Al eeuwenlang (sinds de stroomculturen in het Nabije Oosten van 3500 tot 800 jaar voor Christus) zullen veel mensen hun oren gaan spitsen als ze alleen al menen te horen dat er ergens op aarde een nieuwe goudvoorraad gevonden is. Voor heel veel mensen heeft goud dan ook een bijzondere waarde en zal dit edelmetaal in verband worden gebracht met rijkdom en het hebben van een zeker status. Goud is dan ook niet voor niets een zeer gewild product dat door volkeren over heel de wereld met begeerte wordt bekeken. Door een groot aantal mensen wordt aan goud zelfs bijzondere krachten toebedeeld. Voor grote groepen mensen heeft goud, in welke vorm dan ook, een bijzondere aantrekkingskracht en zorgt het metaal voor fascinatie en soms zelfs voor onbedwingbare hebzucht.

Wat is goud?

Goud is het scheikundig element dat gesymboliseerd wordt door Au (van het Latijnse Aurum) en dat atoomnummer 79 draagt. De kleur van goud is geel metalliek en er wordt vaak gesproken van een zogenaamd roestvrij overgangsmetaal. Juist vanwege het roestvrije karakter wordt goud ook vaak als “de koning der metalen” aangeduid. Goud is een dicht, maar zacht edelmetaal, een uitstekende geleider van elektriciteit en warmte en vrijwel inert (en reageert dus bijna niet met andere chemische stoffen). De dichtheid van goud bedraagt 19.320 kilogram per kubieke meter.

Voordat goud kan worden gebruikt, zal het gezuiverd en meestal ook gelegeerd met andere materialen moeten worden om het edelmetaal harder te maken. De zuiverheid van goud dat gebruikt wordt voor de vervaardiging van sieraden wordt aangegeven in karaat; zuiver goud is 24 karaat. Verder vind je vaak zuiverheidsgraden van 14 karaat (bestaande uit 58,3 procent aan goud), 18 karaat (75 procent aan goud) en 22 karaat (91,7 procent aan goud). Niet alm het geproduceerde goud zal dus een gelijke waarde vertegenwoordigen.

Goud in de geschiedenis

Goud wordt al lange tijd als waardevol metaal, en dus ook als betaalmiddel gezien. De functie van betaalmiddel (in de vorm van gouden munten) verdween ongeveer halverwege de twintigste eeuw. In de oudheid was goud niet alleen erg waardevol, maar zou ook in verband gebracht worden met magie omdat dit edelmetaal symbool stond voor zuiverheid. Alchemisten hebben bovendien lange tijd gezicht naar de zogenaamde steen der wijzen, waarmee andere materialen omgevormd zouden kunnen worden in goud. Tegenwoordig kan, vanuit de huidige wetenschappelijk inzichten met betrekking tot de atoomopbouw van goud, dit echter prima worden verklaard. In de negentiende eeuw zijn er, in het bijzonder in de Verenigde Staten en in Australië, een groot aantal goudbronnen gevonden met de bekende goudkoorts, en de daarbij behorende migraties, als gevolg.

Verweven in het dagelijks leven

Goud heeft zich, net zoals een aantal andere edelmetalen, in de loop van tijd een unieke plaats in het dagelijks leven van veel mensen weten te verwerven. Niet alleen kan goud op talloze wijzen worden gebruikt, maar ook is dit metaal op een bijzondere manier verbonden status, trouw en geluk. Dit kun je onder andere goed terugvinden in hedendaagse gebruiken, zegswijzen en uitdrukkingen. Zo zal bijvoorbeeld de winnaar van een competitie met goud worden beloond. Goud wordt vaak direct in verband gebracht met welzijn en geluk en gehuwden willen hun onderlinge verbondenheid en trouw vaak bezegelen door het uitwisselen van gouden ringen.

Toepassingen van goud

In zuivere vorm is goud bij niet te gebruiken voor industriële toepassingen vanwege het zachte karakter van het metaal. Om die reden worden vaak legeringen met goud gebruikt zodat er toch geprofiteerd kan worden van de elektrische eigenschappen en de corrosiebestendigheid van het edelmetaal. Vandaag de dag is goud zelfs bijna niet meer weg te denken uit de industrie. Een aantal toepassingen van dit edelmetaal zijn:

• Kwalitatief hoogwaardige elektrische schakelaars en conrectoren, bijvoorbeeld in de ruimtevaart.
• Een breed scala aan elektronische onderdelen.
• Bij onderzoek naar kanker in de vorm van de radioactieve isotoop 195Au.
• In de tandheelkunde, bijvoorbeeld als kronen.
• Betaalmiddel (muntgeld in bepaalde monetaire stelsels).
• Als dekking van een bepaalde hoeveelheid papiergeld.

Ondanks het feit dat goud in de loop van de geschiedenis van de mens vaak is geassocieerd met glans en schaarsheid, heeft dit edelmetaal eveneens symbool gestaan voor rijkdom en weelde. Om die reden zijn er dan ook bepaalde gebruiks- en kunstvoorwerpen van dit metaal vervaardigd. Deze voorwerpen zijn soms van goud gemaakt, maar kunnen eveneens bestaan uit andere metalen die zijn verguld. De fraaie glans en de goede corrosiebestendigheid van het metaal hebben goud echter tot een ideeaal materiaal gemaakt voor de vervaardiging van sieraden en juwelen. Voor het maken van juwelen wordt zelfs 80 procent van al het verwerkte goud gebruikt.

