Zonder veel slachtoffers te maken, hebben de Amerikaanse troepen jarenlang een muur gevormd tussen de Afghaanse regering en de taliban. Dat was grotendeels te danken aan de luchtmacht van de VS. Vorig jaar, toen Donald Trump nog president was, sloot Amerika een deal met de taliban. In ruil voor een reeks beloftes van de taliban, onder andere om banden te breken met Al Qaida, beloofde het Amerikaanse leger zich volledig uit Afghanistan terug te trekken.

De taliban is echter nooit een van die beloftes helemaal nagekomen. Niet het staakt-het-vuren tijdens de onderhandelingen, noch de vredesgesprekken met de Afghaanse regering. Dat maakte echter niet veel uit, Trump wilde snel een einde aan de 20 jaar durende inzet. Joe Biden heeft zich bij dat besluit aangesloten. 

Haast en spoed…

De Amerikaanse haast om te vertrekken heeft de taliban in staat gesteld de schijn van onderhandelingen te laten varen. Hun campagne tegen de Afghaanse regering is verdubbeld in grootte. Vorige week hadden de opstandelingen nog geen enkel van de 34 provinciehoofdsteden in handen. Sindsdien hebben ze er negen veroverd. Drie van de grootste steden van het land, Herat, Kandahar en Mazar-i-Sharif, liggen onder vuur. Nu de VS daar geen militaire vliegtuigen meer heeft, kunnen ze die aanvallen ook niet afslaan. Bovendien zijn veel van de monteurs die hielpen bij het onderhoud van de vliegtuigen van de Afghaanse luchtmacht met de Amerikanen meegegaan. Daardoor is de vuurkracht van de regering nog verder afgenomen. 

Als het zo verder doorgaat, zal Afghanistan terug worden gekatapulteerd naar de jaren 90. Toen de taliban voor het laatst aan de macht was, hielden ze meisjes van school, beperkten ze vrouwen tot het huishouden en sloegen ze iedereen die naar muziek luisterde of verkeerde kleren droeg. Ze zijn sindsdien nog niet veel veranderd. In de gebieden die ze nu bezetten, vermoorden ze ambtenaren en ngo-medewerkers. Ze bevelen gezinnen om hun alleenstaande vrouwen over te dragen om met hun troepen te “trouwen”. 

Bal ligt in Bidens kamp

Als de Taliban er opnieuw in slaagt zich naar de top te werken, zullen ze de Afghanen niet alleen mishandelen. De hele regio zal lijden. Afghanistan is nu al de grootste heroïneproducent ter wereld, een handel die de taliban graag belasten. Ze exporteert ook miljoenen vluchtelingen en extremistisch geweld. 

In plaats van de collectieve actie ondernemen, vallen regionale machten nu uit elkaar terwijl ze strijden om een persoonlijk voordeel. De hulpkreten van het Afghaanse volk zijn bijna niet meer te harden, toch trekt Amerika zich terug. Op 10 augustus zei Biden nog dat het aan het Afghaanse leger was om voor zichzelf te vechten. 

En dan zal de regering zeker instorten. Toch zou de VS dat nog kunnen tegenhouden zonder opnieuw een permanent leger te installeren. Het zou bijvoorbeeld speciale troepen kunnen inzetten op korte missies om het Afghaanse leger te versterken. Het zou de luchtsteun kunnen uitbreiden, of buurlanden kunnen overtuigen om tijdelijk toegang tot Amerikaanse vliegtuigen te verlenen. Biden zou een signaal kunnen afgeven dat hij niet van plan is Afghanistan aan zijn lot over te laten – een indruk die meer dan wat ook de opmars van de taliban bespoedigt. 

De VS is er dusver niet in geslaagd Afghanistan om te vormen tot een bloeiende democratie. Maar het kan nog steeds voorkomen dat het land terugvalt in een gewelddadige theocratie, wat de nieuwe vluchtelingencrisis zal voeden.

(jvdh)