De kans is groot dat de lagere middenklasse straks ‘iets’ gaat voelen om de hoge energiefactuur wat te verzachten. Groen zet zich helemaal op de lijn van de PS: een energiecheque van 200 euro voor al wie minder dan zo’n 3.500 euro bruto per maand verdient. De PS verzette zich dit weekend nog eens tegen een algemene verlaging op de btw. Paul Magnette (PS) gaf er een officiële uitleg aan: hij wil mensen met een hoog inkomen niet 500 euro per jaar laten winnen, terwijl de laagste inkomens dan maar 100 euro voordeel hebben. Maar tegelijk speelt ook het gevoel dat die btw-verlaging te veel een PVDA-PTB-eis is, en dat succes wil men hen niet gunnen. Zo blijven CD&V en Vooruit alleen staan in hun eis om btw-verlaging, Open Vld en MR zijn minder happig.

In het nieuws: Wat komt er om de energiefactuur te verlagen?

De details: De Vlaamse regering duwt het van zich weg.

• “Ik ga hier niet de zoveelste ballon opsteken”, zo stelde Zuhal Demir (N-VA) ferm, vanmorgen op Radio 1 en in Het Laatste Nieuws. De Limburgse heeft energie ook als bevoegdheid voor de Vlaamse regering, en communiceerde vanmorgen in haar gekende stijl: recht voor de raap, en offensief. En de boodschap was nochtans niet makkelijk: neen, de Vlaamse regering gaat dus niet meteen ‘iets doen’ voor de bevolking, om de pijn van die zware facturen te verlichten.
• Demir sprak van “meerinkomsten rond de 70 à 80 miljoen euro”, “die kunnen teruggaan naar de mensen”. Maar daarbij geen directe ingrepen, maar “eerder structureel ingrijpen“. Een aantal langetermijnmaatregelen dus.
• Tegelijk tackelde Demir weer eens met twee voeten vooruit:
  • Ze haalde uit naar de EU: “Laten we de mensen geen blaasjes wijsmaken: de energieprijzen zijn zo hoog door een doelbewuste Europese politiek om de CO2-prijs op te drijven en onze eigen voorraden schaars te maken. Greenflation, groene inflatie is geen verzinsel.”
  • En ze viseerde nog eens haar favoriete vijand: “Politici die a zeggen moeten niet b doen. Elke vergadering die ik met mevrouw Zakia Khattabi (Ecolo) en Tinne Van der Straeten (Groen) bijwoonde, pleiten zij ervoor om nog een extra Europese CO2-taks van 460 euro per gezin in te voeren voor de verwarming van gebouwen en voor transport.”
• Daarmee zette Demir de Vlaamse regering alweer heel stekelig in het debat. Nochtans uitten recent nog Open Vld, en dit weekend ook CD&V-vicepremier Hilde Crevits hun frustratie over het feit dat die Vlaamse regering dreigt in een vechtfederalisme terecht te komen.
• Hoe dan ook: de boodschap en vooral de stijl en aanpak contrasteert sterk met die van federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen). Die werkte vorige week alweer een paar ongelukkige interviews voor de camera’s van de VRT af, waarin ze uitblonk in nietszeggendheid, en zelfs wat vreemd overkwam. Al eerder werkte ze zich voor de microfoon van Pieterjan De Smedt van Terzake helemaal in nesten, over de kernuitstap.
• Opvallend: het was dit weekend Meyrem Almaci, de voorzitter van Groen, die de communicatie van haar minister rond energie overnam. Tijdens de nieuwjaarsdrink zette Almaci zich 100 procent op de lijn van de PS: een energiecheque voor al wie minder verdient dan exact de helft van de Belgen, op het mediaaninkomen dus van net geen 3.500 euro.

Waarom de PS die ‘cheque’ absoluut wil: Het heeft te maken met Raoul Hedebouw (PVDA).

