De Wereldgezondheidsorganisatie zou begin januari Wuhan bezoeken voor een onderzoek naar de oorsprong van het coronavirus. De VN-organisatie had daarvoor een akkoord afgesloten met China. Twee wetenschappers werden echter tegengehouden aan de Chinese grens, omdat hun vergunningen niet in orde zouden zijn. 

Bijna een jaar na de ontdekking van het nieuwe coronavirus, kennen we nog steeds de precieze oorsprong niet van SARS-CoV-2. Is het virus van dierlijke oorsprong of is er een andere verklaring? De WHO wil er het fijne van weten. Daarom wil de VN-organisatie een team naar Wuhan sturen, waar het virus voor het eerst de kop opstak. Begin december had de WHO eindelijk een akkoord rond met China, waardoor wetenschappers toegang zouden krijgen tot de regio om onderzoek te doen.

Cruciale missie

Maar toen de eerste twee onderzoekers hun thuisland verlieten om naar Wuhan af te reizen, liet China aan de WHO weten dat ze niet over de vereiste vergunningen beschikken om het gebied te betreden. Dat was niet naar de zin van WHO-topman Tedros Adhanom Ghebreyesus. ‘Men had mij verzekerd dat China het interne proces zou aanpassen opdat het onderzoek zo snel mogelijk zou kunnen beginnen’

De directeur-generaal zei dat hij aan de bevoegde Chinese functionarissen had benadrukt dat de missie ‘topprioriteit had voor de WHO, en voor de internationale gemeenschap’. 

Een van de wetenschappers is teruggekeerd naar zijn thuisland bij het horen van het nieuws. De andere wacht op toestemming in een buurland. In totaal zullen naar verwachting 10 experts van verschillende nationaliteiten (Denemarken, Verenigd Koninkrijk, Nederland, Australië, Rusland, Vietnam, Duitsland, Verenigde Staten, Qatar en Japan) deelnemen aan het onderzoek.

Reputatie van WHO op het spel

De missie is ook belangrijk voor de geloofwaardigheid van de WHO bij de lidstaten. Sinds COVID-19 een pandemie is geworden, wijzen verschillende landen, waaronder de VS en Australië, de VN-organisatie met de vinger. Ze verwijten de WHO dat het nationale overheden niet voldoende geïnformeerd heeft over de risico’s van het virus. De instelling wordt er vooral van beschuldigd te laks te zijn met China, dat te lang zou gewacht hebben met de wereld te waarschuwen voor de virusuitbraak, en de ernst ervan aanvankelijk minimaliseerde. 

Uit verschillende documenten die vorige maand zijn vrijgegeven, blijkt dat de besmettingsgraad in Wuhan tot 10 keer hoger was dan de cijfers die destijds door China werden gerapporteerd. Voor veel landen heeft de Aziatische grootmacht moedwillig verzwegen hoe gevaarlijk het virus is. Daardoor is kostbare tijd verloren in de voorbereiding op deze pandemie. 

Met deze onderzoeksmissie moet de WHO dus aantonen dat het China geen hand boven het hoofd houdt, en dat het onpartijdige bevindingen vaststelt. Een gebrek aan transparantie of neutraliteit kan een nieuwe crisis in het mondiale instituut voor volksgezondheid teweegbrengen.