Italiaanse bankaandelen en staatspapier en kregen woensdag klappen kort nadat vice-premier Luigi Di Maio verklaarde dat de regering Conte bereid is wat betreft de begroting de tactiek te herhalen die het land bezigde bij recente onderhandelingen over de immigratieproblematiek.
De eerste Italiaanse anti-systeemregering, die volledig uit linkse (M5S) en rechtse (Lega) populisten bestaat, wil dus voldoende flexibiliteit om een reeks verkiezingsbeloftes door te voeren die onmogelijk kunnen rijmen met de het maximale begrotingstekort van 3% van het bruto binnenlands product (bbp), dat Europa voorschrijft.
De les van Turkije
In dat verband zou het niet slecht zijn dat de beleidsmakers in Rome eens kijken naar wat in Turkije aan de gang is. Italië is dan misschien Turkije niet, maar steeds meer investeerders raken gefrustreerd door de manier waarop de regering Conte denkt de economie te gaan managen.
Dat is exact wat in Turkije aan de gang is en waar de lokale lira in vrije val is en nu een derde minder waard is dan zes maanden geleden. Turkije moet 20% rente betalen wil het op de financiële markten geld ophalen. De reden: geldschieters vinden de maatregelen die de Turkse centrale bank doorvoert om de val van de lira af te remmen gewoon onvoldoende. Die centrale bank is al maanden in een gevecht gewikkeld met de Turkse president Erdogan, die van geen hogere rentevoeten wil weten. Om zijn greep op de economie verder te versterken heeft Erdogan onlangs zijn schoonzoon tot minister van Financiën gebombardeerd. In financiële kringen wordt nu gevreesd dat het land nu snel kapitaalcontroles zal invoeren, bij het IMF zal moeten aankloppen voor financiële hulp… of beide.
© EPA
Het populistische recept: minder belastingen, meer uitgaven
Nogmaals, Italië is niet Turkije, maar het scenario dat zich in Rome ontwikkelt belooft weinig goeds. Konden de Italianen begin dit jaar nog geld lenen tegen 2%, dan klokte het obligatierendement op 10 jaar woensdagavond af op 2,91%. Ook de spread (hoeveel extra rente Italië moet betalen om geld te lenen vergeleken) met Spanje toont aan dat investeerders eerder de regering Conte wantrouwen, dan dat ze zich zorgen maken over de nakende stopzetting van het QE-programma van de ECB.
De coalitie van M5S en Lega wil economische maatregelen doorvoeren die het land meer dan 100 miljard euro gaan kosten. Samengevat betekent dit dat de belastingen worden verlaagd (introductie vlaktaks), terwijl de uitgaven zullen stijgen (basisinkomen en verlaging pensioenleeftijd).
Wie schulden heeft, moet zijn leenheer gehoorzamen
Hoewel minister van Financiën Giovanni Tria heeft gezegd dat zijn land het EU-begrotingstekort van maximaal 3% van het bbp zal eerbiedigen, zei vice-premier Matteo Salvini – de echte sterke man in Rome – maandag dat ‘die regels niet heilig zijn’. De rente galoppeerde daarop snel boven de 3% en pas toen premier Conte woensdag verklaarde dat zijn regering met de EU zou onderhandelen en ‘geen gekke eisen zou stellen’, herstelde de 10-jaarsrente zich enigszins.
In april schreef Lieven Noppe, senior economist bij de KBC, in een nota aan investeerders nog dat Italië zonder structurele economische verbeteringen ‘een blijvende bedreiging voor de eurozone‘ vormt.
Italië is Turkije niet, maar de situatie in Ankara bewijst dat wanneer je openbare schuld 130% van je bbp overschrijdt – wat het geval is in Italië – je afhankelijk wordt van de mensen die bereid zijn je schuldpapier te kopen. En het sentiment op de markten kan snel keren, want investeerders beoordelen je politieke daden niet eens om de vier jaar, maar elke dag.