• Toch wel wat frustratie bij Vooruit en zeker bij CD&V. Bij die laatsten staken zowel voorzitter Joachim Coens (CD&V) als vooral vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V) hun nek uit: zei pleitten vorige week plots voor de verlaging van de btw op energie. Dit weekend losten ze die positie niet.
• Dat is nochtans een oude ‘linkse’ eis, waar ook Vooruit al maanden voor pleit. Dan zou je verwachten dat de PS met beide handen dat aanbod aangrijpt. “Maar dat doen ze niet, omdat aan het voorstel al te veel de geur van de PVDA kleeft. Die hebben het zo luidt in de markt gezet, en bij de PS-top zijn ze bang dat Hedebouw dan helemaal zou triomferen: ‘Die verlaging is er dankzij de PTB’. En dus komt Magnette met zijn cheque”, zo duidt men aan de top van socialisten.
• “Als je de btw verlaagt, winnen burgers met een klein inkomen maar een 100 euro per jaar. Burgers met een gemiddeld inkomen hebben dan ongeveer 200 euro, en mensen met een hoog inkomen 400 tot 500 euro per jaar. Ik wil de middelen gebruiken voor zij die het echt nodig hebben“, zo duidde Magnette op RTL de energiecheque.
• Dat die maatregel tegelijk minder kost dan de btw-verlaging, is vooral voor de liberalen mooi meegenomen. Die zetten zich schrap voor het voorstel van Van Peteghem: Open Vld liet dit weekend nog eens weten dat het “geen optie is, wat hen betreft, om de btw te verlagen”. In Het Laatste Nieuws sprak Open Vld-vicepremier Vincent Van Quickenborne van een kostprijs tot zelfs 2 miljard.
• De energiecheque lijkt er zo te komen, als middenweg tussen de btw, en mogelijks ingrijpen op de dure voorschotfacturen, wat de liberalen willen. Al gaat men er daarbij dan voluntaristisch van uit dat de prijzen wel zullen dalen dit jaar. Tegelijk wordt zo goed als zeker het sociaal tarief voor de bijna 1 miljoen gezinnen die nu ervan gebruik maken bijna zeker verlengd.
• Vraag is of de politieke winst, zeker aan Vlaamse kant, wel groot zal zijn voor Vivaldi. Want zo wordt de energiecheque dus opnieuw een maatregel die de welvaart verder herverdeelt: zeker in Vlaanderen blijft een groot deel van de bevolking, die meer dan 3.500 euro bruto verdient, dan achter met stijgingen op de factuur boven 1.500 euro per jaar, en geen enkele bijkomende tussenkomst van de overheid.

Wie betaalt? Kan de regering opnieuw bij Engie aankloppen?

• De PS opende tegelijk dit weekend een nieuw front in de energieoorlog: de Franse energiereus Engie komt in het vizier. Dat is een klassieker in de Wetstraat: door de kerncentrales boekt de uitbater bij stijgende energieprijzen een overwinst, of een uitzonderlijk hoge ‘nucleaire rente’.
• Alleen, de laatste jaren is die nucleaire rente gesmolten als sneeuw voor de zon. Engie moet immers, volgens een deal uit het verleden, 38 procent van hun winst maximaal afdragen aan de overheid. Komt daarbij dat onder de regering-Michel er nog eens een plafond is opgebouwd, van maximaal 20 miljoen per jaar voor de oudste reactoren.
• De CREG, de energiewaakhond, is alvast bezig aan het berekenen hoeveel de overwinst is. Maar of de regering daarmee dan ook onder de vorige afspraken verder kan, is daarmee niet gezegd. Hoe dan ook betekent dat één ding: oorlog met Engie.
• En die strijd ging de Vivaldi-ploeg tot nu toe niet aan, integendeel. Want Engie bleek een handige partner in de discussie rond de sluiting van de kerncentrales: de Fransen schaarden zich openlijk en volmondig achter die sluiting.

Ook verwacht: Een nucleaire evaluatie is nieuwe brandstof voor de discussie rond de kernuitstap.

• Vandaag legt het FANC, het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle, een evaluatierapport op tafel over de mogelijkheid om de kerncentrales toch open te houden. Dat was een van de eisen die de MR binnenhaalde, eind vorig jaar toen binnen Vivaldi de kernuitstap alweer op tafel lag.
• En kijk: Le Soir beroept zich op bronnen binnen dat FANC, die stellen dat in het rapport straks blijkt dat zeker de verlenging van twee centrales, Tihange 3 en Doel 4, niet onmogelijk is. Koren op de molen dus van Georges-Louis Bouchez (MR), die met zijn Franstalige liberalen er een open strijd van gemaakt heeft, om de centrales open te houden.
• Meteen wijst alles erop dat de MR dus nog meer gas gaat geven, met het rapport van het FANC in de hand, om de groenen de kernuitstap niet te gunnen.
• Komt daarbij dat Egbert Lachaert (Open Vld), dit weekend plots ook nog een bijkomende eis op tafel legde rond de kerncentrales. In een interview in De Zondag zocht de Open Vld-voorzitter flink de profilering op, hij wil andermaal proberen uit de schaduw te treden van zijn premier, Alexander De Croo (Open Vld).
• En zo legde hij dus plots een bijkomende eis voor Vivaldi op tafel, om de kernuitstap mogelijk te maken. Een eis die niet in het regeerakkoord werd opgenomen overigens: “Vandaag verbiedt de wet de bouw van een nieuwe kerncentrale. Dat is niet ernstig. De groenen moeten daarop toegeven. Anders komt er geen kernuitstap. Dat is onze voorwaarde.”
• Voor de groenen is dat bijzonder kwalijk: voor iedereen die Vivaldi maakte, was het heel duidelijk dat net het terugdraaien van de wet op de kernuitstap de brug te ver was voor Groen en Ecolo. Dat nu dus toch eisen, komende van de partij van de eerste minister zelf, maakt de zaken er niet makkelijker op. Al zou het niet de eerste eis zijn die Lachaert formuleert, om dan later weer in te trekken. Zo legde hij ook allerlei eisen rond fiscaliteit op tafel, in hetzelfde interview, die niemand binnen Vivaldi eigenlijk ernstig neemt.
• Bij de groenen herhalen ze telkens dezelfde boodschap: ze zijn niet per se tegen kernenergie, en willen gerust ook nieuwe, kleine modulaire centrales laten onderzoeken. Maar zolang niet is aangetoond dat die veilig en zonder afval kunnen werken, draaien ze de wet niet terug.

