Een peiling toont aan hoe broos de PS staat in Wallonië. En in de federale regering moet de knoop nog steeds doorgehakt worden over de coronasteunmaatregelen.

“Goed nieuws is dit niet, voor de coalitie. En het was al niet evident.” Bronnen binnen de federale regering krabden zich dit weekend in het haar, na een peiling die de kwetsbaarheid van de Franstalige socialisten blootlegde, en de grootste partij van Franstalig België op fors verlies zette: MR en PTB-PVDA staan op een zucht van de PS. Het maakt de Vivaldi-constructie, waarin de PS het meeste zetels heeft maar niet de premier levert, er niet stabieler op. Zoekt men aan de Keizerlaan straks bevestiging in meer ‘rood’ in de ambities van De Croo I? Staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) eist alvast 1,2 miljard voor een steunfonds na de overstromingen in Wallonië, dat voor de helft gespekt moet worden uit de federale kas.

In het nieuws: De peiling van afgelopen vrijdag zindert na.

De details: Sommigen maken zich zorgen binnen de Vivaldi-coalitie.

• “Ik sta er toch van versteld hoeveel invloed peilingen hebben op het gemoed en het vertrouwen binnen een partij en op het gedrag van sommige andere partijen”, zegt Joachim Coens, voorzitter van CD&V, bij de laatste opiniepeiling van HLN/VTM/Le Soir/RTL.
• Coens mag dan wel de outsider blijven, uit het verre Damme, die zich nooit helemaal de geplogenheden van de Wetstraat eigen zal maken, zijn uitspraak is een waarheid als een koe. Peilingen doen ertoe. Ze geven vleugels of een verhoogd zelfvertrouwen bij een goed resultaat, maar evengoed zetten ze aan tot meer profileringsdrang of een zoektocht naar verhoogde assertiviteit, in geval van slechte resultaten.
• En kleine percentjes zijn vaak al genoeg. Kijk naar Coens zijn eigen CD&V: daar was vrijdag sprake van een lichte euforie. Want na de rampzalige 10 procent in vorige peilingen (met enkele cijfers in zicht) klimt CD&V opnieuw naar boven en zet ze zich met 12,6 procent zelfs als derde grootste Vlaamse partij. “Het lucht op”, was in CD&V-kringen te horen.
• Dat het ‘statistisch niet-significant’ is, met andere woorden, het kan evengoed een foutje in de peiling zijn, het doet er niet toe: voor CD&V is het een bank vooruit, en met een heel ander gevoel de herfst in.
• Wat voor CD&V geldt in positieve zin, geldt evenzeer voor de PS. De Franstalige socialisten krijgen een uppercut, en zakken in Wallonië terug tot 21,4 procent. Bij de vorige peilingen was dat nog 24,9 procent, bij de verkiezingen 26,1 procent. De MR staat met 20,3 procent op een zucht, de PTB zit met 18,7 procent ook op een zakdoek.

Wat dit betekent: Niet veel goeds, voor de Vivaldi-ploeg.

