Uitstelgedrag kennen we allemaal in zijn klassieke vorm: werk uitstellen door eerst leukere dingen te doen. Onderzoek van wetenschappers aan de Universiteit Utrecht toont nu aan dat dit klassieke uitstelgedrag vaak ook gepaard gaat met problematische slaapgewoontes.

De betrokkenen weten dat ze moeten gaan slapen, maar toch kunnen ze zich er niet toe brengen hun laptop af te sluiten of televisietoestel uit te schakelen. Het gedrag kan mogelijk worden verklaard door een gebrek aan zelfcontrole.

“Uitstelgedrag rond de slaaptijd betekent dat men er niet in lukt om op het geplande uur naar bed te gaan, hoewel daarvoor geen externe omstandigheden aanwezig zijn,” merken de onderzoekers op. 

In een interview met de NewYorker over het onderwerp vertelde een onderzoeker dat zelfs Aristoteles zich al over het vraagstuk gebogen had. “Waarom slagen mensen er niet in te doen wat goed voor hen is? Veel mensen willen op tijd naar bed gaan en toch doen ze het niet.”

Gebrek aan zelfdiscipline

De Utrechtse wetenschappers dachten dat er misschien een verband was met ander gedrag waarbij een gebrek aan zelfdiscipline een rol speelt. Ze onderzochten of mensen die steevast te laat gaan slapen, ook moeite hebben zichzelf te motiveren om aan sport te doen of voldoende groenten te eten. 

Ze ondervroegen 177 mensen die op een schaal van één tot vijf moesten aangeven in welke mate ze akkoord waren met uitspraken zoals:

“Ik ga vaak later naar bed dan gepland.”

“Ik raak makkelijk afgeleid door andere dingen als ik eigenlijk naar bed wil gaan.”

“Ik kan gemakkelijk stoppen met andere activiteiten als het tijd is om naar bed te gaan.”

De verzamelde antwoorden werden vervolgens vergeleken de onderzoekers met informatie die de deelnemers gaven over hun dagelijkse gewoontes, onder meer over het uitstellen van werk. Elke deelnemer kreeg daarbij een score op het gebied van zelfcontrole, zelfbewustzijn en impulsiviteit.

Het resultaat was duidelijk. Er bleek immers een sterk verband te zijn tussen slaap-uitstelgedrag, klassiek uitstelgedrag en zelfcontrole. 

Het is verrassend dat het uitstellen van slaap een gevolg blijkt van hetzelfde mechanisme waardoor sommige mensen steeds onaangename taken uitstellen. “Slaap wordt immers meestal niet beschouwd als onaangenaam,” schrijven de onderzoekers.

Twitteren is leuker dan slapen

“Het fenomeen heeft wellicht niet te maken met het feit dat men niet zou willen gaan slapen, maar wel met het probleem dat men andere activiteiten niet kan opgeven,” aldus het onderzoeksrapport. “Televisie kijken of Twitteren is voor deze mensen met andere woorden aanlokkelijker dan slapen. Dat wordt nog in de hand gewerkt doordat de zelfcontrole door vermoeidheid wordt ondermijnd.”

Een echte oplossing hebben de onderzoekers niet. Wel schrijven ze dat strategieën die zo weinig mogelijk moeite kosten, waarschijnlijk het meest succesvol zullen zijn in het bestrijden van slaap-uitstelgedrag. Ook worden een aantal eenvoudige trucs gesuggereerd, zoals een timer die de televisie uitschakelt of een alarm op de telefoon.