Genoteerd: De MR krijgt van alle kanten tikken, maar Bouchez doet gewoon verder.

• Terwijl Lachaert dus zondag opnieuw de lijn leek te bewandelen van een partijvoorzitter op zoek naar aandacht voor zijn rol en zijn partij, uit de schaduw van de eigen premier, haalde Van Quickenborne, de vicepremier, opvallend hard uit op zaterdag naar familiegenoot Bouchez.
  • “Zijn geroep maakt het ons lastig, ja. Hij is een roeper, wij zijn doeners“, zo stelde Van Quickenborne, zonder dan duidelijk te maken wat die ‘doeners’ precies doen.
  • “Tussen zijn woorden en daden gaapt de Grand Canyon. Hij is tegen gascentrales, maar Wallonië heeft nog nooit zoveel gascentrales vergund. Eerlijk? Ik zie hem meer als een conservatief dan als een liberaal”, zo sneerde hij.
  • “Bouchez keert altijd terug naar het verleden. De mouvement réformateur is zo eerder mouvement réactionnaire.”
  • “Kijk maar naar zijn belgicisme. Bouchez wil terugkeren naar de RTT en de BRT, naar een tweetalige televisiezender. Hij kan nog geen Nederlands en hij wil één publieke zender.”
• En tegelijk was Paul Magnette op zondag nog harder. Ook hij herhaalde de boodschap: “Ze zijn steeds minder liberaal en steeds meer conservatief“, handig inspelend op de voorzet vanuit Open Vld zelf.
• En hij vroeg zondag op RTL om meer “respect” tussen de partners. Daarbij onderstreepte hij expliciet “dat niemand onvervangbaar is”, en dat de MR dus vervangen kan worden door het cdH in de federale regering: een oud dreigement dat al regelmatig is bovengehaald.
• Bij de MR was men niet meteen geamuseerd over de uitval van de Open Vld-vicepremier. Men wees er fijntjes op dat dan wel het premierschap van Alexander De Croo ook zou wankelen: die is immers bewoner van de Zestien met ‘dank’ aan de sterkte van de liberale familie, zo stelde men bij de MR.
• “De politieke en mediawereld raken meer en meer de weg kwijt. De politieke actualiteit dit weekend draait rond de krampen die sommigen krijgen van “de slechterik Bouchez tegen de goeie progressieven“. En intussen geen woord over hun projecten …”, zo tweette Bouchez zelf.

Interessant om te volgen: Vooruit blijft bij de harde lijn op vlak van verplichte vaccins.