• De afgelopen weken kwam de federale ploeg behoorlijk opgenaaid terug uit de zomervakantie. Rond de pensioenen was al behoorlijk wat gerommel tussen PS en de liberalen, waarna over de arbeidsmarkthervormingen eigenlijk evengoed geen consensus bereikt werd.
• Een nieuwe peiling injecteert nu nog een extra element: de grootste regeringspartij is opgejaagd wild in het eigen kiesgebied. Nooit een prettige gedachte voor een coalitie, maar al zeker niet in de ongemakkelijke constructie die Vivaldi is en blijft. Immers, met Alexander De Croo (Open Vld) levert pas de vijfde partij in de coalitie de premier, terwijl die wel de consensus moet maken.
• Ook in de Zweedse coalitie leverde een dergelijke constructiefout spanningen op: Charles Michel (MR) was wel premier, maar niet de man met het meest politieke kracht aan tafel.
• Overigens lijken de Vlaamse liberalen zelf ook niet te profiteren van de grote populariteit van hun premier: ze blijven hangen op een schamele 11,4 procent.
• Naar de oorzaak van de klap moet niet ver gezocht worden, ook volgens bronnen in de PS zelf: in Wallonië is de woede na de overstromingen behoorlijk groot. En de PS, met minister-president Elio Di Rupo (PS) op kop, wordt gezien als hoofdverantwoordelijke.
• Bovendien maakte Di Rupo zelf een belabberde beurt: zo trad hij niet altijd doortastend op, en maakte ook wat mediafoutjes, door eerst een onderzoekscommissie in het Waals Parlement heftig af te wijzen, en daarna toch te moeten toelaten. Het resultaat is duidelijk: in alle lijstjes zakt Di Rupo zelf in populariteit. Hier en daar klinkt binnen de socialistische familie “dat hij wat oud aan het worden is”.
• “Goed nieuws is dit niet, voor de coalitie. En het was al niet evident. Je hoeft geen glazen bol te hebben om te voorspellen dat de PS nu nog minder geneigd zal zijn om toegevingen te doen”, zo is bij een regeringslid te horen.
• Binnen de PS geeft men dan weer toe dat er wel wat frustratie leeft bij de basis, de militanten, maar ook de vakbond. Eén zaak valt daarbij op: het zijn niet zozeer de pensioenen, de fiscaliteit of de begroting, die een rol spelen, maar wel een nederlaag die men in het voorjaar moest slikken: het IPA, of interprofessioneel akkoord.
• “Bij de opening van het nieuw jaar van de FGTB (socialistische vakbond, red.) was het opvallend: de wet van ’96, die aangepast is onder de Zweedse regering (die het loonoverleg regelt, en de marges bepaalt, red.) blijft heel zwaar op de maag liggen. Vergeet niet dat het akkoord daardoor massaal is weggestemd door de Franstalige vakbondsleden”, zo is te horen in PS-kringen.
• De vraag is nu in hoeverre de bittere peiling bij de PS zal doorwegen, op de komende begrotingsbesprekingen en het regeringswerk. Ondertussen werkt de premier aan een kader, om zijn State of the Union inhoudelijk te stofferen, waarbij alle partijen hun inbreng krijgen.
• Daarvoor klopt Thomas Dermine (PS), de staatssecretaris voor Relance, alvast hard op tafel. In Le Soir en De Standaard eist hij boter bij de vis voor de Vesder-vallei, die afgelopen zomer zeer zwaar getroffen werd door overstromingen. De PS wil laten zien dat ze de heropbouw wel degelijk aanpakt, en dat dus kan ‘deliveren’ voor hun gewest. Het beeld na de overstromingen, moet worden bijgesteld.
• Het voorstel van Dermine is gebaseerd op het Duitse model van een solidariteitsfonds, waar ook een hele reeks overstromingen massale schade veroorzaakten. Bedoeling is dat er in totaal 1,2 miljard in het fonds komt voor de wederopbouw, 600 miljoen daarvan moet uit de federale kas komen.

De peiling verder in detail: Hoe zit het met de interne krachtsverhoudingen?

