Amerikaanse functionarissen zeiden dat het NAVO-lidmaatschap voor beide Scandinavische landen “een gespreksonderwerp” was bij ontmoetingen tussen de ministers van Buitenlandse Zaken van het bondgenootschap vorige week. Aan die ontmoetingen zouden zowel Zweden als Finland hebben deelgenomen. “Hoe kan dit iets anders zijn dan een enorme strategische blunder voor Poetin?”, liet een hooggeplaatste Amerikaanse functionaris optekenen.

“Rusland niet de buur die we dachten dat het was”

De aanvraag van Finland wordt in juni verwacht; die van Zweden zou hierop volgen.

Sanna Marin, de Finse premier, zei dat het tijd was voor Finland om zijn houding ten opzichte van de NAVO serieus te heroverwegen. “Rusland is niet de buur die we dachten dat het was”, verklaarde ze in het weekend. Ze drong erop aan dat de beslissing “grondig maar snel” zou worden genomen.

“Ik denk dat we zeer zorgvuldige besprekingen zullen voeren, maar we nemen ook niet meer tijd dan nodig is in dit proces, want de situatie is natuurlijk zeer ernstig”, klonk het nog.

Zweden is bezig met een evaluatie van het veiligheidsbeleid die eind volgende maand afgerond zal zijn, net als in het Finse schema is voorzien. “Ik sluit het lidmaatschap van de NAVO op geen enkele manier uit”, zei Magdalena Andersson, de Zweedse premier, twee weken geleden nog.

Voorstanders toetreding

Door de oorlog in Oekraïne gaan in Finland meer en meer stemmen op om toe te treden tot de alliantie. Een peiling van de Finse openbare omroep Yle toonde vorige week aan dat 53 procent van de Finnen voorstander is van zo’n lidmaatschap. Dat was de eerste keer ooit dat een meerderheid van de Finnen “ja” stemde op de vraag of hun land lid moet worden van de NAVO.

Ook almaar meer Zweden uiten zich als een voorstander van een toetreding tot de NAVO. Volgens een bevraging van Demoskop is 51 procent van de Zweedse bevolking voor een lidmaatschap. Een maand geleden, voor de Russische inval in Oekraïne, was slechts 42 procent van de respondenten daar een voorstander van. Eerder was de Zweedse premier ook nog gekant tegen een mogelijke toetreding.

De landen werken samen aan een binnenlandse consensus, maar overheidsdienaren benadrukken dat de uiteindelijke beslissingen onafhankelijk van elkaar zullen worden genomen. Beide landen liggen aan de Baltische Zee tegenover Rusland; Finland heeft een landgrens van 1.335 kilometer met de Oekraïense agressor.

“Nieuwe realiteit”

Europese diplomaten benadrukken dat beide landen de capaciteiten van de NAVO aanzienlijk zouden versterken, vooral op het gebied van het verzamelen van inlichtingen en luchtmachtbevoegdheden. “Zweden en Finland zouden als nettobetalers echte veren op de hoed van de NAVO zijn. Het zijn echte spelers”, aldus een diplomaat van de Europese alliantie in The Times.

De NAVO maakt plannen om een permanente, volledige militaire macht in te zetten aan de grenzen van de lidstaten om een verdere Russische invasie te voorkomen en zich aan te passen aan een “nieuwe realiteit”. Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de organisatie, zei dat de acties van Poetin hebben geleid tot “een fundamentele transformatie” van de militaire coalitie, die de langetermijngevolgen van de oorlog in Oekraïne zou weerspiegelen.

De NAVO heeft nu 40.000 manschappen onder haar directe bevel op de oostflank van Europa, van de Oostzee tot de Zwarte Zee. Dit is bijna een vertienvoudiging ten opzichte van de troepenmacht voordat Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel.

Eerder wierp een voormalige opperbevelhebber van de alliantie op dat Poetin “wel eens het beste zou kunnen zijn dat de NAVO is overkomen”.

(lp)