• Het Franse Parlement stemde zondag definitief over de vaccinatiepas: die is nu verplicht voor iedereen die in restaurants, musea, theaters, of het openbaar vervoer wil. En, het is een pas enkel op basis van vaccins, niet meer met negatieve testen.
• Daarmee is Frankrijk de zoveelste in de Europese rij, die de vaccins eigenlijk quasiverplicht maakt. Eerder scherpte Oostenrijk de boetes aan, en voerde ook Duitsland zo’n verplichting in.
• In eigen land blijft Conner Rousseau (Vooruit) zijn partij op die harde lijn zetten. In een opiniestuk in De Standaard maakt hij vanmorgen opnieuw zijn punt: “Alleen gevaccineerden zouden toegang mogen krijgen tot openbare plaatsen. Solidariteit wordt zo beloond met vrijheid.” De tekst is best scherp:
  • “Op dit ogenblik krijgt de vrijheid van 10 procent van de bevolking voorrang op de vrijheid van 90 procent van de bevolking. Dat is de omgekeerde wereld. De minderheid ongevaccineerden gijzelt de solidaire meerderheid gevaccineerden.”
  • “Als deze of de volgende variant de ziekenhuizen niet erger blijkt te belasten dan een griep, is een verplichte vaccinatie niet meer nodig. Maar tot we daar zeker van zijn, geldt de belangrijkste les die ik geleerd heb uit deze pandemie: hope for the best, prepare for the worst. En dat betekent in dit geval een vaccinatieplicht.”
  • “En zo wordt de vrijheid van het collectief van gevaccineerden (90 procent van de Vlamingen) niet langer opgeofferd aan de persoonlijke vrijheid van een kleine groep van 10 procent libertijnse individuen. Geduld is goed, maar na een bepaalde tijd is een verplichting beter. Zonder vaccinatie­bewijs kom je nergens meer binnen, met een vaccinatiebewijs overal.”
• Rousseau appelleert zo aan de silent majority, de “90 procent” zoals hij ze noemt, van mensen die zich wel degelijk lieten vaccineren. En dat doet hij niet uit de losse pols: de Vlaamse socialisten hebben peilingscijfers in de hand die aantonen dat bij de kiezers van alle Vlaamse partijen er een meerderheid is om het vaccin verplicht te maken. Bij Groen-kiezers is die het minst groot, nadien volgen Vlaams Belang en PVDA. Maar dus ook daar is een meerderheid voor verplichting.
• Zeker bij partijen als N-VA leeft het debat fel: die minderheid van 10 procent is enorm vocaal en laat zich permanent horen in haar verontwaardiging. De grootste partij van Vlaanderen aarzelt dus. Ondervoorzitter Valerie Van Peel (N-VA), reageerde meteen ook erg fel op het opiniestuk van Rousseau: “Dit is echt alle rede voorbij. Op een moment dat het virus endemisch lijkt te worden dan nog. Waanzin, hoor.”
• Ook Bouchez, federaal regeringspartner, kon het niet laten te tweeten: “Hoofd koel houden en bestaande regels toepassen, evalueren en aanpassen op basis van de evolutie van het virus en van de gevolgen ervan voor ons zorgsysteem. In een liberale democratie is vrijheid geen beloning maar een recht. Zo snel als het kan terug naar vrijheid.”

Ook genoteerd: Hilde Crevits (CD&V) zegt partijgenoot Sammy Mahdi (CD&V) de wacht aan.

• In een opvallend strijdvaardig interview met Het Nieuwsblad liet een van de kopstukken van CD&V, voormalig boegbeeld Hilde Crevits een opmerkelijke uitspraak optekenen. Ze stelde immers over haar partijgenoot en huidig staatssecretaris van Asiel en Migratie Sammy Mahdi dat die “niet onmiddellijk voorzitter moet worden.”
• “Ik denk niet dat Sammy onmiddellijk voorzitter moet worden, hij kan ook op andere manieren renderen. Dus geef Joachim misschien eens een kans om zijn congres van maart tot een goed einde te brengen en zijn voorzitterswerk te doen”, zo stelde ze.
• Daarmee lijkt ze in te pikken op de geruchten die al langer circuleren in de Wetstraat, dat Coens vervroegd zou vervangen worden als voorzitter. Zijn voorzitterschap ligt zwaar onder vuur: binnen de eigen partij kampt hij haast permanent met kwade lekken en ondermijnende uitspraken, waarbij men zijn leiderschap aantast.
• Verschillende kopstukken gaven al achter de schermen aan niet meer te geloven in het voorzitterschap van Coens: iedereen lijkt nu al te kijken wie in de plaats komt. En doordat Mahdi de tegenkandidaat was van Coens in 2019, maar vooral omdat hij recent een heel boek schreef over hoe hij de partij (beter) zou kunnen leiden, kijkt iedereen haar hem als potentiële Brutus, om zelfs als vervroegd te komen.
• Alleen, Crevits ziet dat duidelijk niet zitten, en zegt het nu openlijk. “Joachim is zeker nog voorzitter tot het einde van dit jaar. Dan zijn er voorzittersverkiezingen. De vraag is of hij kandidaat zal zijn en of er tegenkandidaten zijn”, zo stelt ze afgemeten.
• In 2019 wierp Crevits ook al een flinke schaduw over de interne race: zij was het boegbeeld bij de verkiezingen geweest, en verschillende mensen duwden binnen de partij om haar voorzitter te maken. Ze weigerde, maar barreerde ook anderen de weg. Uiteindelijk werd Coens ook partijleider met haar steun. De vraag is of ze eind dit jaar, wanneer CD&V opnieuw moet stemmen over de voorzitter, nog zo haar stempel zou kunnen drukken.