectoren met een hoge uitstoot – zoals staal en cement, textiel, scheepvaart en luchtvaart – wellicht de volgende doelwitten van juridische acties zullen zijn.

Het rapport suggereert verder dat ondernemingen zich schrap moeten zetten tegen claims die op de persoonlijke verantwoordelijkheid – zoals de taken van bedrijfsleiders om klimaatrisico’s te beheersen – zijn gericht en rekening zullen moeten houden met internationale rechtszaken over verlies en schade.

“Maar niet alle rechtszaken hebben tot doel de actie tegen de klimaatcrisis te bevorderen”, zeggen de onderzoekers nog. “Vaak moet worden vastgesteld dat bedrijven of sectoren zelf rechtszaken aanspannen die zulke initiatieven net proberen te dwarsbomen.”

(evb)