‘De studie van het Imperial College was niet erg goed. Nooit heb ik een ongepubliceerde studie gezien die zoveel impact heeft gehad op het globale beleid.’ Dat zegt Johan Giesecke, een Zweeds epidemioloog van wereldfaam, die de Zweedse overheid adviseert in de coronacrisis. Giesecke is niet de eerste de beste. Deze wetenschapper is ondertussen 70 en met pensioen, maar was de allereerste Chief Scientist van het Europees Centrum voor ziektepreventie en ‑bestrijding (ECDC) en ook adviseur bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Zweden is wat betreft de strijd tegen het coronavirus een buitenbeentje in de internationale gemeenschap en volgde een afwijkende en eigenzinnige aanpak. Scholen, cafés, bars en restaurants bleven open. Burgers werden volwassen genoeg geacht om ‘social distancing’ te respecteren. De resultaten zijn – ondanks de aanzwellende kritiek – zeker niet slechter dan die in landen waar wel een volledige lockdown van kracht is. Met meer dan 10 miljoen inwoners telt het land voorlopig minder dan 15.000 bevestigde gevallen en 1.580 overlijdens.
‘Uitgangspunt van de studie was al fout’
Giesecke werd geïnterviewd door de Britse publicatie The Post. De video (zie onderaan) is ondertussen al bijna een miljoen keer bekeken. Volgens de Zweed was de Britse beslissing om af te stappen van groepsimmuniteit fout. Hij laat opmerken dat die beslissing werd genomen na de publicatie van de studie van het Imperial College. Die studie ging uit van een half miljoen doden zonder maatregelen, een kwart miljoen met een soepele lockdown en 20.000 met een totale lockdown. Verder ging de studie uit van een ongewijzigde ziekenhuiscapaciteit, iets wat zich nergens heeft voorgedaan. ‘Hier in Zweden hebben we die capaciteit verdrievoudigd.’
‘Die studie werd gepubliceerd zonder te zijn ‘peer reviewed’, een vakterm voor ‘nagelezen en beoordeeld door collega-wetenschappers’. Ook stond die studie vol veronderstellingen en was ze te pessimistisch,’ aldus de Zweed. ‘Eigenlijk is de studie niets meer dan een interne nota van het Imperial College. Zelden heeft een ongecontroleerde studie zo veel impact gehad op de globale beleidsvoering. En dat voor een om het zacht uit te drukken betwistbare studie.’
‘Enkel oudere en kwetsbare mensen moeten worden beschermd’
Volgens hem moeten enkel de oudere en kwetsbare mensen worden beschermd. De afzwakking van de curve die nu in verschillende Europese landen wordt opgemeten is even goed het gevolg van het vroegtijdig overlijden van de meest kwetsbare mensen als van de lockdown zelf. Tijdens de ‘exit’, die nu in vele landen moet starten, zullen jullie nog met overlijdens te maken krijgen die wij al hebben gehad.’
Giesecke denkt ook dat als deel van de ‘exit’ elk land zal moeten evalueren wat werkt en wat niet werkt en dat hoeft niet noodzakelijk overal hetzelfde zijn.
‘Wat men ook doet, je kan dit virus niet meer tegenhouden. Het is als een tsunami, die ons bij verrassing heeft overrompeld. We zijn vooral bang geweest omdat het om een onbekende ziekte gaat.’
‘Mensen die vandaag overlijden zouden anders binnen korte tijd ook zijn overleden’
Volgens Giesecke is covid-19 wel degelijk ‘een milde ziekte die vergelijkbaar is met de griep’. ‘Mensen die vandaag overlijden zouden anders binnen korte tijd ook zijn overleden.’
‘Stel je voor dat we de griep niet zouden kennen en ze plots opduikt. Dan zouden we exact dezelfde reactie hebben. Maar jaarlijks sterven ook die mensen aan de griep, die sowieso niet lang meer te leven zouden hebben gehad. Dus ja, hun leven wordt met een aantal maanden ingekort en dat is niet fijn.’
Bevreesd voor de gevolgen voor onze democratie
Giesecke is vooral bevreesd voor de gevolgen voor onze democratie. Hoe lang kan je mensen verplichten op deze manier thuis te houden? In China kan je dat, maar als gevolg daarvan is Orbàn in Hongarije nu ‘dictator voor het leven’. Politici waren snel om zeer strenge maatregelen af te kondigen, maar hebben ze ook nagedacht over hoe je hier weer uitraakt?
Volgens Giesecke zal de overlijdensratio uiteindelijk rond de 0,1 procent liggen en zal blijken dat tenminste de helft van de bevolking de ziekte heeft gehad zonder het te weten. Daarvoor is het wachten op de anti-lichaamstests, maar die zijn nog niet waterdicht.
‘Trede per trede de ladder afdalen’
Lockdowns nu volledig opheffen kan je onmogelijk doen, denkt Giesecke, want dan krijg je binnen twee weken een nieuwe piek. Wat je moet doen is ‘trede per trede de ladder afdalen’. Scholen heropenen, dan winkels,… maatregelen die de Scandinavische landen en ook Duitsland en Oostenrijk nu invoeren.
‘Wachten op een vaccin is zinloos’, aldus Giesecke, gewoon omdat het te lang duurt. ‘Werkt niet in een democratie.’ Hij denkt eerder in de richting van een immuniteitsbewijs, dat mensen die immuun zijn de kans geeft terug aan de slag te gaan. Tot nader order blijft ‘social distancing’ de sleutel. Ook in Zweden. Het zal volgens de professor nog maanden duren vooraleer ook dat kan worden afgeschaft.