Robert Reich, Bill Clintons gewezen minister van Arbeid en ex-raadgever van Obama, bekijkt wat er in de Verenigde Staten zo verkeerd is gegaan in de strijd tegen het coronavirus. Ligt de schuld alleen bij Trump? Of is er een dieperliggend probleem?

Geen enkel ander land ter wereld heeft zo’n groot aantal sterfgevallen door COVID-19 gekend als de Verenigde Staten. Met 4,25 procent van de wereldbevolking heeft Amerika het tragische onderscheid dat het verantwoordelijk is voor ongeveer 30 procent van de pandemische sterfgevallen tot nu toe.

En het is de enige ontwikkelde natie waar het sterftecijfer nog steeds stijgt. Er worden 3.000 doden per dag verwacht tegen 1 juni.

Geen enkel ander land heeft lockdowns en andere social distancing-maatregelen versoepeld terwijl het aantal doden toenam, zoals de VS nu doet.

Geen enkel ander ontwikkeld land was zo onvoorbereid op de pandemie dan de VS.

We weten nu dat volksgezondheidsdeskundigen medio januari de Amerikaanse president Donald Trump en zijn beleid waarschuwden dat onmiddellijke actie nodig was om de verspreiding van COVID-19 tegen te houden. Maar volgens Dr. Anthony Fauci, de immunoloog die Trump bijstaat in de coronacrisis, ‘was er veel pushback.’ Trump schoot pas op 16 maart in actie.

Epidemiologen schatten dat 90 procent van de sterfgevallen door COVID-19 in de VS voorkomen had kunnen worden als er twee weken eerder, op 2 maart, een sociaal distancing-beleid in werking was getreden.

Geen andere natie dan de VS heeft het aan individuele staten en steden overgelaten om zelf ventilators en beschermend materiaal aan te kopen. In geen enkele andere natie zijn dergelijke sub-regeringen gedwongen om tegen elkaar te bieden.

In geen enkele andere natie zijn deskundigen op het gebied van de volksgezondheid en van de voorbereiding op noodsituaties opzij geschoven en vervangen door politieke trawanten zoals Trumps schoonzoon, Jared Kushner, die op zijn beurt wordt geadviseerd door Trumps geldschieters en de beroemdheden van Fox News.

In geen enkele andere ontwikkelde natie heeft COVID-19 zoveel burgers uit de middenklasse zo snel tot armoede gedwongen. Het Urban Institute meldt dat meer dan 30 procent van de Amerikaanse volwassenen hun uitgaven aan voedsel heeft moeten verminderen.

Elders in de wereld geven overheden royale inkomenssteun. Niet in de VS.

In het beste geval hebben de Amerikanen eenmalige cheques ontvangen voor 1.200 dollar, wat overeenkomt met een gemiddelde week aan huur, boodschappen en nutsvoorzieningen.

Het Paycheck Protection Program, een programma voor zakelijke leningen, van het Congres is een puinhoop. Omdat de fondsen door financiële instellingen worden verdeeld, hebben de banken geld voor zichzelf geharkt en hun favoriete klanten beloond. Van de 350 miljard dollar die oorspronkelijk bedoeld was voor kleine bedrijven, is 243,4 miljoen dollar naar grote beursgenoteerde bedrijven gegaan.

‘Veel families zijn terughoudend geweest om artsen te zien of om in noodgevallen hulp te zoeken uit angst voor het oprakelen van grote rekeningen’

Robert Reich

Ondertussen redden de schatkist en de Federal Reserve grote bedrijven van de schulden die ze de afgelopen jaren hebben opgebouwd om hun aandelen terug te kopen.

Waarom is Amerika zo verschillend van andere ontwikkelde landen die met dezelfde coronavirusdreiging worden geconfronteerd? Waarom is alles er zo tragisch verkeerd gegaan?

Een deel ervan is te wijten aan Trump en zijn ongelukkige en corrupte bende van zwendelaars, hansworsten, sycofanten, lobbyisten en familieleden.

Maar er zijn ook diepere wortels die de oorsprong van dit probleem blootleggen.

Het coronavirus heeft in de VS al lelijk kunnen huishouden omdat Amerika de enige geïndustrialiseerde natie is die geen universele gezondheidszorg heeft. Veel families zijn terughoudend geweest om artsen te zien of om in noodgevallen hulp te zoeken uit angst voor het oprakelen van grote rekeningen.

Amerika is ook de enige van de 22 ontwikkelde landen die er niet in slaagt om alle werknemers een of andere vorm van betaald ziekteverlof te geven. Als gevolg daarvan zijn veel Amerikaanse arbeiders aan het werk gebleven terwijl ze thuis hadden moeten zijn.

Daar komt nog bij dat de werkloosheidsuitkeringen in Amerika in het eerste jaar van de werkloosheid minder steun bieden dan in enig ander geavanceerd land.

Amerikaanse werkplekken zijn ook gevaarlijker. Nog voor COVID-19 waren de sterftecijfers onder Amerikaanse werknemers hoger dan in Europa.

Nog voordat de pandemie de Amerikanen van hun banen en inkomens beroofde, bleef de gemiddelde loonstijging in de VS achter bij de gemiddelde loonstijging in de meeste andere ontwikkelde landen. Sinds 1980 is het aandeel van de Amerikaanse arbeiders in het totale nationale inkomen meer gedaald dan in elk ander rijk land.

In andere landen hebben de vakbonden lang gepleit voor veiligere werkomstandigheden en hogere lonen. Maar Amerikaanse arbeiders zijn veel minder verenigd dan arbeiders in andere geavanceerde economieën. Slechts 6,4 procent van de werknemers in de particuliere sector in Amerika behoort tot een vakbond, vergeleken met meer dan 26 procent in Canada, 37 procent in Italië, 67 procent in Zweden en 25 procent in Groot-Brittannië.

Dus wie en wat is verantwoordelijk voor het ergste vermijdbare verlies aan mensenlevens in de Amerikaanse geschiedenis?

Dat ligt gedeeltelijk aan Donald Trumps wangedrag.

Maar het onheil is ook te wijten aan Amerika, dat er op langere termijn maar niet in slaagt zijn burgers de basissteun te geven die ze nodig hebben.

Robert Reich is een Amerikaanse econoom, professor, auteur en politiek commentator. Hij diende in de administraties van presidenten Gerald Ford, Jimmy Carter en Bill Clinton. Hij was minister van Arbeid van 1993 tot 1997. Hij was lid van de adviesraad voor economische transitie van president Barack Obama.