Het Europees stimuleringspakket, waarvan 200 miljard euro naar Italië gaat, doet maffiosi likkebaarden. Hoe gaat de georganiseerde misdaad te werk om zijn graantje mee te pikken van Europees belastinggeld? ‘We zien vaak ondernemers een akkoord sluiten met de maffia om hun bedrijf te redden’, weet een maffiabestrijder.

Een scenario dat zich vaak afspeelt in Italië is het volgende. Een onderneming krijgt het financieel benauwd – volgens cijfers van de Italiaanse regering hebben nu ongeveer 100.000 ondernemingen geldproblemen. De bank zegt nee tegen een bailout. Vervolgens klopt de top van het bedrijf aan bij de maffia, die dan, tegen een hoge rente, geld wil lenen. 

‘Mensen onderschatten vaak de risico’s daarvan’, liet Monica Forte, president van de anti-maffiacommissie van Lombardije, optekenen door NRC. ‘Ze realiseren zich niet dat het doel van de criminelen niet is dat ze alles plus de rente krijgen terugbetaald, maar dat ze het bedrijf willen overnemen.’

In de tweede helft van 2020 zijn volgens de Kamers van Koophandel in heel Italië maar liefst 40.000 bedrijven van eigenaar veranderd. Dat cijfer lijkt, in het licht van het voorgaande, aan te sluiten bij een dubieus achterplan.

Bij kolonel Paolo Storoni, geroutineerd en gerenommeerd maffiabestrijder, gaan de alarmbellen af wegens ‘dwarsverbindingen tussen ondernemers, criminelen, vrije beroepen en soms wat ambtenaren. Maffia is tegenwoordig bijna uitsluitend business. We zien vaak ondernemers een akkoord sluiten om hun bedrijf te redden.’

Noorden

Overigens bestaat in het noorden van het Zuid-Europese land volgens Forte de grootste kans op economische infilitratie door de maffia. In die regio is immers de meeste economische bedrijvigheid.

‘Al decennialang is de georganiseerde misdaad hier aanwezig’, aldus Forte. ‘Bars, toerisme, afval, openbare werken. (…) Het gaat niet om de vraag of het gevaar bestaat (dat de maffia geïnteresseerd is in het Herstelfonds, red.), het gaat om de vraag wat we ertegen kunnen doen.’

In Lombardije zijn er de afgelopen maanden 2.000 nieuwe bedrijven bij gekomen. ‘Dat is opvallend’, vindt Forte. ‘Ik vrees dat sommige ervan speciaal in verband met het Herstelfonds zijn opgericht.’ 

Herstelplan

Italië ontvangt 191 miljard euro aan leningen en schenkingen uit het Europees Herstelfonds, dat in totaal 750 miljard euro bevat. Daarmee spant Rome de kroon qua coronasteun, met Spanje op de tweede plaats. 

Hoe Italië, het EU-land met de meeste coronadoden, omgaat met die royale steun, ‘is een lakmoesproef voor het hele proces’, schrijft NRC. 

Volgens Elsevier bieden de herstelplannen die premier Mario Draghi heeft gepresenteerd, ‘weinig hoop dat ook maar iets nuttigs gebeurt met het geld uit het corona-herstelfonds uit Noordwest-Europa.’ De reden? Italianen willen geen pijn lijden bij hervormingen van hun land. Ook Brussels Report laat een kritisch geluid horen.

Eerder raakte bekend dat ongeveer de helft van het bedrag dat Italië tussen 2015 en 2020 uit de EU-begroting ontving, in handen gevallen is van de maffia. In dit geval ging het om 35 miljard euro. De methodiek van de maffia is overigens op erg waarheidsgetrouwe wijze weergegeven in de Netflix-fictieserie ‘Gomorra’.

Voor ons land is er een maximum van 5,9 miljard euro coronasteun voorzien. Daarvan heeft Vlaanderen recht op een maximum van 2,25 miljard euro.