Corona lijkt weer terug van weggeweest, in de Wetstraat. Een stevig debat over de afwikkeling van de pandemie kondigt zich aan.

“Een regio die een vaccinatiegraad van 90 procent bereikt, moet dringend losgelaten worden”, zo stelt N-VA-voorzitter Bart De Wever. “Het leven moet helemaal hernemen, en we moeten enkel kijken naar de ziekenhuizen. Je moet stoppen de bevolking te gijzelen.” Opvallend, want de socialisten houden ondertussen een heel ander pleidooi. Vooruit-voorzitter Conner Rousseau wil bij een nieuwe uitbraak de Covid-pas uitrollen, om enkel niet-gevaccineerden beperkingen op te leggen. Aan Franstalige kant zit het debat op een heel andere golflengte: zowel PS als cdH pleiten er voor verplichtte vaccinaties.

In het nieuws: De Covid-discussie is terug.

De details: Hoe de crisis wordt afgewikkeld, is nu de vraag.

• Het is september en met de heropening van het schooljaar en iedereen die terug uit vakantie is, voorspellen een pak modellen een nieuwe golf van coronabesmettingen. En anders dan de voorbije twee jaar, springt de politiek deze keer opvallend fel in de dans, om het debat te voeden.
• Op minder dan 24 uur komen zowel linkse als rechtse partijvoorzitters naar buiten met hun eigen boodschap over hoe de pandemie-aanpak moet eindigen. In De Afspraak mocht Conner Rousseau (Vooruit) gisterenavond zijn lijn komen trekken: de aanpak moet in de toekomst gericht zijn op de niet-gevaccineerden.
• “We kunnen de coronapas of het Covid Safe Ticket op veel meer plaatsen inzetten. Op een bepaald moment gaan we moeten laten zien dat er positieve gevolgen zijn aan vaccineren. Dat is goed voor uzelf en de samenleving”, zo stelde Rousseau. Het komt erop neer dat niet-gevaccineerden dan geen toegang meer zouden krijgen tot events of andere grote bijeenkomsten.
• Daarbij wijst hij fel naar de niet-gevaccineerden. “Zij mogen het niet verknallen voor mensen die wél hun verantwoordelijkheid hebben genomen en solidair zijn geweest.”
• Het contrast met de N-VA is stevig. Want vanochtend op Radio 1 pleitte De Wever voor niets minder dan een heropening van de maatschappij, zonder pardon. “De bevolking heeft gedaan wat ze moet doen, nu moeten we ophouden die bevolking te gijzelen.”
• “Je kunt niet een jaar lang zeggen: als we een bepaalde vaccinatiegraad bereiken, laten we de beperkingen los. En als je dan dat punt bereikt, zeggen dat het toch nog niet kan. De bevolking heeft gedaan wat ze moet doen, nu moeten we ophouden die bevolking te gijzelen”, zo verwoordt De Wever het scherp.
• Hij wil corona “als een normaal virus gaan behandelen”. “Zoals we er elke winter wel een paar hebben. Nu, als de ziekenhuizen overbelast raken, heb je natuurlijk wel een probleem. Maar als mensen niet in het ziekenhuis belanden, moeten we ons niet focussen op het aantal besmettingen. Dat moeten we loslaten.”

Waarom dit van tel is: De maatregelen blijven enorme impact hebben op het dagelijks leven.