• De populariteitslijstjes van de politici zelf zijn bij elke partij intern van groot belang: wie heeft “recht van spreken” en wie niet? Wie is “goed bezig” en wie niet? Men zou denken dat, bij de al erg vage vraagstelling “wie wil u de komende weken een grotere rol zien spelen” én een foutenmarge van 3,1 procent in Vlaanderen, 3,2 procent in Wallonië en 4,5 procent in Brussel, het besef zou leven bij de politici in de Wetstraat dat deze scores erg relatief zijn. De realiteit is dat ze wel degelijk doorwegen bij het vormen van de interne pikorde binnen partijen.
• Grote winnaar is dan zonder twijfel Zuhal Demir (N-VA). De Vlaamse minister van Milieu ging tegen eigen regering en zelfs wat eigen partij in, door een PFOS-onderzoek in het Vlaams Parlement te forceren. Ze springt naar 45 procent en een vijfde plek.
• Binnen haar N-VA gaat ze nu zowel Jan Jambon (43 procent) als Theo Francken (44 procent) vooraf. Belangrijk om noteren is ook dat beide heren even hoge ‘negatieve’ scores hebben, van 43 procent, terwijl Demir minder afstoot, en maar op 37 procent staat. Koploper blijft Bart De Wever, die op nummer twee in de peilingen kampeert met 52 procent.
• Enkel Alexander De Croo (Open Vld) blijft hem voorgaan, met een score van liefst 61 procent, in combinatie met een hele lage negatieve score van 27 procent. Hij is de enige die Open Vld echt doet glanzen. Bart Somers en Vincent Van Quickenborne zitten op 33 en 32 procent, en scoren zo in de lage middenmoot. Voorzitter Egbert Lachaert heeft geen beste periode achter de rug, hij daalt twee plekken en haalt maar 22 procent. Zijn negatieve score is goed voor 46 procent, hij zit dus ruim onder water.
• Bij CD&V doet de voorzitter nog slechter: Coens zakt naar plaats 23, en dondert zo vijf plekken naar omlaag. De grote winnaar daar is Sammy Mahdi, de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, die in de crisis rond de sans-papiers een ‘ferme lijn’ behield. De Vlaamse kiezer beloont dat: Mahdi klimt drie plekken en komt op 32 procent, een stijging van liefst 7 procent.
• Ook interessant om zien bij CD&V is hoe Annelies Verlinden nog steeds niet kan winnen van Hilde Crevits. Nadat de minister van Binnenlandse Zaken de kloof steeds meer leek te dichten, gaat ze nu achteruit: ze daalt van 37 naar 35 procent. Crevits gaat ondertussen opnieuw vooruit, van 41 naar 43 procent. De kloof tussen beiden is nu opnieuw 8 procent. Crevits blijft veruit de populairste CD&V-politica.
• Naast Demir en Mahdi maakt ook Meyrem Almaci (Groen) een opvallende sprong: zijn klimt opnieuw de top-twintig binnen, en stijgt vijf plekken. Ze blijft wel met een negatieve score van 52 procent, net onder Tom Van Grieken met 54 procent, een grote groep mensen afstoten.
• In Wallonië blijft Sophie Wilmès (MR) verbazen met erg hoge scores, nu staat ze op 64 procent. Dat is mijlenver voor Georges-Louis Bouchez (MR), die slechts 22 procent haalt, en 57 procent mensen afstoot. Enkel Bart De Wever (70 procent) doet slechter in Wallonië. Waar Wilmès die verdere klim aan te danken heeft is niet duidelijk, al speelde ze zich wel in de kijker bij de Afghaanse crisis.
• De PS moet de wonden likken. Zowel Paul Magnette (43 procent, komende van 46 procent) als Elio Di Rupo (31 procent, komende van 35 procent) krijgen klappen. In Brussel houdt Magnette wel stand, Di Rupo niet. In de peilingen komt de PTB-PVDA steeds manifester in de nek hijgen van de Franstalige socialisten. Dat en krimpende populariteit bij de kopstukken: het zijn al betere tijden geweest voor de PS.

Ook genoteerd: CD&V en MR kibbelen over de fiscale hervormingen.  

• Zoals we vrijdag al aangaven: CD&V lijkt op zoek naar wat profiel, zeker voor hun vicepremier. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) maakte vorige week een niet al te geslaagde doortocht in Terzake, om zijn voorstellen over de accijnzen op energie toe te lichten: hij reed zich helemaal vast in een wel erg technische uitleg.
• Zondag op de Zevende Dag kreeg hij een herkansing. Die zat wel zuiver, net als de boodschap: “De korting op btw in de horeca sneuvelt vanaf 1 oktober.” Specialisten trokken overigens van bij het invoeren van de maatregel het nut in twijfel: het gaat om miljoenen euro’s, met weinig impact, zo bleek al uit omstandige studies.
• De sector zelf heeft het over een “injectie van 400 miljoen euro”, die naar de horeca vloeide, omdat de tarieven daalden voor drank van 21 naar 6 procent en voor eten van 12 naar 6 procent. De kans is echter groot dat nu de echte rekening volgt: prijsstijgingen, omdat de uitbaters hun marge op peil willen houden. Niet bepaald goed om de al torenhoge inflatie in te dammen.
• De aankondiging van Van Peteghem is onderdeel van een stevigere discussie binnen de federale ploeg: hoe zit het met de coronasteunmaatregelen? Die hebben in totaal al 30 miljard gekost. CD&V voert daarover al langer de forcing: “Tegen het einde van het jaar moet het definitief gedaan zijn.”
• “We moeten de bazooka van maatregelen gaan stopzetten“, zo onderstreepte de minister. Het gaat daarbij onder meer over de tijdelijke werkloosheid. Zowel PS als MR zijn niet enthousiast.
• Tegelijk legde Van Peteghem ook 1,5 miljard euro aan begrotingsinspanning op tafel. Niet de 3 miljard die staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) had voorop gesteld, maar goed, CD&V is voorlopig haar eerste en enige bondgenoot, om toch een pad richting evenwicht in te slaan.
• En CD&V denkt ook aan hervormingen, om die inspanning te leveren. Want daarbij kwam een (al lang verwacht) deeltje van Van Peteghem zijn fiscale hervorming op tafel: het gunstregime in de RSZ voor profvoetballers moet eraan. CD&V koos ervoor om niet in een keer heel het fiscale plan op tafel te leggen, maar het in schijfjes te brengen. Ook de uiterst voordelige fiscale regeling voor een eerste werknemer van een startup komt in het vizier.
• Maar de MR van Georges-Louis Bouchez blijft iets te hardnekkig herhalen dat er van die hervormingen geen sprake kan zijn. En dus gaf Van Peteghem een veeg uit de pan: “Als Bouchez aan zijn kuisvrouw wil uitleggen dat zij meer sociale zekerheid moet betalen dan de voetballer die miljoenen verdient, dan moet hij dat doen. Ik vind dat we hier wel iets aan moeten doen.”
• Alleen zou Bouchez Bouchez niet zijn, als hij niet vrijwel meteen terugschoot op Twitter. “Ik nodig u uit om te luisteren naar de voetbalwereld en naar wat die betekent voor de werknemers in de sector, de spelers, de jeugd, de vrijwilligers, de supporters en de economische spelers er rond. Ik heb de sociale gevolgen van het faillissement van voetbalclub Bergen gezien.” Hij lijkt dus niet van plan veel te lossen.
• Ook al dit weekend herhaalde de MR-voorzitter in De Morgen “dat het regeerakkoord heel duidelijk is”. “Er komen geen nieuwe taksen op mensen die werken, sparen of investeren.” Op die manier lijken de fiscale hervormingen wel erg moeilijk. Nochtans is het regeerakkoord dubieus op dit vlak: er kunnen wel nieuwe taksen, “in het kader van de begrotingsdiscussie”, zo staat er ook in de tekst.

