Door Bpost rijkelijk van subsidies te voorzien voor de krantenbedeling, geeft de Belgische staat indirect subsidies ter waarde van zowat 170 miljoen euro per jaar aan de grote uitgevers van het land. Nochtans hebben de grote Vlaamse krantenuitgevers dat niet meteen nodig, want zowel Mediahuis als DPG Media boekt grote winsten.

Waar gaat het over?

Bpost krijgt een vergoeding van de Belgische staat voor het bussen van kranten en tijdschriften onder abonnement bij gezinnen en bedrijven. Volgens de staat zijn papieren media ook in het digitale tijdperk “diensten van algemeen economisch belang” die subsidiëring verdienen.

Hoeveel bedraagt de subsidie?

Het gros van de subsidies gaat naar de verdeling van erkende binnenlandse kranten, afkomstig van de grote Belgische uitgevers, en magazines. Die tijdschriften omvatten ook uitgaven door vzw’s en andere niet-commerciële verenigingen. De ordegrootte van de subsidie aan Bpost is 170 miljoen euro per jaar.

• Het bedrijf ontving voor 2019 een compensatie van 169,9 miljoen euro: 115,6 miljoen euro voor kranten en 54,3 miljoen euro voor magazines.

• In 2020 ging het om 166,5 miljoen euro: 112,5 miljoen euro voor kranten en 54,0 miljoen euro voor magazines.

• Voor de periode 2023-2027 mag Bpost rekenen op een steun van net geen 750 miljoen euro.

Hoe gaat dat bussen van kranten en magazines praktisch?

Bpost levert zes keer per week de kranten en vijf keer per week de magazines aan huis. Het om circa 304 distributiedagen per jaar:

• Voor de krantenbedeling worden 1.700 postbodes (in voltijdse equivalenten) ingezet in speciale rondes in de vroege ochtend, zegt Bpost in een bedrijfspresentatie.

• De verdeling van de magazines is geïntegreerd in de reguliere postrondes.

Om welke volumes gaat het?

• Bpost zelf geeft geen informatie vrij over het precieze aantal of het soort abonnementen dat het bedrijf via de postbodes verdeelt. Het bedrijf hanteerde in een publieke presentatie eind 2019 wel eveneens het cijfer van 800.000 abonnementen die verdeeld worden via de postbode.

• In een rapport van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven, een overlegplatform van de sociale partners, uit 2018 is sprake van “iets meer dan 800.000 abonnementen” die de postbodes tijdens de week bezorgen en “iets meer dan 900.000 abonnementen in het weekend”.

• Volgens cijfers van het Postobservatorium, dat behoort tot toezichthouder BIPT, ging het in 2020 om 423 miljoen eenheden per jaar: 209 miljoen kranten en 214 miljoen tijdschriften.

Hoe zwaar wegen de subsidies door?

Het Postobservatorium bevestigt dat de jaarlijkse subsidie hoger is dan wat de uitgevers aan Bpost nog eens apart betalen voor de persdistributie aan de abonnees:

• De uitgevers betaalden in 2020 bijvoorbeeld 110 miljoen euro: 51 miljoen euro voor de kranten en 59 miljoen euro voor de magazines.

• Dat is minder dan de eerder vermelde subsidies van 166,5 miljoen euro: 112,5 miljoen euro voor de kranten en 54 miljoen voor de magazines.

• Of nog: de krantenbedeling, die in totaal 163,5 miljoen euro kost, wordt voor 69 procent (112,5 miljoen op 163,5 miljoen) gesubsidieerd.

“Het contract tussen Bpost en de overheid heeft als gevolg dat de distributiekost voor de uitgeverijen wordt verminderd en in grote mate door de overheid wordt betaald”, schreef de Vlaamse Regulator Media al in 2017.

Hoe zijn de subsidies verdeeld per uitgever?

Insiders vermoeden dat Mediahuis verreweg het meest van de indirecte subsidies geniet, gevolgd door DPG Media, Rossel en IPM (in die volgorde). Maar officiële cijfers zijn er niet.

“Het is een black box”, zeggen verschillende kenners van het dossier. Hoe de gesubsidieerde volumes verdeeld zijn per uitgever, of zelfs maar per provincie, is vertrouwelijke informatie volgens Bpost en de federale overheid, zo blijkt onder meer uit een antwoord op een parlementaire vraag van kamerlid Michael Freilich (N-VA) aan minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS).

• De subsidie per uitgever bestaat uit een forfaitair bedrag en een variabel deel, gebaseerd op de uitgereikte volumes. Het is evenmin publiek hoe de staat de opsplitsing tussen de vaste subsidie en het variabele deel van de steun precies maakt.

• De subsidies per bedrijf zijn ook moeilijk om in te schatten omwille van de categorie magazines. Die tijdschriften nemen aan belang af, hebben verschillende publicatieritmes en omvatten zowel commerciële als niet-commerciële uitgaven.

• Verdeel je in een rudimentaire berekening de 169,9 miljoen euro compensatie (2019) over 800.000 abonnementen, dan kom je uit op een subsidie van ruim 212 euro per abonnement. Ter vergelijking: een jaarabonnement (digitaal + print) van De Standaard kost 498 euro en van Het Nieuwsblad 420 euro. Volgens de lopende promoties kosten dezelfde formules bij De Morgen 273 euro en Het Laatste Nieuws 260 euro.

Subsidiestromen ondanks topwinsten

De indirecte subsidies voor de krantenbedeling, betaald door de belastingbetaler, geven de uitgevers in elk geval de financiële ruimte om de prijzen voor hun papieren abonnementen kunstmatig laag te houden.

Het lijkt niet zo dat de twee grootste spelers, DPG Media en Mediahuis, de steun echt nodig hebben om te overleven:

• DPG Media (onder meer Het Laatste Nieuws, De Morgen en Dag Allemaal) maakte vorige week bekend dat zijn nettowinst vorig jaar uitkwam op 228 miljoen euro, wat 28 procent meer is dan een jaar eerder, op een omzet van 1,9 miljard euro.

• Mediahuis (onder meer De Standaard, Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen, Belang van Limburg) was vorig jaar goed voor 117 miljoen euro winst, op een omzet van 1,13 miljard euro.

Ondanks de Belgische subsidies voor de krantenbedeling besliste DPG Media recentelijk nog om zijn drukkerij in Lokeren grotendeels te sluiten en de krantenproductie over te hevelen naar het Nederlandse Eindhoven.