Nieuwe Europese weersatelliet met succes gelanceerd

Het Europees Ruimteagentschap (ESA) heeft dinsdagavond de eerste van een nieuwe generatie weersatellieten in een baan rond de aarde gebracht. “Dit is een zeer belangrijk instrument”, vertelt Daniel Gellens, algemeen directeur van het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI), aan Business AM.

De essentie: De weersatelliet vertrok rond 21.30 uur Belgische tijd aan boord van een Ariane 5-raket uit de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana en zal een aantal belangrijke taken uitvoeren.

De satelliet, de Meteosat Third Generation (MTG), moet uiteindelijk samen met twee andere kunstmanen beelden maken van Europa en Afrika en metingen maken over de temperatuur, wind, wolkenlagen en de luchtvochtigheid.
“De eerste satelliet is wat we een imager noemen. Die zal globaal beelden maken van de aardbol met een zeer hoge resolutie. Op het niveau van de evenaar zal die resolutie een kilometer bedragen. Op hogere breedtegraden zal dat iets minder zijn”, vertelt Gellens. Dat moet meteorologische organisaties helpen om sneller veranderende weersomstandigheden, zoals hittegolven en zware stormen, beter op te volgen.
Maar niet enkel de resolutie is hoger. De satellieten zullen in staat zijn om elke 150 seconden een beeld van Europa te maken, en elke 10 minuten een beeld van Europa en Afrika samen. De oude generatie satellieten kon respectievelijk om de 5 en 15 minuten een beeld maken.
“De scans gebeuren sneller en dat geeft meteorologen de mogelijkheid om de opvolging van evenementen zoals extreme stormen, sneller te doen en een betere voorspelling te kunnen maken,”, zegt Gellens. Dat zou vooral de nowcasting verbeteren, weersvoorspellingen op korte termijn die snel worden aangepast aan de hand nieuwe data.
Phil Evans, voorzitter van EUMETSAT, de Europese organisatie voor de ontwikkeling en het beheer van weersatellieten, zei in september dat het systeem, eenmaal het op volle kracht is, minstens 50 keer zoveel gegevens zal kunnen versturen naar meteorologische organisaties als zijn voorganger, de Meteosat Second Generation (MSG).
Ook bevindt zich een nieuw instrument aan boord, de Lightning Imager. Daarmee zal bliksem op 80 procent van het aardoppervlak geobserveerd worden vanuit de ruimte. Dat moet onder andere leiden tot veiliger vliegverkeer. Gellens vertelt dat het momenteel nog zeer moeilijk is om bliksem te observeren boven de oceanen. De data van de Lightning Imager zal weermodellen bijgevolg een stuk beter maken.

Rol van België

Ingezoomd: Ook België speelde een rol in de ontwikkeling van de MTG.

Het KMI vertegenwoordigt samen met de Federale Overheidsdienst Wetenschapsbeleid (BELSPO) België binnen EUMETSAT. Binnen die organisatie was België mee verantwoordelijk voor de planning en ontwikkeling van de MTG.
EUMETSAT is een intergouvernementele organisatie die ontstaan is uit het Europees Ruimteagentschap (ESA). Naast België zetelen een groot aantal Europese landen en Turkije in de organisatie.
Volgens Gellens speelt België bovendien ook een secundaire rol. “Het KMI houdt zich bezig met de ontwikkeling van verschillende producten en verschillende ploegen werken aan de Satellite Application Facilities (SAF’s).”
SAF’s zijn ondersteunende diensten die data verzameld door satellieten verwerken. Die data wordt dan doorgespeeld naar de eindgebruikers. Dat zijn onder andere meteorologische diensten, klimaatdiensten en de hierboven vermelde nowcastingdienst.

Baan rond de aarde

Het verloop: Intussen bevindt de satelliet zich in een baan rond de aarde.

De komende dagen zal die nog wat manoeuvres uitvoeren, waardoor die in een zogenaamde geostationaire baan op 36.000 kilometer van de aarde zal bewegen. Dat wil zeggen dat een satelliet zich altijd boven hetzelfde punt van onze planeet bevindt.
Het wordt de eerste van zes satellieten, die de komende jaren gelanceerd zullen worden. Er zullen zich telkens drie in een baan rond de aarde bevinden. Zij zullen stuk voor stuk de satellieten van de vorige generatie vervangen.
De volgende satelliet zal in 2024 gelanceerd worden. Daarna moet twee jaar later de derde naar de ruimte gaan.
Eenmaal de levensduur van de eerste satelliet verloopt, zullen ze in de vroege jaren 2030 vervangen worden. Door zes satellieten te bouwen, moet de constellatie tot minstens 2040 operationeel blijven.
Het belang van de satellieten is volgens Gellens niet te onderschatten. “Een instrument als de MSG, die satellieten zijn al bijna 15 jaar lang operationeel. Het zijn zeer stabiele, betrouwbare instrumenten die echt een groot deel van de taken van de meteorologische diensten ondersteunt. Dit (de nieuwste satelliet, red.) is een zeer belangrijk instrument”, concludeert de directeur van het KMI.

(fjc)