• Met hun opmerkingen raken zowel De Wever als Rousseau aan een essentieel punt: wanneer is het eindelijk ‘back to normal’? Na de maandenlange alomtegenwoordigheid van regeltjes, mondmaskers en beperkingen van de vrijheid en sociale omgang, is het tijd voor een coda.
• De vraag hoe die eruit zal zien, roept wel wat ideologische tegenstellingen op. Bij de N-VA komen de rechtse grondstroom én de Vlaams-nationale reflex samen: waarom de overheid al te veel laten inmengen in het dagelijkse leven, zeker als je weet dat de Vlaamse regio een uitzonderlijk hoog vaccinatiecijfer heeft?
• De Wever hanteert daarbij voorlopig niet de frontale aanval, als het over de verschillen tussen de regio’s gaat. Maar hij trekt wel de vergelijking tussen de twee grootste steden van het land: “Ook in Antwerpen gaan wij boven de 80 procent vaccinatiegraad eindigen, met een bevolking die vergelijkbaar is met Brussel. Je kan er dus wel degelijk geraken“, zo zegt hij.
• Dat is meteen een vingerwijzing naar de ‘Belgische’ realiteit in de corona-afwikkeling, die anders is in Brussel dan in Vlaanderen. En Rousseau, die de federale minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) levert, moet daar in zijn achterhoofd wel degelijk rekening mee houden. Want de vaccinatiecijfers in Wallonië, maar zeker in Brussel, zijn veel slechter dan in Vlaanderen. Nu al worden de bedden voor Covid-patiënten op intensieve afdelingen van Vlaamse ziekenhuizen zoals in Aalst bijna exclusief door Brusselaars ingenomen.
• Een pleidooi voor complete vrijheid lijkt, zeker in de Brusselse context, dus compleet ondenkbaar: daar heeft de Brusselse regering net aangekondigd dat ze richting een verplichting van de coronapas gaan voor onder meer de horeca, net zoals nu al het geval is in Italië en Frankrijk. Dat zet meteen forse druk op de niet-gevaccineerden, om toch maar een prik te gaan halen.

De essentie: Komt het dan tot een gedifferentieerd vaccinbeleid in Vlaanderen en de rest van België?

• Afgelopen week pleitte Paul Magnette (PS) al onomwonden voor het verplicht maken van een Covid-vaccin, “net zoals voor polio en rode hond”. Het klinkt wat drastisch, maar zou tegelijk een maatschappij met coronapasverplichtingen en ongelijkheden tegenhouden: iedereen heeft het dan gewoon.
• En kijk, Maxime Prévot (cdH), de leider van de kleinere Franstalige christendemocraten kondigde dinsdag op LN24 aan dat ook hij voorstander is van zo’n verplichting. Het is kijken naar Ecolo, dat zich altijd veel vager opstelde in de crisis, over hoe zij zich gaan profileren. Het is hun Brusselse minister van Volksgezondheid, Alain Maron, die rechtstreeks verantwoordelijk is voor de dramatische cijfers in Brussel.
• Daarmee lijkt het debat te kantelen in Franstalig België, waar men lange tijd maatschappelijk veel minder hard leek te willen ingrijpen in de coronacrisis: de discussies in de media liepen ook opvallend anders. Alleen, de situatie in Brussel verdient vandaag een veel stevigere aanpak dan tot nu toe het geval is geweest, wat de vaccins betreft: PS en cdH lijken hun bocht te hebben genomen.
• Maar daarmee komen de Franstalige politici in moeilijk vaarwater. Want zelfs de eerste stap in die verplichting, het obligaat inenten van het zorgpersoneel, verloopt niet zonder slag of stoot. Minister van Volksgezondheid Vandenbroucke wil wel die richting uit, maar stelt vast dat het opnieuw vooral in Franstalig België zeer gevoelig ligt.
• Maar of het dan bespreekbaar is dat Wallonië en Brussel verder gaan met verplichte vaccins, dan Vlaanderen? “Het lijkt ons ongrondwettelijk en ook onhaalbaar om de verplichting niet in heel het land op te leggen“, klinkt in socialistische middens.
• Alleen is ‘Vlaanderen’ niet het enige politieke obstakel. Uitgesproken tegenstanders van zo’n verplichting, én van het invoeren van de coronapas bij allerlei events en handelszaken, zijn immers de liberalen, zowel MR als Open Vld. Die spreken van een “pasjesmaatschappij”, en willen om ideologische reden er niet van weten.
• Dat leidt tot cynische reacties bij hun coalitiepartners: “Ze stonden wel op de eerste rij met hun ministers om tijdens de pandemie de restricties op te leggen en vooral boetes aan te kondigden, elke dag. En nu plots is het een ‘pasjesmaatschappij’? Beetje serieus blijven hé.”
• Het gevolg: de huidige corona-aanpak dreigt zo te verzanden in de typische Belgische ziekte, waarbij in praktijk in het beleid niet veel gebeurt, omdat de landsdelen niet op dezelfde golflengte zitten.
• Heel interessant is alvast het standpunt van Waals minister Jean-Luc Crucke (MR). Die pleit vanmorgen bij LN24 onomwonden voor het verplichten van het vaccin in Brussel, als niets anders werkt. “Op een bepaald moment moeten de maskers afvallen. Waar ik niet tegen kan, is dat men zegt dat men je het leven zuur gaat maken tot je begrijpt dat je je moet laten vaccineren. Er is duidelijk een vaccinatietekort in Brussel en, als het niet werkt, moet je de redenering doortrekken en zeggen dat er een verplichting komt.”
• Crucke is informeel de nummer twee van de MR, na Georges-Louis Bouchez (MR). Maar hij geldt als een regionalist, in tegenstelling tot zijn voorzitter. Hij lijkt dus een lijn te ontwikkelen waarbij men nog eerder, als liberaal, kiest voor verplichte vaccinatie in één regio, dan overal de coronapas in te voeren. Crucke benadrukt dat er absoluut vermeden moet worden dat economische sectoren en scholen opnieuw moeten sluiten omdat er een vierde golf in ons land zou zijn. 