Interessant om te volgen: De energieprijzen swingen de pan uit, wat spanning in de Wetstraat veroorzaakt. Maar hoe groot is de rol van Gazprom?

• Het wordt misschien wel hét politieke dossier van het najaar (zeker als er geen hervorming van de pensioenen of de fiscaliteit volgt): energie. In de eerste plaats draait het dan voor de burger om de hoge gas- en elektriciteitsprijzen. Voor de Wetstraat draait het eerder om de kernuitstap, die dit najaar definitief wordt beslist.
• Een pak volk in de federale regering, zowel bij de groenen die met Tinne Van der Straeten de minister leveren, als bij de coalitiepartners, ziet het onvermijdelijke komen: beide dossiers dreigen gelinkt te worden. “Een bijzonder nefaste zaak, zou dat het geval zijn”, is te horen.
• De vraag is of de federale ploeg veel greep heeft op de zaak. Want de gasprijs lijkt deel van een geopolitiek spel, dat het Belgische niveau ver overstijgt. Volgens critici duwt Rusland, via staatsbedrijf Gazprom, de prijs systematisch omhoog. Dat zou maar één doel hebben: zo snel mogelijk het Nord Stream 2-project, een pijplijn van Rusland rechtstreeks naar Duitsland, erdoor krijgen. Zo staat te lezen in de Financial Times.
• In het Europees Parlement werd vrijdag een onderzoek gevraagd, door een veertigtal Europese parlementsleden van Polen en de Baltische staten, klassiek de meest Rusland-kritische landen. Zij willen weten of Rusland de gasprijzen manipuleert.
• Feit is dat na de strenge winter van 2020-2021, grote gasreserves in Europa op een erg laag peil staan. En Gazprom lijkt niet van plan de eigen reserves in Europa, die ze aanhoudt, terug op pijl te brengen. De Russische gasreus schermt er wel mee dat ze zich “aan alle langetermijncontracten houden”, maar op die manier zet ze toch systematisch de prijzen onder druk.
• Moest Gazprom beslissen de Europese reserves plots toch te gaan vullen, dan keert zonder twijfel de rust veel sneller terug (en zakt bijgevolg de prijs). Het is een piste waar men in Belgische regeringskringen in alle stilte wel op zal hopen. Indien niet, dan wordt het zaak om met de kernuitstap uit het vaarwater van de prijzendiscussie te blijven.
• In die zin was het pleidooi van Van der Straeten om het sociaal tarief voor zo’n 1 miljoen landgenoten aan te houden (het is deel van de coronasteunmaatregelen nu) een poging om de komende frustratie over hoge prijzen voor te zijn. Maar de coalitiepartners hebben dat idee grotendeels afgeschoten. Vraag is nu wat wel in de plaats komt.