De Chinese overheid heeft vlak voor Joe Bidens grote top voor de democratie een vernietigende commentaar over Amerika’s eigen democratie gepubliceerd. Peking schuift in het document enkele opmerkelijke kritieken naar voor.

Amerikaans president Joe Biden verzamelde donderdag meer dan 100 wereldleiders voor een virtuele top over de wereldwijde ondersteuning van democratieën. De bescherming van rechten en vrijheden “in het licht van het toenemend autoritarisme in de wereld” zou de bepalende uitdaging van het huidige tijdperk zijn, meent het Witte Huis.

Hoogst opmerkelijk was dat ook Taiwan, de onafhankelijke eilandnatie waarvan China de soevereiniteit opeist, uitgenodigd was voor de top. Dat schoot bij China in het verkeerde keelgat. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de inclusie van Taiwan een Amerikaans instrument om “hun geopolitieke doelstellingen” te bevorderen, “de wereld te verdelen” en “hun eigen belangen te dienen”.

De vele kritieken op de VS van China werden overigens een dag voor de top haarfijn uitlegt in een document dat in het Engels werd gepubliceerd op de website van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Wie de punten van de thesis, die onder andere Francis Fukuyama en Noam Chomsky citeert, overloopt, zal wellicht constateren dat de Chinese overheid heel wat wantoestanden in de VS terecht aan de kaak stelt.

De malaises van de Amerikaanse democratie

Het Chinese document trekt, na een hoofdstuk over de historische achtergrond en relevantie van de democratie als politiek systeem, flink van leer tegen de Amerikaanse samenleving. Dat systeem zou “diepgeworteld” zijn met allerlei problemen, “rommelig en chaotisch” zijn, maar ook desastreuze gevolgen veroorzaken door het “Amerikaanse merk van democratie” te exporteren.

Peking neemt de volgende stellingen in:

• Democratie in de Amerikaanse stijl is “een spel van geldpolitiek” geworden. Het huidige systeem zou een spel van de rijken zijn dat louter gebaseerd is op kapitaal en fundamenteel verschilt van de democratie van het volk, voor het volk, door het volk.
• “Eén persoon, één stem” in theorie, “heerschappij van de minderheidselite” in de werkelijkheid. Noam Chomsky, bekend filosoof, zou ooit geopperd hebben dat de VS een “echte kapitalistische democratie” is, waar er een positieve correlatie bestaat tussen wie rijk is en wie invloed heeft op het beleid, zo stipt Peking aan. 
• De verschillende “checks and balances” die het Amerikaanse staatsapparaat in balans houden, hebben geleid tot een “vetocratie”, ofwel een disfunctioneel systeem waar een overmatige versplintering van de macht ervoor zorgt dat geen enkel orgaan nog een beslissing kan nemen. De filosoof Francis Fukuyama zou ooit het systeem van “checks and balances” aangeduid hebben als grootste oorzaak voor de politieke verlamming van de VS, werpt Peking op.
•  De gebrekkige verkiezingsregels tasten de eerlijkheid en rechtvaardigheid van de democratie aan. Een systeem waar de president en vicepresident niet rechtstreeks door het volk gekozen worden, maar door een kiescollege bestaande uit 538 kiesmannen, is geen ware democratie, denkt de Chinese overheid.
• Een disfunctionele democratie veroorzaakt een vertrouwenscrisis. “De huidige democratie in de VS lijkt eerder op een scène in een Hollywood, waar een stel welgestelde personages publiekelijk hun toewijding aan het volk betuigen, maar zich feitelijk bezighouden met deals achter de schermen”, staat te lezen in het document.
• De bestorming van het Capitool heeft de wereld diep geschokt.
• Ingeworteld racisme is een onuitwisbare smet op de Amerikaanse democratie.
• “Met de beste gezondheidsdiensten ter wereld, zoals het beweert, is de VS een totale puinhoop geweest als het gaat om de beperking van Covid. Het heeft ’s werelds hoogste aantal infecties en sterfgevallen.”
• De VS kreunt onder een catastrofale vergroting van de welvaartskloof. “De middelste 60 procent van de Amerikaanse huishoudens volgens inkomen, die gedefinieerd worden als de ‘middenklasse’ zag hun gecombineerde vermogen in juni van dit jaar dalen tot 26,6 procent van het nationale vermogen. Dat is het laagste in drie decennia, terwijl de top 1 procent een aandeel van 27 procent had, wat de ‘middenklasse’ overtreft”, voert het document aan. Deze cijfers zouden overigens gebaseerd zijn op gegevens van de Amerikaanse Federal Reserve.
• “Vrijheid van meningsuiting” bestaat er alleen in naam. “Hoewel Amerikaanse mediaorganisaties beweren onafhankelijk te zijn van de politiek en vrijheid en waarheid te dienen, dienen ze in feite financiële belangen en partijpolitiek.”
• “Kleurenrevoluties” ondermijnen de regionale en nationale stabiliteit. De gewoonte van de Amerikanen om in te grijpen in andere landen zou volledige regio’s destabiliseren, schrijft de Chinese overheid.
• Het opleggen door de VS van zijn eigen soort democratie veroorzaakt humanitaire tragedies. Om dit argument te staven, verwijst Peking naar de catastrofale gevolgen van de burgeroorlog in Syrië en ook de recente rampzalige overgave van Afghanistan aan de taliban.
• Het misbruik van het opleggen van sancties is in strijd met internationale regels. “Gedurende vele jaren hebben de VS hun financiële hegemonie uitgeoefend en hun technologische macht misbruikt om landen frequent en eenzijdig te pesten.”
• Het “baken van de democratie” krijgt wereldwijde kritiek. Conclusie: Amerika is niet langer het voorbeeld van de wereld, voert het document aan.

Factuele propaganda

Hoewel de Chinese overheid wel degelijk stof tot nadenken aanlevert en zeker enkele pijnpunten van de VS blootlegt, moeten lezers kritisch blijven, meenden verschillende experten en journalisten donderdag op sociale media.

China zou hier namelijk de subtiele tactiek van “factuele propaganda” toepassen, waarbij enkel de negatieve en verdeeldheid zaaiende kanten van een natie worden belicht. Maar uiteindelijk wordt deze soort eenzijdige analyse over de Volksrepubliek China even goed geregeld in het Westen voortgebracht.

(evb)