De Europese weersvoorspellingen moeten in de toekomst nog veel nauwkeuriger worden. De meteorologische diensten in de regio zullen immers snel beroep kunnen doen op gegevens die door de aardobservatiesatelliet Aeolus zullen worden doorgestuurd. Dat heeft het European Space Agency (ESA) gezegd naar aanleiding van de lancering van de satelliet vanop het Guiana Space Center in Kourou op Frans Guyana.

De satelliet moet vanop een hoogte van 320 kilometer gedurende een periode van minstens drie jaar de windactiviteit op aarde meten. Daarvoor kan Aeolus gebruik maken van Aladin, een instrument dat op speciale lasertechnieken kan beroep doen.

Mythologie

Aeolus is genoemd naar de Griekse mythologische figuur die over de winden moest waken. De satelliet werd met een Vega-draagraket van het Europese lanceerbedrijf Arianespace in een baan rond de aarde geplaatst.

De satelliet werd volgens het Europese ruimtevaartbureau ontworpen om windsnelheden over de hele wereld, tot een hoogte van dertig kilometer, te meten. Benadrukt wordt daarbij dat Aeolus voor de eerste keer in de geschiedenis de wereldwijde windactiviteit in kaart zal kunnen brengen.

Met de technieken die tot nu toe konden worden ingezet, was het volgens de ESA immers onmogelijk een volledig patroon samen te stellen en is er vooral sprake van momentopnames.

Op dit ogenblik worden ballonnen, schepen, vliegtuigen en satellieten ingezet om weersinformatie te verzamelen. Het is volgens het Europese ruimtevaartbureau echter moeilijk om daarbij een wereldwijde dekking te garanderen.

Onder meer boven de oceanen en in tropische regio’s blijkt de efficiëntie van de bestaande netwerken beperkt. Ook in luchtlagen boven de grens van tien kilometer blijkt het nagenoeg onmogelijk om de windactiviteit te meten.

Aeolus, een satelliet met een gewicht van 1,4 ton, moet daarin verandering brengen. Aan de voorbereiding van de missie van Aeolus werd vijftien jaar gewerkt. De missie heeft een kostprijs van 481 miljoen euro.

© ESA

Aladin is een bijzonder gesofisticeerd instrument dat beroep doet op concepten zoals Lidar en Doppler. Het apparaat kan vergeleken worden met een radar, maar maakt bij het meten van de windsnelheden gebruik van ultraviolette lichtbundels in plaats van radiogolven.

Wolken

Door de gebruikte technologie zal de satelliet ook in een bewolkte omgeving zijn metingen kunnen uitvoeren. “Er wordt een vergelijking gemaakt tussen de golflengtes van de vertrekkende en aankomende lichtbundels,” verduidelijkt het Aeolus-team. “De verschillen die daarbij worden opgetekend, vormen een basis voor de berekening van de richtingen waarin de lucht zich beweegt.”

Aeolus zal in negentig minuten tijd een baan rond de aarde voltooien. De metingen van de satelliet worden doorgestuurd naar een grondstation op het Noorse Noordpool-eiland Svalbard, dat de gegevens voor verdere verwerking zal doorseinen naar het European Centre for Medium-Range Weather Forecasts in het Engelse Reading.

“Gehoopt wordt dat de realtime windmetingen tevens zullen kunnen helpen om extreme weersituaties efficiënter te voorspellen en eveneensaccuratere inschattingen van de gevolgen van de klimaatverandering mogelijk zullen maken,” zegt het European Space Agency. Wanneer Aeolus zijn taak heeft volbracht, zal de satelliet naar aarde terugkeren en in de dampkring opbranden.

Aeolus vormt onderdeel van het Copernicus Project, een gemeenschappelijk initiatief van de Europese Unie en het European Space Agency om de impact van milieuschade en milieurampen te meten en te helpen aanpakken.

De missie van Aeolus was ook de vijftigste lancering die Aerianespace voor het European Space Agency (ESA) heeft verzorgd. In totaal zal de satelliet meer dan 17.500 omwentelingen rond de aarde maken.

Hoewel gepland is om Aeolus drie jaar operationeel te houden, heeft de satelliet voldoende brandstof aan boord om eventueel zijn activiteiten gedurende een extra periode van twee jaar verder te zetten.