De Amerikaanse legertop speelde in 1958 met het idee om kernwapens in te zetten tegen China om Taiwan te beschermen van een communistische invasie. Dat werd duidelijk door geheime documenten in te kijken die gelekt werden door de voormalige defensieanalist Daniel Ellsberg.

De 90-jarige Ellsberg werd in de jaren 70 bekend toen hij een geheime studie van het Pentagon over de Vietnamoorlog lekte naar de Amerikaanse media. Die ‘Pentagon Papers’ deden toen heel wat stof opwaaien in het westen.

Zondag lekte Ellsberg opnieuw geheime documenten, ditmaal over de rol van de Verenigde Staten in het conflict tussen de Volksrepubliek China en de Republiek China (Taiwan). Die zouden in 1975 slechts gedeeltelijk openbaar gemaakt zijn, meent Ellsberg. De documenten werden gepubliceerd door The New York Times.

In de documenten staat te lezen dat de Amerikaanse legertop pleitte om kernbommen aan te wenden om China te ontmoedigen van een invasie van het eiland Taiwan. De militaire leiders hielden er overigens rekening mee dat de Sovjet-Unie op zijn beurt zou kunnen reageren met kernwapens om China te wreken. Een aanvaardbaar risico om Taiwan te vrijwaren van communistische invloed, vond de legertop.

Ellsberg meent al sinds de jaren 70 in het bezit te zijn van de studie. Nu de spanningen tussen de Verenigde Staten en China rond de Taiwan-kwestie al maandenlang opnieuw oplopen, vond hij het hoog tijd om de documenten vrij te geven.

De Tweede Taiwancrisis van 1958 en waarom er geen kernwapens werden ingezet:

• In de jaren 50 vochten Taiwan en China verschillende keren over strategisch belangrijke eilanden in de Straat van Taiwan. Die conflicten worden over het algemeen beschouwd als een uitloper van de Chinese burgeroorlog. 
• In die oorlog (1927-1949) kwam de communistische Mao Zedong als overwinnaar tevoorschijn. Mao stichtte op het vasteland de Volksrepubliek China. 
• De republikeinse Guomindang onder leiding van Chiang Kai-shek trokken terug naar het eiland Taiwan en zette daar de Republiek van China verder. 
• Het communistische China beschouwt Taiwan nog steeds als een afvallige provincie die moet veroverd worden. De Taiwanezen varen ondertussen hun eigen koers en bouwden tussen de jaren 70 en 90 een democratische staat uit.
• Washington erkent Peking sinds 1979 als het ‘echte China’ maar onderhoudt de laatste jaren steeds openlijker hun banden met de regering in Taipei. Met verschillende wapendeals en een sterke militaire aanwezigheid zorgden de Amerikanen ervoor dat de Communistische Partij Taiwan niet kon inlijven.
• Moest het Chinese leger Taiwan in de jaren 50 binnenvallen, zouden de Amerikanen mogelijk kernwapens hebben ingezet.
• In de gelekte documenten staat te lezen dat de legertop kernwapens wilde gebruiken om Chinese vliegbases uit te schakelen.
• Als dit de invasie niet zou stoppen, zouden er meerdere nucleaire aanvallen worden uitgevoerd tot diep in China, zelfs tot aan Shanghai toe.
• De toenmalige Amerikaanse president Dwight D. Eisenhower zou wel de voorkeur gegeven hebben aan conventionele oorlogsvoering, staat er te lezen.
• Uiteindelijk stopte het Chinese leger in 1958 met het bestoken van de betwiste eilandengroep en kwam het nooit zover.
• Ellsberg toont wel aan dat de wereld in 1958 dichter nabij een nucleaire oorlog stond dan voorheen gedacht werd.

(lb)

Lees ook: Opnieuw spierballengerol in Zuid-Chinese Zee: China onthult bommenwerpers aan VS