De meeste lidstaten hebben al belastingverlagingen en subsidies doorgevoerd om de gevolgen enigszins op te vangen. Maar een groep landen, onder leiding van Spanje, heeft er bij de Raad op aangedrongen doortastender op te treden, schrijft Euobserver.

Gemeenschappelijke aankoop van gas?

De Spaanse premier Pedro Sánchez verklaarde tegenover de pers dat de Raad vaart moet zetten achter de maatregelen en waarschuwt dat “het probleem van de energieprijzen het concurrentievermogen van de EU kan ondermijnen.”

Madrid heeft het voortouw genomen in een voorstel voor de gemeenschappelijke aankoop van gas, waardoor de onderhandelingspositie van de lidstaten wordt versterkt, en een harde aanpak van de speculatie op de koolstofmarkten die de prijzen opdrijft.

De Poolse premier Mateusz Morawiecki waarschuwde ook dat de gasprijzen “de economische groei in Europa aanzienlijk kunnen verlagen.” Eerder deze week had Polen overigens nog opgeworpen dat Rusland de verantwoordelijke is voor de gascrisis.

“Degenen die de prijs van elektriciteit en gas opdrijven, brengen de Europese democratie in gevaar”

Maar de rijkere landen benadrukten de noodzaak om doordacht te werk te gaan en geen overhaaste veranderingen aan te brengen in de manier waarop de energiemarkt werkt, en wezen daarbij op de onzekerheid op de markt. “We moeten een oplossing vinden zonder de markten stil te leggen”, zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel tegen de pers.

Ook de Nederlandse premier Mark Rutte gaf er de voorkeur aan de kat uit de boom te kijken. Hij denkt dat de prijzen tijdelijk zijn, en verwees naar de “gereedschapskist” van de Commissie voor energieprijzen – een reeks maatregelen die landen kunnen nemen om de energieprijzen laag te houden zonder de EU-wetgeving te overtreden.

De Hongaarse leider Viktor Orbán was hier fel tegen gekant en gaf het energiebeleid de schuld van de huidige hoge energieprijzen. Het meeste protest tekende hij aan tegen de voorgestelde uitbreiding van de EU-regeling voor de handel in emissierechten (ETS) tot woningen en auto’s, waardoor de prijzen voor consumenten en huishoudens worden opgedreven.

“Dit zal de middenklasse, de ruggengraat van de democratie, om zeep helpen”, zei hij tegen de pers. “Degenen die de prijs van elektriciteit en gas opdrijven, brengen de Europese democratie in gevaar.”

“Misleidend om de verantwoordelijkheid te leggen bij de overgang naar schone energie”

Eerder deze week deed Warschau een voorstel waarin werd gepleit voor een uitstel van (delen van) het EU-klimaatactieplan.

De directeur van het Internationaal Energieagentschap (IEA), Fatih Birol, maande onlangs bedrijfsleiders en wetgevers aan om geen acht te slaan op dit soort retoriek: “De recente stijgingen van de aardgasprijzen zijn het gevolg van meerdere factoren en het is onjuist en misleidend om de verantwoordelijkheid te leggen bij de overgang naar schone energie.”

Merkel zei tegen de pers dat “de kwestie van de stijgende energieprijzen moet worden losgekoppeld van de strijd tegen de klimaatverandering.” Hiermee herhaalde ze de oproepen van andere leiders die het gebruik van hernieuwbare energie willen verdubbelen, omdat dit de beste langetermijnoplossing voor de crisis zou zijn.

De Croo: “Maar één oplossing”

Drie kleinere EU-lidstaten, Denemarken, Estland en ons land, riepen de G20-landen op om in de aanloop naar de klimaatconferentie van de Verenigde Naties (COP26) in Glasgow in november hun klimaatinspanningen op te voeren en “het voorbeeld van de EU te volgen” op het gebied van klimaatverandering.

“Doe met ons mee”, zei de Belgische premier Alexander de Croo. “Op lange termijn is er maar één oplossing voor de hoge energieprijzen: hernieuwbare energie.”

Wat is ‘hernieuwbaar’?

Maar er gapen diepe kloven tussen de EU-lidstaten over wat hernieuwbare energie is.

• Polen en Tsjechië willen dat de Raad gas steunt als overgangsbrandstof naar een groene economie.
• Frankrijk staat aan het hoofd van een groep van 10 landen die kernenergie willen opnemen in de EU-richtsnoeren voor groene investeringen – de “EU-taxonomie”.
• Xavier Bettel, de premier van Luxemburg, was hier fel tegen gekant. “Kernenergie heeft geen toekomst”, zei hij bij het betreden van het Raadsgebouw.

Discussie over kernenergie geschrapt, besluit over gas uitgesteld

De EU-leiders presenteerden rond middernacht de voorlopige resultaten van de debatten. De Raad steunt de Commissie in haar toezicht op de werking van de gas- en koolstofmarkten, en geeft daarmee toe aan de Spaanse eisen om speculatie eventueel aan banden te leggen. De discussie over kernenergie is uit de definitieve tekst geschrapt, en een besluit over gas als overgangsbrandstof is uitgesteld

De milieuministers zullen de besprekingen voortzetten tijdens een spoedvergadering in Luxemburg op 26 oktober.

(evb)