Ook genoteerd: De Wever zet tegelijk een snoeiharde aanval in op Annelies Verlinden (CD&V).

• Het zat er al een tijdje aan te komen: nieuwe kritiek op de onduidelijke regelgeving rond coronamaatregelen. De Gentse Overpoort kondigde aan doodleuk te gaan openen, door elk café een ‘privé-evenement’ te laten organiseren. En het Antwerpse nachtleven volgt: de bekende discotheek Red & Blue gaat ook terug open via die lacune in de regels, zo kondigde de eigenaar Nourdin Ben Sallam aan.
• De Wever, die onlangs nog met Verlinden botste over de politiebescherming voor zijn Joodse wijk in Antwerpen, spaart de minister van Binnenlandse Zaken geen seconde. “Dat Ministerieel Besluit van mevrouw Verlinden deugt niet. Een jurist zou moeten weten dat de letter van de wet telt, en die wet geeft meneer Ben Sallam gelijk”, zo stelt hij aan het adres van de voormalige zakenadvocate Verlinden.
• “Er komen volgende week 15.000 mensen samen in het Sportpaleis, voor een nachtevent. En dan kan clubben niet? Terwijl privéfeesten wel kunnen? Legt u mij dat eens uit?”
• Daarbij valt op hoezeer De Wever de nadruk legt op het ‘slecht bestuur’ van Verlinden, die straks in zijn kieskring Antwerpen zal uitdagen. “Het naleven van dat Ministerieel Besluit (MB) is onmogelijk. Men is er na anderhalf jaar nog nooit in geslaagd om één fatsoenlijk MB af te leveren. Het was altijd wel iets. Van niet op een bankje mogen zitten, tot aan het raampje zitten in de trein. In het begin van de crisis is daar begrip voor, maar na anderhalf jaar is de emmer vol. (…) Het is geen goed idee om met MB’s te besturen, dat hebben wij altijd gezegd. Zeker als je ministers hebt die niet eens verkozen zijn (in de Kamer, red.), die daar dan een handtekening moeten onder zetten.”

Tegelijk belangrijk om te weten: De N-VA worstelt zelf behoorlijk met haar coronastandpunt, tussen woord en daad.

• Het is niet de eerste keer dat N-VA-voorzitter De Wever zijn voet zet in de pandemieaanpak. Deze keer is dat met een fel pleidooi om terug te keren naar de normaliteit.
• Niet ten onterechte komt daarbij de vraag hoe het dan zit met het Overlegcomité, waarin de N-VA ook zetelt, en waar dat coronabeleid toch wordt uitgetekend. De Wever wimpelt dat af: “Altijd de uitleg bij de slecht gemaakte regelgeving: ‘Dat de N-VA daar ook bij zit’. Die teksten worden gemaakt door Binnenlandse Zaken, mevrouw Verlinden tekent dat. En ik kan u wel wat voorbeelden geven van zaken waarbij Vlaanderen wel degelijk bevoegd was, maar men op Binnenlandse Zaken toch hun gang ging om regels af te kondigen.”
• Maar zo makkelijk is het niet: in praktijk is de N-VA intern stevig verdeeld over wat precies de houding van de partij moet zijn. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) heeft er altijd voor gekozen om zich in dat Overlegcomité consensusgericht op te stellen, en steeds het compromis van premier Alexander De Croo (Open Vld) te volgen.
• Maar dat leidt intern tot stevige frustraties. Onder meer minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) zette zich quasi-openlijk af van zijn minister-president, op moment dat het over zijn bevoegdheden ging.
• Wil de grootste partij van Vlaanderen nu echt de maatschappij helemaal heropenen, dan zal de Vlaamse regering daarbij toch meer de rol van breekijzer moeten spelen, in de komende discussies. Al schatten waarnemers de kans klein in dat minister-president Jambon nu plots een compleet andere aanpak zal hanteren.

