Over de hele wereld zijn er verwaarloosde zones gecreëerd waar tientallen miljoenen mensen met zware en levensbedreigende gezondheidsproblemen worstelen als gevolg van de giftige verontreiniging van het leefmilieu. Dat staat in een rapport van David Boyd, speciaal rapporteur voor mensenrechten en milieu bij de Verenigde Naties.

“In alle delen van de wereld kunnen zones worden gevonden waar mensen onder de gevolgen van de milieuvervuiling zwaar hebben te lijden”, merkt Boyd op. Hij maakt daarbij gewag van een brede reeks lichamelijke gezondheidsproblemen, zoals kanker, hartaandoeningen, aandoeningen van de luchtwegen, beroertes en reproductieve problemen.

Daarnaast zijn er volgens Boyd echter ook ongelooflijke geestelijke gezondheidsproblemen, die met het leven op deze locaties zijn gebonden omdat de lokale bewoners zich uitgebuit en gestigmatiseerd voelen.

Mensenrecht

“Deze problemen schenden hun mensenrechten”, beklemtoont Boyd. “De mens heeft recht op gezondheid en een zuiver en duurzaam leefmilieu. Dit grondrecht is echter onmogelijk te verzoenen met de ronduit gruwelijke omgevingsomstandigheden die op deze locaties worden aangetroffen.”

Boyd wijst erop dat de tijdens de coronapandemie wereldwijd door vervuiling twee keer zoveel vroegtijdige overlijdens werden veroorzaakt dan door de verspreiding van het virus Covid-19. “We spreken hier over negen miljoen slachtoffers”, beklemtoont hij.

“Een op de zes sterfgevallen in de wereld is gelinkt aan ziektes die door vervuiling zijn veroorzaakt. Daarmee is pollutie drie keer dodelijker dan aids, malaria en tuberculose gecombineerd. De vervuiling doodt bovendien vijftien keer mensen dan alle oorlogen, moorden en andere vormen van geweld samen.”

“De vergiftiging van planeet neemt toe”, waarschuwt Boyd. “Hoewel sommige schadelijke chemicaliën zijn verboden of afgeschaft, is de totale productie van scheikundige producten tijdens de eerste zeventien jaar van deze eeuw verdubbeld. Tegen het einde van dit decennium zal er nog eens een verdubbeling worden geregistreerd.”

Dodelijke zones

“Hoewel iedereen tot op zekere hoogte werd getroffen, waren er een aantal gemeenschappen die veel meer te lijden hadden dan andere”, voert hij nog aan. “De Verenigde Staten, een van de rijkste landen in de hele wereld, heeft echter ook een van de zones met de meest dodelijke vervuiling van de wereld.”

“In Louisiana is er sprake van een echte kankercorridor, waar meer dan honderd olieraffinaderijen, petrochemische fabrieken en andere vervuilende installaties zijn gevestigd,” zei hij. “Deze vervuilers bevinden zich bovendien vooral in arme, overwegend zwarte gemeenschappen. Dat is compleet gewetenloos.”

Andere dodelijke zones zijn:

• Kabwe in Zambia, waar 95 procent van de kinderen een verhoogd loodgehalte in hun bloed hadden, waardoor ze een levenslange verstandelijke beperking opliepen.
• De stortplaats Pata Rât in Roemenië, waar duizenden Roma wonen en aan arseen, lood, kwik en andere vervuilende stoffen worden blootgesteld.
• De Franse overzeese gebiedsdelen Guadeloupe en Martinique, waar 90 procent van de mensen het kankerverwekkende bestrijdingsmiddel chloordecon in hun bloed hadden.

“Bedrijven zijn de belangrijkste boosdoener achter deze vervuiling”, zegt Boyd nog. “Zij hebben de gewoonte om sociale en ecologische kosten te negeren om hun winsten te kunnen maximaliseren. Geld vormt de belangrijkste belemmering in de strijd tegen de vervuiling, de klimaatcrisis en het verlies aan biodiversiteit.”

Optimisme

Boyd riep de overheden op een strenge regelgeving te implementeren voor bedrijven die vervuiling veroorzaken. “Ook moeten de regeringen stoppen met subsidies – naar schatting 1,8 biljoen dollar per jaar – voor milieuschadelijke industrieën”, beklemtoont hij.

Maar Boyd ziet ook reden tot optimisme. Vorig jaar hebben de Verenigde Naties voor de eerste keer officieel erkend dat iedereen het basisrecht heeft om in een propere, gezonde en duurzame omgeving te leven. “Dit is echt een belangrijk punt”, merkt hij op.

“Eerdere afspraken over biodiversiteit, klimaatverandering en vervuiling waren immers niet afdwingbaar. “Maar wanneer men internationale milieuovereenkomsten met de wetgeving op mensenrechten samenvoegt, wordt dat anders. Op dat ogenblik wordt het mogelijk om overtreders te verplichten verantwoordelijkheid op te nemen of te sanctioneren.”