De Wit-Russische president Alexander Loekasjenko heeft aangegeven dat hij bereid is om tactische kernwapens te gebruiken die door Moskou worden geleverd als dat nodig is. Dat bevestigt dat ze bestaan. Nu rijst de vraag: hoe kunnen ze worden ingezet en wie neemt daarover beslissingen?
Heeft de wereld er een nieuwe nucleaire macht bij?

Waarom is dit belangrijk?
Een paar maanden geleden kondigde de Russische dictator Vladimir Poetin aan dat hij een deel van het Russische kernwapenarsenaal zou onderbrengen bij zijn bondgenoot, de Wit-Russische president Alexander Loekasjenko. "Er is hier niets ongewoons aan: de Verenigde Staten doen dit al tientallen jaren. Ze zetten hun tactische kernwapens al heel lang in op het grondgebied van hun bondgenoten," voegde Poetin eraan toe. Sindsdien hebben we er niet veel meer over gehoord, maar Loekasjenko heeft de kwestie nu weer op tafel gelegd.In het nieuws: In een interview met het staatspersbureau heeft Loekasjenko bevestigd dat hij wapens van Rusland heeft gekregen. De Wit-Russische president voegde eraan toe dat hij bereid is om die te gebruiken als dat nodig is.
“Als Wit-Rusland wordt aangevallen, zullen we niet twijfelen. We zullen ons volledige wapenarsenaal gebruiken als afschrikmiddel. We hebben geen kernwapens meegebracht om iemand bang te maken. Ja, kernwapens zijn een sterk afschrikmiddel. Maar het zijn tactische kernwapens, geen strategische. Daarom zullen we ze onmiddellijk gebruiken zodra er agressie tegen ons wordt uitgeoefend.”
Alexander Loekasjenko
De vinger van Minsk of Moskou op de knop?
Tot nu toe moesten we het doen met enkele verklaringen van Poetin. In april kondigde hij de training van Wit-Russische soldaten voor nucleair gebruik aan en in juni de bouw van een speciale opslagplaats.
- Tot nu toe hebben Amerikaanse en Westerse functionarissen niet publiekelijk bevestigd dat er wapens van het ene land naar het andere zijn overgebracht. Maar de DIA, de Amerikaanse inlichtingendienst voor defensie, zei “geen reden tot twijfel” te hebben.
- We weten ook niet precies wat Minsk heeft ontvangen, maar Loekasjenko heeft het over tactische wapens, die een impact zouden hebben op het slagveld. We hebben het over een explosieve kracht van tussen de 300 ton en 300 kiloton, bevestigd op een raket met een bereik van tientallen of, waarschijnlijker, honderden kilometers.
- Hoe dan ook lijkt de Wit-Russische president alvast bereid de wapens te gebruiken als het land wordt aangevallen. Het is nog maar de vraag wie Wit-Rusland zou willen binnenvallen, ook al is het waar dat de spanningen met Polen hoog oplopen en dat Minsk, ondanks het ontbreken van een oorlogsverklaring, een actieve bondgenoot is van Moskou in zijn oorlog tegen Oekraïne.
- En wie zal het bevel geven om de wapens te gebruiken? Poetin of Loekasjenko? De Russische dictator suggereert sterk dat het het leger in Minsk over die wapens beschikt, maar hooggeplaatste functionarissen van de DIA verklaarden in juli dat het arsenaal zeer waarschijnlijk volledig door Rusland wordt gecontroleerd. Dat schrijft de Amerikaanse nieuwssite CNN.
Kernwapens gebruiken om tot vrede te komen?
Tactische kernwapens gaan ver terug in de tijd: in de jaren 1950 dacht men dat ze zo snel mogelijk gebruikt moesten worden in het geval van een nieuwe oorlog, om een vijand te “verdoven” met een enorme vuurkracht die in staat was om grote delen van zijn leger uit te roeien, en hem zo te dwingen om vrede te sluiten. Maar dat gebruik van kernwapens is achterhaald in een wereld waar nucleaire escalatie tussen twee machten mogelijk is en waar wapens aan de andere kant van de wereld kunnen toeslaan met de kracht die nodig is om een grote stad met de grond gelijk te maken.
- De zogenaamde tactische kernwapens zijn nu wel aan een comeback, vooral in Rusland, waar ze door Poetin worden beschreven als een manier om een oorlogssituatie te beëindigen. Hij heeft het daarbij over “escaleren om te de-escaleren.” Volgens dat concept kan de strategische nucleaire dreiging in combinatie met het gebruik van tactische kernwapens een vijand dwingen om zich terug te trekken uit een conventioneel conflict en de oorlog zo snel mogelijk te beëindigen.
- Tot nu toe heeft Poetin enkel nog maar gedreigd, zonder ooit actie te ondernemen telkens als wat hij beschouwt als een rode lijn (aanval op de Krimbrug, tankleveringen, enz.) wordt overschreden. “Om een afschrikmiddel te zijn, moet je mensen bang maken, en door middel van loze dreigementen maken de Russen mensen steeds minder bang” schreef de Franse militaire analist Michel Goya in juli.
Dus wat maakt dat alles uit? Op het eerste gezicht niet veel. Niemand zal ooit Wit-Rusland aanvallen. Dat land zal eerder afglijden naar een burgeroorlog als zijn leger ook maar het kleinste teken van zwakte vertoont.
(ns)