Orang-oetans en gorilla’s zijn perfect in staat om, net zoals de mens, economisch rationele beslissingen te nemen. Dat is de conclusie van een studie van een groep biologen aan de Université de Neuchâtel (UniNe) in Zwitserland, gebaseerd op een aantal experimenten met orang-oetans en gorilla’s in de dierentuin van Bazel.

“Er is eerder al voldoende aangetoond dat mensen op basis van het beschikbare bewijzen rationele beslissingen nemen”, voeren de onderzoekers Penelope Lacombe, Sarah Brocard, Klaus Zuberbühler en Christoph Dahl aan. “Bij een keuze tussen twee geschenken, zal hij de optie van 100 dollar prefereren boven een aanbod van 20 dollar.”

“Maar tegelijkertijd is ook bekend dat mensen heel irrationele beslissingen kunnen nemen, zoals gokkers die in een casino in Las Vegas hun laatste biljet van 5 dollar inzetten, terwijl ze heel goed beseffen dat ze al veel meer geld te hebben verloren. Wij vroegen ons af of bij apen gelijkaardige neigingen zouden kunnen worden opgemerkt.”

Honger heeft impact

Om op die vragen een antwoord te vinden, ontwierpen de wetenschappers een aantal tests, die aan een groep orang-oetans en gorilla’s in de Basel Zoo werden voorgelegd. Daarbij kregen de dieren een aantal bekers, waarin beloningen verborgen zaten, aangeboden.

In een eerste experiment werden de apen geconfronteerd met twee bekers, waarbij ze voor een veilige of riskante optie dienden te kiezen. De veilige optie betekende dat de apen een absolute garantie op een beloning, die altijd dezelfde was, hadden.

De riskante optie bood de dieren de kans op een beloning met een hogere waarde dan bij de veilige keuze. Dat ging echter gepaard met het risico dat er helemaal geen beloning in de beker verborgen zou zitten en de dieren dus met lege handen zouden achterblijven.

“Het werd al snel duidelijk dat zowel de orang-oetans als de gorilla’s begrepen hoe het experiment werkte”, stippen de wetenschappers aan. “Bovendien kon worden vastgesteld dat de dieren voor de meer riskante optie kozen wanneer ze een grotere honger voelden.”

“Tevens bleek dat de orang-oetans zich sneller dan de gorilla’s bereid toonden om een risico te nemen in de hoop daarmee een grotere beloning in de wacht te kunnen slepen.”

Aanzienlijke meerwaarde

Ook bij het tweede experiment konden de apen voor een veilige keuze voor een bescheiden beloning opteren. Bij de risicovolle keuzes werden de dieren echter voor een groter aantal variaties geplaatst, waardoor de onzekerheid over de uitkomst van hun gedrag toenam.

“Er moest immers tussen een reeks verschillende bekers worden gekozen”, verduidelijken de wetenschappers. “Slechts één beker bezorgde de dieren daarbij een beloning, die bovendien in waarde variaties vertoonde.”

“Hier bleken de apen alleen bereid om voor de riskante optie te gaan wanneer zij wisten dat de beloning beduidend waardevoller zou zijn dan bij het veilige alternatief. Indien het apen duidelijk was dat de beloning een voldoend grote omvang had bereikt, kozen ze bij elke gelegenheid voor de meest riskante optie, zelfs indien hun kansen op een geschenk bleken af te nemen.”

“De resultaten van de experimenten tonen dat de apen in staat zijn om economisch rationele beslissingen te nemen”, werpen de onderzoeker op. “Tegelijkertijd moet echter worden vastgesteld dat ook zij voor irrationele beslissingen kunnen kiezen wanneer de potentiële beloning voldoende hoog wordt opgedreven.”