Guy Tegenbos was tot 2015 politiek journalist en commentator van De Standaard. Hij blijft sindsdien als columnist kritisch kijken naar en nadenken over de Vlaamse, federale en lokale politiek, en beleidssectoren als onderwijs, gezondheid en welzijn, werk, …
Hoeveel van de zowat 9.000 landgenoten die stierven aan corona, hebben een waardig levenseinde gehad?
Zijn zij langzaam gestikt? Of heeft palliatieve zorg hun lijden kunnen verlichten? Kregen zij, als ze dit vroegen, een verkorting van hun uitzichtloos lijden? Werd rekening gehouden met de zorgplanning die sommige patiënten hadden? Of was er geen sprake van dat alles maar wel van therapeutische hardnekkigheid?
Terwijl Corona een vulkaan is die nieuws blijft spuien als hete lava, zijn hoogst relevante thema’s en vragen als deze totaal ondergesneeuwd geraakt: ze komen niet aan bod.
Er zijn er nog meer.
Hoeveel van die 9.000 mensen stierven eenzaam, zonder het houvast van de hand van een geliefde?
Werden oudere patiënten terzijde geschoven? Moesten zij maar in hun woonzorgkot blijven om plaats vrij te houden voor jongere patiënten?
In veel gevallen was de toestand niet zo extreem. Het medisch en zorgpersoneel was uiterst gedreven een bezield. Maar vaak ontbraken de tijd en de middelen om goed te werken.
Zo uitten de nood- en woedekreten die af en toe opstegen uit de woonzorgcentra, wat het personeel vond van de decennialange onderfinanciering van die sector. Soms reflecteerden ze ook dat de corona-beslissers en de viro- en andere logen geen notie hadden van wat zich die centra nodig hadden.
In normale tijden zou over al die vragen hard gediscussieerd zijn. Vandaag nauwelijks. Enkel de vragen over de ouderen kregen wat aandacht.
Hoe dat komt? Maar twee waarden sturen het denken en handelen vandaag: veiligheid, en de vraag of het personeel en de organisatie het aankunnen. Al het andere moet wijken. Menselijke waardigheid, mededogen, welzijn, zingeving, geestelijke gezondheid.
Eerst moet het virus worden teruggedrongen. Dat klopt natuurlijk. Maar als het beleid vooruitziender was geweest, zou de toestand anders geweest zijn.
Het was al jaren geweten dat er ooit een pandemie zou uitbreken. Een normale overheid werkt dan een pandemieplan uit: welke stappen moeten gezet worden bij een uitbraak, wie moet wat doen, welke voorzieningen en materialen moeten in voorraad zijn. Niets daarvan was er hier. Geen van onze talrijke overheden had zoiets uitgewerkt. Want dat is denken op lage termijn.
Daardoor moest begin maart alles hier nog uitgevonden worden, in zeven haasten.
Vooruitziendheid, dat mankeren we hier. Dat leidt tot extra lijden en extra doden.
Daarover is openheid nodig. Misschien nog niet echt nu. Eerst het virus terugdringen. Maar wel morgen.