In het nieuws. Landen met een aanzienlijke vergrijzing zien een snellere afname van de beroepsbevolking (15 tot 64 jaar) dan de totale bevolkingsomvang. Dat blijkt uit een studie van de Franse investeringsbank Natixis.

In onderstaand voorbeeld zijn dat Griekenland, Spanje, Polen en Portugal. De paarse lijn staat voor de totale bevolking; de grijze lijn voor de werkende bevolking (traditioneel tussen de 15 en 64 jaar).

• Dit leidt tot een toename van de productiviteit per werkende persoon, wat op zijn beurt de economische positie van het land verzwakt en de publieke financiën destabiliseert.

Verarming legt nog meer druk op overheidsfinanciën

Zoom in. De productiviteit per persoon in de werkende leeftijd (15-64 jaar) neemt sneller toe dan het bbp per hoofd van de bevolking. Nu staat de paarse lijn voor de werkende bevolking (traditioneel tussen de 15 en 64 jaar), en de de grijze lijn voor de totale bevolking.

• Dit fenomeen leidt tot een verarming van het land en een toenemend tekort in de overheidsfinanciën omdat veel overheidsuitgaven gekoppeld zijn aan de omvang van de bevolking, terwijl veel belastinginkomsten gerelateerd zijn aan het bbp. De verslechtering van de overheidsfinanciën is zichtbaar in de genoemde landen.

Meer mensen aan het werk blijft een tijdelijke oplossing

Zoom out. De enige korte- tot middellange termijn oplossing die wordt voorgesteld is het verhogen van de werkgelegenheidsgraad om zo de vertraging in de groei van de totale bevolking te compenseren.

• Ook in België is er een grote nood aan het opkrikken van de werkgelegenheid. Rekening houdend met de recentste bevolkingsvooruitzichten zijn in België 585.000 extra mensen aan het werk nodig om tegen 2030 een werkzaamheidsgraad van 80 procent te halen.
  • Dat komt neer op zo’n 65.000 extra werkenden per jaar. Ter vergelijking, in de periode 1999-2019 kwamen er jaarlijks gemiddeld 41.000 werkenden bij. 
• Echter, wordt erkend dat dit niet oneindig kan compenseren voor de bevolkingsveroudering, aangezien de beroepsbevolking sneller krimpt dan de totale bevolking. Ook bij ons, waar de volgende 20 jaar de bevolking op actieve leeftijd met nog eens 28.000 zal afnemen. 
• Dit benadrukt de noodzaak van structurele oplossingen om de negatieve economische effecten van bevolkingsveroudering aan te pakken.

Samengevat. Om de uitdagingen van een vergrijzende beroepsbevolking het hoofd te bieden, is het cruciaal om de arbeidsparticipatie te stimuleren, hoewel dit slechts een kortetermijnremedie is voor een dieper liggend structureel probleem.