Perfectionisme is een eigenschap die we al op jonge leeftijd beginnen nastreven. Op school en op de werkvloer is het belangrijk om zo goed mogelijk te presteren. Maar niemand leert ons een balans te vinden, en zo kunnen we een punt bereiken waarop perfectionisme ons juist begint te hinderen.

Perfectionisme lijkt een belangrijke eigenschap voor goede werknemers, maar bij heel wat mensen loopt hun drang om goed te presteren uit de hand. Zowel de universiteit van British Columbia als de universiteit van Teheran hebben in een studie vastgesteld dat perfectionisme de oorzaak kan zijn van depressie, angst en verschillende mentale problemen. De enige manier om controle te krijgen over perfectionisme is weten wanneer het uw prestaties begint te ondermijnen. Dat is niet altijd even gemakkelijk, want perfectionisme verbergt zich vaak achter hard werk en doorzettingsvermogen.

Hoogleraar Tal Ben-Shahar stelt dat u beter optimalist dan perfectionist wordt. Optimalisten zijn even hard ingesteld op succes, maar ze zijn flexibeler en passen zich sneller aan. Dat maakt hen ook veel gelukkiger met hun werk, en ze worden er productiever van. Maar voor u zichzelf in een optimalist kan veranderen, is het belangrijk te weten wanneer perfectionisme uit de hand loopt. Hier zijn volgens Forbes acht signalen die alarm kunnen slaan.

1. U weet dat perfectionisme een probleem is, maar denkt dat het noodzakelijk is om succesvol te zijn.

Succes komt niet vanzelf. Vaak moeten mensen zichzelf forceren om succes af te dwingen. Wanneer hard werken de rechtvaardiging wordt van de stress en onnodige pijn die iemand ervaart, heeft perfectionisme het plafond bereikt. Wie dit onder controle krijgt, zal minder werken en toch veel meer gedaan krijgen dan iemand die zichzelf onbewust onnodig extra druk oplegt.

2. U gaat meteen in de verdediging bij negatieve feedback.

Perfectionisten hechten veel belang aan de mening die iemand anders over hen heeft. Dat maakt het moeilijk om ruimte te laten voor negatieve feedback. Zelfs wanneer kritiek goed is opgebouwd en bovendien nuttig kan zijn, komt dit hard aan bij een perfectionist. Vaak gaan ze al in de verdediging voor ze de feedback vernomen hebben. Ze willen immers zo goed mogelijk presteren en kritiek is als een doorn in het oog. Probeer dus het positieve effect van feedback in te zien, want kritiek kan het geleverde werk juist verbeteren. Negatieve feedback is een middel om echte perfectie te bereiken.

3. U bent kritisch over anderen.

Hoewel perfectionisten zelf geen negatieve feedback willen krijgen, zijn ze er als de kippen bij om iemand anders kritiek te geven. Het is hun gewoonte om zichzelf met anderen te vergelijken, en dus voelt het goed aan om iemand neer te halen, zeker als ze die persoon als een concurrent of een bedreiging ervaren.

4. U stelt voortdurend alles uit.

Perfectionisme leidt vaak tot faalangst. Zelfs eenvoudige taken worden zo uitgesteld, omdat ze perfect moeten worden uitgevoerd. Zo hebben perfectionisten voortdurend de neiging om te verstarren wanneer ze weten dat een idee niet perfect is en dus niet tot een goed resultaat zal leiden.

Auteurs schrijven vaak pagina’s vol met ideeën, ook al weten ze dat die tekst niet in hun boek zal komen. Ideeën moeten echter een kans krijgen om zich te ontwikkelen, en dat is in de dagelijkse realiteit ook zo. Auteur Jodi Picoult vat het vermijden van perfectionisme als volgt samen: “Een slechte pagina kun je bewerken, een blanco pagina niet.”

5. U heeft last van schuldgevoelens.

Perfectionisten hebben voortdurend gedachten van schuld die door hun hoofd spoken. Ze hebben immers altijd het gevoel dat ze tekortschieten. Zo’n schuldgevoel leidt tot stress, en die kan zich gemakkelijk ontplooien tot depressie en angst. Nochtans doen we ons die schuldgevoelens zelf aan. Hoe meer negatieve gedachten een stem krijgen, des te meer kracht ze krijgen. Bovendien zijn de meeste negatieve gedachten gewoon gedachten, geen feiten.

Wanneer iemand die negatieve gedachten ook echt begint te geloven, is het hoog tijd om ze los te laten. Het is dan best gewoon te stoppen en even tijd te maken om die gedachten op te schrijven. Op die manier wordt de stroom aan negatieve gedachten even vertraagd en zal het gemakkelijker zijn om ze op een rationele manier te evalueren.

6. U neemt fouten erg persoonlijk op.

Perfectionisten nemen hun werk zo ernstig dat ze de neiging hebben om de impact van hun fouten te overschatten. Zelfs kleine dingen kunnen grote teleurstellingen met zich meebrengen. Toch is dit een belangrijk probleem, want mensen worden er minder veerkrachtig door. Het vermogen om te herstellen van een mislukking is evenwel cruciaal op de weg naar succes. Daarom moeten perfectionisten leren dat falen geen bevestiging is van het feit dat ze niet goed genoeg zouden zijn.

7. U heeft plezier in het falen van anderen.

De meeste perfectionisten doen dit onbewust, maar het maakt van hen helemaal geen slechte mensen. Ellende heeft graag gezelschap, en perfectionisten vinden daarom voldoening in het feit dat anderen dezelfde frustraties hebben. Toch duren deze momenten van opluchting niet lang, en de meeste perfectionisten voelen zich slecht omdat ze zo competitief zijn ingesteld.

8. U vreest voortdurend afwijzing.

Perfectionisten hebben de goedkeuring van anderen nodig om zichzelf succesvol te voelen. Die mentaliteit veroorzaakt een constante vrees om te worden afgewezen. Dat kan ver gaan, want perfectionisten zijn bang van allerlei zaken, zoals om opslag vragen of hun eigen passies nastreven in plaats van iets te doen wat de goedkeuring van anderen zal krijgen. Daardoor zijn ze minder creatief en wordt hun progressie als persoon vertraagd.

Wat moet u doen?

Tot slot nog een raad om perfectionisme onder controle te krijgen op basis van alle signalen hierboven. Probeer zo authentiek mogelijk te zijn! Dat betekent dat u de dingen moet nastreven die u zelf graag heeft, dat u moet geloven dat hard werk z’n vruchten zal afwerpen, dat u moet leren uit uw fouten, en dat u voldoening van binnenuit laat komen.

Lees hier nog meer over de eigenschappen van een perfectionist.