Verschijningsvormen van goud

Doordat goud vrijwel niet met andere stoffen een reactie aangaat komt dit edelmetaal voornamelijk in een ongebonden vorm voor in de natuur. Hoewel goud soms in grote hoeveelheden wordt gevonden, komt het metaal het vaakst voor als een zogenaamd sporenelement in mineralen verspreid over alle windstreken van de aarde. Bijna overal is in de aardkorst een erg lage concentratie aan goud te vinden, in de mineralen:

• petziet,
• calaveriet,
• sylvaniet.

Deze uiterst geringe hoeveelheden zijn voor commerciële winningdoeleinden echter niet winstgevend. De hoogste goudconcentraties op aarde worden in de regel aangetroffen in gebieden in:

• Zuid-Afrika,
• Verenigde Staten van Amerika (in het bijzonder in de staten Nevada en South Dakota),
• Australië, 
• Indonesië,
• China.

De winning van goud

Circa twee derde van de goudwinning vindt plaats in open mijnen (dagbouw) en zorgt voor een heleboel afval. Voor het gouden, 18 karaat, ring van 10 gram zal 18000 kilo aan afval ontstaan. De twee meest bekende winningsmethoden van goud maken gebruik van het toxische natriumcyanide en het giftige kwik om het goud in op te lossen (er ontstond dan goudkwik, een stof die ook wel bekend staat als amalgaam of de vulling die een tandarts gebruikt voor het herstellen van tanden en kiezen).

Normaliter komt goud voor in gesteente in de vorm van fijne korrels. Om het goud echter te met het blote oog te kunnen waarnemen is het noodzakelijk dat de verhouding van het goud in de gouderts boven de 30 milligram per kilo ligt. In het gros van de goudmijnen is het aanwezige goud in het erts echter niet zichtbaar.

Hoeveel goud is er in de wereld?

Op de internationale goederenmarkten zal de goudprijs altijd uit worden gedrukt in Amerikaanse dollars per troy ounce. Een troy ounce is net wat meer dan 31,1 gram.

Het zal je wellicht verbazen, maar het totale bedrag van al het goud in de wereld is relatief klein. De jaarlijkse wereldwijde productie van goud bedraagt ongeveer 50 miljoen troy ounces. Wanneer je je vervolgens bedenkt dat goud een soortelijk gewicht heeft van 19,3 (het is dus 19,3 keer zwaarder dan water). Een liter goud is een kubus van 10 centimeter aan elke zijde en er zijn 32,15 troy ounces nodig voor een kilo van dit edelmetaal. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie wordt er elk jaar een goudkubus geproduceerd van ongeveer 4,3 meter aan elke zijde. Je zou dus kunnen stellen dat al het goud dat jaarlijks wereldwijd wordt geproduceerd bewaard zou kunnen worden in een gemiddelde woonkamer. Een dergelijke goudkubus zal overigens een gewicht hebben van 1555,210 kilo.

Wanneer je dus uit zou gaan van een goudprijs van 256.10 Amerikaanse dollars dan zou de jaarlijkse productie van dit metaal een waarde van 12805000000 dollar vertegenwoordigen. Weliswaar is dat een heleboel geld, maar absoluut geen onvoorstelbaar bedrag. Om erachter te komen hoeveel goud er in totaal door de mens is geproduceerd, zal echter wat lastiger worden. Om toch een soort schatting te kunnen maken, kun je bijvoorbeeld uitgaan van een wereldwijde goudproductie van 50 miljoen ounces per 2 eeuwen. Dat aantal ligt waarschijnlijk in werkelijkheid iets hoger, maar daar staat tegenover dat volkeren als de Azteken en de Egyptenaren gedurende een lange tijd een flinke hoeveelheid goud hebben geproduceerd.

Vijftig miljoen ounces maal 200 jaar levert 10 miljard ounces aan geproduceerd goud op. Tien miljard ounces goud zou een kubus kunnen vullen met zijdes van circa 25 meter. Dat wil dus zeggen dat op het ogenblik dat je alle goudrestanten die ooit door de mens zijn gedolven samen zou kunnen brengen op één locatie, je een aanzienlijk gebouw neer zou kunnen zetten. Relatief gezien valt de hoeveel goud op aarde dus eigenlijk enorm mee, en dat verklaard dan ook direct voor een belangrijk deel de waarde van dit edelmetaal.

Conclusie

Al speelt goud al duizenden jaren een belangrijke rol in het leven van veel mensen, en al lijkt er bijna overal wel iets van goud aanwezig te zijn. Toch is de totale hoeveelheid geproduceerd goud op aarde relatief gering. De verwerking van het erts waarin zich het metaal bevindt, is namelijk niet alleen erg tijdrovend, maar vooral ook arbeidsintensief en dus duur. Daarnaast zal de schaarste van goud, samen met de kenmerken die in de loop van de tijd aan het edelmetaal toe zijn gekend, ervoor blijven zorgen dat mensen zich nog lange tijd aangetrokken zullen blijven voelen tot dit glanzende materiaal.