Op de agenda: Koppelt de regering-De Croo nu de pensioenen aan de begroting of niet?

• “Zowel de pensioenen als de fiscale hervormingen zouden beter uit de maalstroom van de begrotingsdiscussie blijven”, zo is bij een vicepremier in de federale regering te horen. De Vivaldi-coalitie legt morgen de agenda bijeen, op een kern, om de hete dossiers van de komende weken in kaart te brengen.
• “Punten en komma’s gaan daar morgen zeker nog niet besproken worden hoor. Wel hoe het nu precies verder moet qua planning en aanpak”, zegt een regeringsbron.
• Maar het ziet er meer en meer naar uit dat men niet één groot kluwen van dossiers tegelijk wil aanpakken. Om te beginnen de fiscaliteit, de hervorming van Vincent Van Peteghem (CD&V) op Financiën. Daarvan klinkt het nu “dat dit eerder voor het voorjaar van 2022 zal zijn”.
• “Al is het wel de bedoeling dat er tegelijk al hangende hervormingen worden gedaan, die in de logica zitten van het grote plan. Het gaat dan voornamelijk om de zogenaamde achterpoortjes”, zo is binnen de regering te horen. Van Peteghem wil immers “de fiscale koterij” slopen.
• Wat ligt daarbij op tafel?
  • De regeling om de stroomfactuur te laten betalen door de werkgever, waardoor er eigenlijk een voordeel alle aard ontstaat, wil men aan benden leggen.
  • De profvoetballers die geen RSZ betalen, daar wil Van Peteghem iets aan doen. Zelfs al zou de PS, ingefluisterd door voetbalclubs uit Charleroi, of de MR, waar de voorzitter zelf ook de voetbalclub Francs Borains leidt, dat gaan tegenhouden: “Dan moet de PS maar uitleggen aan de kuisvrouw, en de MR aan een ondernemer, waarom zij allebei zoveel meer RSZ betalen”, klinkt het combatief.
  • En ook de buitensporige toepassingen van de auteursrechtenvergoeding blijven blijkbaar op de agenda staan, om nu al aan te pakken.
• Ook over de pensioenen is men dus voorzichtig. De liberalen willen die discussie koppelen aan die van de begroting, de socialisten zien het alvast “zeker niet als een besparing”. “Het komt erop aan om niet meteen onszelf vast te rijden”, zo is te horen: een koppeling van die dossiers is dus toch niet zo evident.
• Heel de Wetstraat houdt de adem in over de hervormingsplannen van de PS. Voorlopig lijkt Karine Lalieux (PS), de bevoegde minister van Pensioenen, die met niemand te willen delen. De schijnwerpers staan bovendien al zo sterk op het dossier, dat het dreigt te verzanden in een publiek debat, nog voor het in alle rust tussen de regeringspartners is besproken. Een afkoelingsperiode is dus niet helemaal uitgesloten.
• De federale begroting heeft hoe dan ook nog wat tijd: de begrotingscontrole is voor later deze maand, de deadline ligt in principe bij de ‘State of the Union’, die op de tweede dinsdag van oktober in de Kamer wordt uitgesproken door premier Alexander De Croo (Open Vld).

Discussie nog niet gesloten: De overstromingen in Wallonië zinderen na, in de Kamer en het Waals Parlement.

