Het Kremlin wil zijn greep op het Russische onderwijssysteem versterken met een nieuw wetsvoorstel. ‘Een culturele en politieke catastrofe’, klinkt het bij Russische academici.
Het nieuwe wetsvoorstel waarin de Russische regering zich onder meer het recht voorbehoudt om academici te verplichten toestemming te krijgen om lezingen te houden, stuit volgens de Britse krant The Times op flink wat controverse.
Parlementsleden van de regeringspartij van de Russische president Vladimir Poetin schreven het wetsontwerp om meer controle te krijgen op onderwijsactiviteiten die buiten scholen, hogescholen of universiteiten plaatsvinden. Het ontwerp werd in eerste lezing aangenomen en staat volgende week op de agenda ter stemming.
De nieuwe maatregelen zouden naar eigen zeggen noodzakelijk zijn om te verhinderen dat ‘anti-Russische krachten’ het Kremlin in diskrediet brengen en ze het vertrouwen in het beleid van de regering-Poetin ondermijnen. De wet zou van toepassing zijn op lezingen die plaatsvinden in bibliotheken, musea en andere openbare ruimtes, maar ook op podcasts en online lezingen.
Hevige kritiek
Als reactie daarop hebben Russische wetenschappers een petitie opgestart. ‘Dit is een poging van de staat om controle te krijgen over de vrijheid om kennis te verspreiden’, waarschuwen ze. ‘We twijfelen er niet aan dat de goedkeuring van wetsvoorstel nr. 1057895-7 een uiterst negatief effect zal hebben op de ontwikkeling van wetenschap, cultuur en technologie in ons land.’
‘Lesgeven en de wetenschap populariseren is onze professionele en maatschappelijke plicht, waarvoor we niemands toestemming nodig hebben’, schrijven de auteurs van de petitie, die sinds vrijdag al door meer dan 700 academici ondertekend is.
Sergei Popov, een astrofysicus aan de Moscow State University, zegt dat als het wetsvoorstel wordt aangenomen veel onderwijsprojecten ‘dreigen te verdwijnen door talrijke bureaucratische vereisten, de verplichting van licenties en de coördinatie van de inhoud van elke lezing’.
Historicus Anatolij Goloebovskij voorspelt dat de wet gebruikt zal worden door autoriteiten om op te treden tegen mensen met afwijkende meningen, onder wie academici die de rol van Sovjet-Unie in de Tweede Wereldoorlog bekritiseren. Dat zou volgens hem kunnen leiden tot een ‘culturele en politieke catastrofe’.
Ingrijpende hervormingen onder Poetin
Hoe Russische toezichthouders de maatregelen juist zullen handhaven en welke straffen er staan op het breken van de nieuwe onderwijswet is nog niet bekend. Het nieuwe wetsontwerp past in het kader van de ingrijpende hervormingen van het Russische politieke systeem die Poetin vorig jaar in gang heeft gezet.
Zo heeft de Russische president afgelopen december een wet ondertekend waarmee gewezen presidenten senators voor het leven kunnen worden wanneer ze aftreden. En een andere wet vrijwaart Russische presidenten en hun familieleden levenslang van gerechtelijke vervolging.
Het Russische parlement heeft toen ook verschillende wetsvoorstellen goedgekeurd waarmee het meer controle krijgt over de content die online verschijnt. Eén van de wetsvoorstellen biedt Rusland de mogelijkheid om buitenlandse sites te blokkeren die volgens het wetsvoorstel ‘discriminerend’ zijn ten opzichte van Russische media.
En in juli ondertekende Poetin een grondwetswijziging om zichzelf nog twee ambtstermijnen van zes jaar toe te staan, waardoor hij mogelijk tot 2036 aan de macht blijft. Zijn huidige termijn loopt af in 2024.
Lees ook:
