De Britse overheden maakten deze week hun plannen bekend voor eencentralebankmunt, die meteen de bijnaam ‘Britcoin’ kreeg. De inhaalrace met China, dat wereldwijd het verst staat met een eigen digitale munt, kan beginnen.
Experimenten met centralebankmunten schieten als paddenstoelen uit de grond. Zulke CBDC’s (‘central bank digital currency’) zijn digitale munten die doorgaans draaien op een gelijkaardige blockchain-technologie als bitcoin. Een veelgehoord idee is dat gebruikers een rechtstreekse rekening bij de centrale bank zouden kunnen openen, net zoals een digitale portemonnee met cryptogeld. Het grote verschil met bitcoin en consoorten is dat een centrale bank de waarde van de digitale munt garandeert, terwijl cryptomunten gedecentraliseerde geldnetwerken zijn zonder overkoepelende autoriteit.
Na onder meer China, de eurozone, Japan en de VS, springen nu ook de Britten op de kar. Het Britse ministerie van Financiën en de Bank of England kondigden aan een gezamenlijke taskforce samen te stellen die de voor- en nadelen van een Britse centralebankmunt moet bestuderen. ‘We hebben nog geen beslissing genomen of de CBDC ook werkelijk geïntroduceerd zal worden’, beklemtonen ze. ‘De munt zou een nieuwe geldvorm zijn die naast cash en bankdeposito’s zou bestaan, en dus niet in de plaats komt.’ Minister van Financiën Rishi Sunak tweette een voor de hand liggende naam: Britcoin.
Geopolitieke inzet
Dat zowat alle centrale banken van belang een digitale munt aan het ontwikkelen zijn, heeft te maken met drie fenomenen die simultaan aan de gang zijn:
- Cryptomunten als bitcoin raken almaar meer ingeburgerd bij het grote publiek. Vooralsnog vooral als speculatieve belegging, maar tal van grote bedrijven – van Tesla tot Axa – en ook overheden bereiden zich voor op een mogelijke doorbraak van bitcoin als betaalmiddel.
- Ook techreuzen als Facebook en Amazon bereiden hun eigen digitale munten voor, al raken projecten als Facebooks Libra veel trager van de grond dan aanvankelijk aangekondigd.
- Frontrunner China jaagt de rest van de wereld op. Peking heeft al verscheidene betaaltoepassingen klaar in eigen land, maar bouwt ook al multinationale allianties uit.
In landen met instabiele lokale geldsystemen, met Venezuela als bekend voorbeeld, zijn cryptomunten een handig digitaal alternatief voor de plaatselijke bevolking. ‘Als China met de digitale yuan een nog beter alternatief kan presenteren, kan Peking zijn invloed in de wereld verder uitbreiden’, waarschuwen experten in geopolitiek. Agustin Carstens, de topman van de Bank voor Internationale Betalingen (zeg maar de koepel van centrale banken), verklaarde recent wel dat het ‘first mover advantage‘ van China niet overdreven moet worden.
Lokaal of multinationaal?
Centrale banken dreigen wel voor een technologisch dilemma te staan, want een digitale munt uitbouwen als valuta op de internationale markten is een heel andere opgave dan digitale cash uitgeven voor lokale retailbetalingen, zo merkt ING-econoom Teunis Brosens op in een analyse over de digitale euro.
‘Om een digitale euro te bouwen die de internationale rol van de euro versterkt, is een infrastructuur vereist waarmee buitenlandse instellingen grote betalingen kunnen afwikkelen en dat makkelijke wissels in vreemde valuta toelaat’, schrijft hij. ‘Aan de andere kant vereist het bouwen van een digitale euro voor kleine binnenlandse retailbetalingen een infrastructuur die interoperabel is met bestaande betaalautomaten en -platformen. Het moet ook offline kunnen werken en de privacy van gebruikers garanderen met behoud van transacties.’
Officieel zegt de Europese Centrale Bank alleen de retailoptie te bestuderen. ‘Het Eurosysteem ziet voor de digitale euro vooral een rol weggelegd als betaalmiddel’, bevestigt de Nederlandsche Bank, die een studie uitbracht waaruit blijkt dat de helft van de Nederlanders een digitale euro zien zitten. Maar Brosens vermoedt dat de ECB toch ook de geopolitieke dimensie in het achterhoofd houdt.
Brexit
De exacte doelstelling van de centralebankmunt bepalen, is ook prioriteit nummer een voor de Britse taskforce. De lancering van een ‘Britcoin’ kan er alleen komen als eerst de strategische objectieven op lange termijn duidelijk zijn, zegt het ministerie van Financiën. De taskforce moet tot een akkoord komen over ‘de voornaamste redenen om de centralebankmunt uit te geven.’
Het project is een van Sunaks initiatieven om de rol van de Londense City als financieel centrum te vrijwaren na de brexit. Een studie bracht aan het licht dat het Britse vertrek uit de EU de City zwaarder heeft geraakt dan verwacht. De taskforce krijgt ook als opdracht de internationale CBDC-ontwikkelingen goed in de gaten te houden. Sunak: ‘We moeten maken dat het Verenigd Koninkrijk in het koppeloton van wereldwijde financiële innovatie blijft.’