• Annelies Verlinden (CD&V) had gisteren al geen al te prettige dag: als minister van Binnenlandse Zaken kreeg ze een zware commissie in de Kamer te verwerken. De kritiek op de aanpak van de overstromingen in het Maasbekken is niet mals.
• Daarbij was er eerst algemene verontwaardiging, eigenlijk bij oppositie én meerderheid, over het feit dat men pas weken na de crisis, waarbij 38 mensen stierven en honderdduizend mensen schade opliepen aan huis of woning, de Kamer kon bijeen komen. Een stevige vingerwijzing naar het leiderschap van Éliane Tillieux (PS), die als voorzitter niet uitblinkt in assertiviteit ten opzichte van de uitvoerende macht.
• Opvallend was dat Verlinden wilde “starten met een lichtpuntje”, en legde zelf vooral de nadruk op de “immense solidariteit” die er kwam als reactie op de ramp. En dat tegelijk op handige manier de vorige regering, en met name N-VA-minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon in het vizier werd genomen door de Vivaldi-partijen: had hij niet de Civiele Bescherming te veel doen krimpen door besparingen?
• Verlinden had het over “een leercommissie die zal wordt gestart, ook met externe partners”. En ook dat “er moet gekeken worden naar de nodige investeringen, ook al zijn we in een ‘budgettair uitdagende toestand’.”
• Verlinden had een heel uitgebreide chronologie klaar van het crisismanagement, tot op de seconde zelfs, om te duiden dat zij haar rol gespeeld heeft zoals het hoorde.
• Maar die houding kon de kritiek over de aanpak van de ramp, ook vanuit de meerderheid, niet tegenhouden. “U hebt gesproken van een ongeziene golf van solidariteit, maar ik denk dat ondanks die enorme golf er toch heel veel woede en razernij overheerste”, zo stelde Kristof Calvo (Groen) onomwonden.
• Calvo had het over een “grotere terughoudendheid om het federale niveau in te schakelen”, “wat bekeken moet worden via een fundamenteler en breder perspectief over het functioneren van het land”.
• Bij N-VA was Ynvild Ingels bijzonder scherp: “Wij zijn toch geen derdewereldland? (…) “Speelt het Crisiscentrum dan enkel de rol van postbus?
• Maar ook Kattrin Jadin, een liberaal kamerlid van de getroffen streek, was bijzonder scherp voor de gefaalde aanpak en het gebrek aan behoorlijk crisisbeleid. “Denkt u dat dit normaal is, deze manier van werken? Ik kan niet begrijpen dat men zo functioneert.”
• Meest fel van al was misschien wel Raoul Hedenouw (PTB-PVDA), die zich met zijn partij stevig profileert op het “falen van de overheid”, en met name de PS-beleidsmakers daarin. “Waar was de staat? U zegt ‘we did what we could’, wel, het is duidelijk niet genoeg geweest.”
• Overigens hielden Groen en Ecolo een pleidooi om een gemengde onderzoekscommissie op te richten, met de Kamer, die zich kan aansluiten bij het Waals Parlement. Ook de oppositie van N-VA, Vlaams Belang en PTB-PVDA wil zo’n onderzoekscommissie, al dan niet met dat Waals Parlement.
• Maar PS en Vooruit hielden de boot af: de meerderheid heeft duidelijk geen zin in nog meer dissectie, in wat een pijnlijke episode is geweest voor de beleidsmakers.

Ook gelezen: De MR plakt een wel erg concrete kost op de kernuitstap.

• Normaal is het de gewoonte dat oud-ministers zich wat rustig houden ten opzichte van hun opvolgers, in de Wetstraat. Maar aan gewoontes en politieke zeden heeft Marie-Christine Marghem (MR) al heel haar leven lak, zeker in coalities.
• De oud-minister, die in de Zweedse regering het dossier energie beheerde, heeft nu eigenhandig berekend wat de kernuitstap zou gaan kosten. En om het nog begrijpelijker te maken, per gezin en per jaar: het komt volgens haar neer op 91 euro netto. Dat cijfer maakte ze gretig over aan La Dernière Heure.
• Dat cijfer lijkt op zijn minst voer voor factcheckers, die zich geroepen zullen voelen om het te toetsen aan de feiten. Heel het dossier van de energiemix werkt immers met een pak hypothesen, die door Marghem nu gretig omgebogen worden tot een verpakbare boodschap.
• Ten gronde is het een feit dat in de vorige legislatuur de MR werkelijk niets heeft ondernomen om een kernuitstap voor te bereiden, tot frustratie van de groenen, die vandaag het departement Energie beheren.
• Politiek gezien blijft het opvallend hoe het dossier van de kernuitstap zo blijft etteren, binnen de Vivaldi-coalitie. Want aan de bevolking moeten uitleggen dat je coalitiepartner beweert dat de sluiting van de kerncentrales elk jaar 91 euro gaat kosten, het is niet bepaald aangenaam.