Krijgt Europa een échte presidentiële verkiezing? Die uiterst gevoelige politieke vraag is eigenlijk door het Europees Parlement al beantwoord: daar keurde men deze week het voorstel goed om straks, bij de verkiezingen in 2024, met twee lijsten te werken.

• Eentje voor de nationale zetels, waarbij men enkel op Vlaamse kandidaten kan stemmen in Vlaanderen. En eentje waarbij enkel de topkandidaten vanuit heel Europa, de ‘spitzenkandidaten’ met de Duitse term, of ‘presidentiële kandidaten’, worden uitgespeeld. Dat zou dan een lijst van 28 verkozenen worden, waarbij iedereen dus zijn Europese toppers uitspeelt.
• Meteen is het de oude droom van de Europese fracties, om de voorzitter van de Europese Commissie rechtstreeks te laten verkiezen, door de burger. Die zou dan alvast een veel groter politiek draagvlak hebben.
• De vraag is of de Europese raad daar mee zal instemmen: de vergadering van de 27 Europese staatshoofden en regeringsleiders. Want de huidige commissievoorzitter, Ursula von der Leyen, werd uiteindelijk in een grote deal over de verdeling van de topposten, gekozen door die 27. De Duitse was minister van Defensie, niet de spitzenkandidaat. Dat was Manfred Weber, een andere Duitse christendemocraat.
• Maar zullen de premiers en presidenten van de lidstaten van de EU zomaar akkoord gaan met het nieuwe systeem, dat hen vanuit het Europees Parlement wordt voorgelegd? Maar eentje moet een veto stellen, en het voorstel komt er niet door.
• Zeker de grote landen zitten niet te wachten op zo’n systeem van rechtstreekse verkiezing: dan krijgt de toekomstige Commissievoorzitter veel meer politieke macht, en kan die straks een Franse president of Duitse kanselier wel eens gaan overschaduwen.
• Tegelijk is het wel een heel fundamentele vraag voor de EU: wil men een meer transparante en democratische instelling, dan is een rechtstreekse verkiezing van de leider eigenlijk niet meer dan normaal. Plus: het zou een manier zijn om die Europese verkiezingen echt kleur te geven, er een race van te maken en een Europees gevoel meer te versterken.
• De meeste Belgische partijen zijn felle voorstander van het voorstel. Een peiling die vorige week werd uitgevoerd, wijst op grote publieke steun voor het voorstel: 64 procent van de Europeanen is voorstander. 

Genoteerd: Vanaf 16 jaar stemmen voor Europa weer stapje dichterbij.

• De leeftijd om te gaan stemmen is al langer voer voor discussie: de groenen willen dat die verlaagd wordt van 18 jaar nu, naar 16 jaar.
• In het regeerakkoord bedongen ze dat, maar enkel voor de Europese verkiezingen. Na een positieve beslissing in de ministerraad in november vorig jaar, heeft de commissie Grondwet in de Kamer de zaak nu ook goedgekeurd. De meerderheid stemde voor, Vlaams Belang en N-VA waren tegen.
• Het gaat om toch wel wat volk: ongeveer 270.000 jongeren tussen 16 en 18 jaar kunnen in 2024 dus voor de Europese verkiezingen gaan stemmen. Tegelijk wordt dat wel een wat vreemde oefening: iedereen gaat dan ook op dezelfde dag voor het Vlaams, Brussels of Waals Parlement stemmen én ook voor de Kamer (als de federale regering niet vroeger valt). Maar voor al die verkiezingen krijgen de 16- en 17-jarigen dan geen stembrief, enkel voor Europa.