In Italië zijn recent twaalf individuen opgepakt voor de illegale handel in dadelmosselen. De operatie was het gevolg van een onderzoek dat de Italiaanse magistraat Giulio Vanacore, openbaar aanklager in Napels, drie jaar geleden was gestart. Daarbij kwam aan het licht dat de handel in belangrijke mate door de lokale maffia werd gedomineerd.

‘De dadelmossel (Lithophaga lithophaga) woont in kalksteen en produceert een zuur af dat langzaam een tunnel in de rots uitgraaft’, verduidelijkt de Britse krant The Guardian. ‘De dieren groeien bijzonder langzaam. Het kan tussen achttien en zesendertig jaar duren voor de mossel een lengte van vijf centimeter heeft bereikt.’

Europees verbod

‘De dadelmossel kan meer dan vijftig jaar oud worden. Het kost echter slechts enkele seconden om de mosselen met voorhamers of explosieven los te wrikken, waarbij ook het mariene milieu wordt verwoest. De visserij op de dadelmossel wordt door wetenschappers wereldwijd als één van de meest destructieve praktijken in mariene biotopen bestempeld.’

‘Ecosystemen hebben vaak meer dan vijftig jaar nodig om zich van de schade te herstellen’, merkt Giovanni Fulvio Russo, voorzitter van het Italiaanse Istituto delle Scienze Marine (Ismar), op. ‘Na een oogst blijft vaak een kale rotsformatie zonder enige vorm van leven over.’

Die problemen hebben de Europese Unie aangezet om de handel in dadelmosselen te verbieden. In Italië zijn dadelmosselen echter een gegeerde delicatesse. Sommigen bestempelen het weekdier zelfs als een afrodisiacum. Op de zwarte markt kan 1 kilogram dadelmosselen een prijs van 200 euro halen. Dit biedt winstopportuniteiten die een aantal criminele groepen heeft aangetrokken.

Hoewel de Italiaanse politie al dertig jaar mosselen in beslag neemt en stropers beboet, werd de oogst lange tijd beschouwd als een klein vergrijp, waarbij de daders ook geen gevangenisstraf riskeerden. ‘Dit zette de stropers aan om met hun destructieve praktijken door de gaan’, aldus procureur Vanacore.

‘De handel wordt door enkele families gedomineerd. Zij verkopen hun voorraden aan viswinkels, restaurants, pizzeria’s en vermogende particuliere klanten. Ook vooraanstaande leden van de Camorra, de Napolitaanse maffia, zijn afnemers. Voor sommige gangsters is de mossel zelfs een statussymbool geworden. Ze serveren de mossel vaak tijdens feestelijkheden om hun persoonlijke macht te demonstreren.’

Gastronomie

Dadelmosselen maken al sinds de oudheid deel uit van de Zuid-Italiaanse gastronomische cultuur. ‘Mensen liepen met een hamer naar de kust om voor het avondeten een paar mosselen te oogsten’, aldus experts. ‘Tegen het einde van de voorbije eeuw werd echter de schade aan de omgeving duidelijk.’

‘Algen, kreeftachtigen en alle andere levensvormen die aan het gesteente vastzitten, sterven door het gewelddadige extractieproces. Puin nestelt zich op de zeebodem en creëert er zuurstofloze dode zones. Geschat wordt dat de illegale oogst van dadelmosselen door een enkele visser tot 2.400 vierkante meter zeebodem kan vernietigen.’

Volgens biologen zijn de hele Amalfi-kust, het schiereiland Positano en het eiland Capri door de praktijk zwaar beschadigd. Sommigen hebben proberen terug te vechten. Antonino Miccio, directeur van het mariene reservaat Punta Campanella aan de zuidkant van de Baai van Napels, overtuigde enkele restauranthouders om met de verkoop van dadelmosselen te stoppen. Dat leverende hem in de loop der jaren echter meerdere bedreigingen op.

Klachten bij het openbaar ministerie bleven meestal zonder gevolg, maar drie jaar geleden ondernam milieu-procureur Giulio Vanacore actie. Hij baseerde zijn dossier op de wet met betrekking tot ecomisdrijven die in Italië drie jaar voordien was ingevoerd. Daardoor konden misdrijven tegen het leefmilieu met celstraffen tot vijftien jaar worden gesanctioneerd.

Het onderzoek van Vanacore mondde uit in een rapport, waarin in totaal een honderdtal personen – van vissers tot restaurantuitbaters – werden genoemd. Sommige verdachten riskeren lange gevangenisstraffen. Vanacore heeft gezegd de strijd tegen de illegale handel in dadelmosselen te zullen verder zetten.

(jvdh)