Drones zijn vliegende gadgets die de laatste jaren het favoriete speelgoed van menige fotograaf zijn geworden. Door de pandemie is hun rol in onze samenleving echter razendsnel gaan evolueren.
Het gebruik van drones gaat momenteel door een gouden tijdperk. De toestellen komen bijzonder handig van pas in het bestrijden van het coronavirus. Ze zijn relatief makkelijk te besturen, vereisen geen sociaal contact en worden gebruikt voor een brede waaier aan taken. Drukke openbare plaatsen zijn ook nefast geworden in deze tijden, wat voordien een van de grootste pushbacks van dronegebruik was. Niemand wilt namelijk een drone, beteugeld door een onbekende piloot, over zich heen laten scheren.
In het verleden had ons land nog redelijk strakke regels voor drones, vooral uit veiligheidsoverwegingen. Vanaf eind december gingen alle landen in de eurozone echter over naar een algemeen Europees reglement met wat meer beweegruimte. Zo vielen de beruchte examens voor bepaalde klassementen, overigens met bijzonder lage slaagkansen, eindelijk weg in ons land.
De toegang tot drones werd zo opengewrikt, en dat kwam net op tijd. Over de hele wereld staan drones aan de technologische frontlinie in de strijd tegen het coronavirus. Hier zijn enkele van de nieuwste dronetoepassingen die door de pandemie ontstonden:
Vliegende koerier van teststalen en testkits
Drones die materiaal vervoeren, ofwel cargodrones, zijn niet nieuw. De Amerikaanse pakjesleveranciers UPS en Amazon proberen al jaren een dronesnelweg te krijgen om pakketten via de lucht te leveren. Hoewel het nog niet gelukt is in de VS, test Google met hun droneleveringsbedrijf Wing wel al de wateren in Finland en Australië.
Sinds de pandemie gebruiken al 18 landen cargodrones voor het transport van Covid-19-stalen, testkits en beschermingsuitrusting. Op de lijst staan onder andere het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Australië, Ierland, Italië, Singapore, Canada en de Verenigde Staten, maar ook Malawi, Ghana en Polen. De vervoerstijd tussen ziekenhuizen en laboratoria werd in alle gevallen stevig gedrukt.
Een van de pioniers was de Britse gezondheidsdienst National Health Service (NHS). Zij voerde aan het begin van vorig jaar testvluchten uit met drones tussen ziekenhuizen en laboratoria. Het gebruik van de op afstand bestuurde vliegtuigjes was origineel bedoeld om de druk op het NHS-personeel te verlichten en onnodig fysiek contact zo veel mogelijk te vermijden. De NHS gebruikt nu elke dag drones die een maximaal gewicht van 2 kilogram kunnen transporteren over een afstand van 100 kilometer per batterij.
In Schotland is er zelfs de mogelijkheid dat de drones permanent ingeburgerd zullen geraken. De Britse droneleverancier Skyports vliegt elke dag coronatesten en beschermingsmiddelen over 16 kilometer aan Schotse Hooglanden. Ook in China zien ze ondertussen het nut van cargodrones in. In de provincie Zhejiang werd het transport van geneesmiddelen tussen ziekenhuizen met maar liefst 6 uur bespoedigd door drones.
Publieke plaatsen ontsmetten
Overheden kwamen er al snel achter dat drones ook goed zijn in het veilig besproeien van pleinen, wegen en openbare gebouwen. Mogelijks waren de hulpdiensten geïnspireerd door brandweerdrones, die het jaar daarop net in gebruik waren genomen.
In ons land kreeg de brandweer sinds 2018 versterking van drones. Na een kort proefproject in Gent, Antwerpen en Kortrijk, waren de brandweer en politie volledig overtuigd van het nut van de onbemande toestellen. De drones sturen ook livebeelden door van branden naar het brandweerpersoneel. Daarmee wordt kostbare tijd gewonnen, wat mensenlevens kan redden.
Brandweerdrones werden vooral populair in Nederland. Daar rukte de vloot in 2019 maar liefst 147 keer uit. Tijdens de grote kerkbrand van Hoogmade in november 2019 werd de situatie snel in kaart gebracht door het droneteam. Hierdoor kon verdere schade aan omliggende gebouwen worden vermeden.
Er is maar een kleine ombouwing nodig om drones ontsmettingsmiddelen te laten sproeien. Spanje deed dit in augustus met drones van het Chinese merk DJI, die voorheen meststoffen over akkers sproeiden. Het Spaanse leger paste handig het model AGRAS MG-1 aan om desinfectanten te verspreiden.
Lockdowns afdwingen
Tenslotte hebben drones vorig jaar nog één laatste dubieuze taak gekregen: zorgen dat burgers de maatregelen van een lockdown naleven. Landen zoals Marokko, de VS en China zetten hier hard op in. China gebruikte tijdens de harde lockdown in Wuhan drones die ronddwalende burgers aanspraken en verzochten om terug naar huis te keren.
Drones werden ook voor soortgelijke doeleinden ingezet tijdens de uitbraak van het coronavirus in New York. In Florida gaf DJI 100 drones weg aan de politie van Daytona Beach om de lockdown beter in het oog te kunnen houden.
Ook na de lockdowns zullen drones mogelijk een rol blijven spelen in het controleren van de bevolking. In Connecticut werden er al testen afgelegd met temperatuurmeters om koorts bij burgers sneller op te sporen.
Wat met de privacy?
Er komt heel wat kritiek op het groeiende gebruik van de drones. De wetten rond drones bevinden zich nog vaak in een grijze zone, die data- en privacywetgevingen verstrengelt met regels rond mobiliteit. Drones leggen namelijk videobeelden vast, wat de privacy van mensen in het gevaar kan brengen als deze beelden in de foute handen terechtkomen. Ook bij ongevallen met drones is er niet altijd duidelijk wie er verantwoordelijk is voor de gevolgen.
In de Europese Unie gaat het probleem zelfs nog een stap verder. Voor het meten van iemand zijn temperatuur of hartslag moet die persoon eerst toestemming geven, volgens de General Data Protection Regulation (GDPR). Drones die biometrische data van mensen verzamelen om verdere verspreiding van het virus tegen te gaan, zijn dus niet toegelaten in de EU.
Het zal voor wetgevers een moeilijke opgave worden om drones een duidelijke plaats in onze samenleving te geven na de pandemie. Op dit moment blijven ze ons ongestoord bijstaan (en bespieden) vanuit de lucht, of dat nu een privacyinbreuk betekent of niet.