ESG of Environmental, Social & Governance is de afkorting die beleggers gebruiken voor criteria als zuinig energieverbruik, goede werkomstandigheden of fair ondernemingsbestuur. De coronacrisis leidt tot een beduidend grotere vraag naar ESG-beleggingen. Maar het gaat breder dan dat: ESG wordt voor veel Belgen ook bepalend voor de keuze van hun bank, zo blijkt uit een enquête van consultant Bain.

Wat is ESG?

De afkorting ESG overkoepelt drie duurzaamheidscriteria:

• Environment of milieu

Dat gaat om zuinig energieverbruik, het hergebruik van materialen in circulaire productieprocessen en een respectvolle omgang met de natuur. Hieronder vallen ook maatregelen om de opwarming van de aarde tegen te gaan, zoals het beperken van de CO2-voetafdruk.

• Social of maatschappelijke verantwoordelijkheid

De sociale score van een bedrijf wordt afgemeten aan zijn omgang met de werknemers op het vlak van arbeidsomstandigheden en inclusie. Gaat het alleen maar om winstbejag of streeft het bedrijf ook niet-financiële waarden na? Ook de relatie met de leveranciers, andere zakelijke relaties en sociale projecten in de bredere gemeenschap kunnen getoetst worden.

• Governance of goed bestuur

Hier draait het om transparante boekhoudmethodes, faire belastingen, ingebouwde regels tegen fraude en duidelijke afspraken in het bestuur van het bedrijf om ongeoorloofde belangenvermenging te voorkomen.

Welke rol speelt ESG bij beleggingen?

Een sterk opkomende vorm van ESG-beleggingen zijn groene obligaties en leningen, zo bevestigt onderzoek door vermogensbeheerder Schroders. Bedrijven en overheden geven dat soort schuldpapier uit op specifieke duurzame of energiezuinige projecten mee te financieren. Bouwgroep Ghelamco haalde eerder deze maand 50 miljoen euro op via zo’n groene obligatie. Zowel institutionele beleggers, zoals fondsenbeheerders, als vermogende particulieren zijn geïnteresseerd om zulke effecten te kopen.

De uitgifte van een groene obligatie vergt van het bedrijf veel papierwerk over de gelinkte duurzame projecten, maar wordt door de markt soms beloond met een lagere rente. Dat fenomeen wordt ‘greenium’ (‘green premium’ of ‘groene premie’) genoemd.

Andere ESG-varianten zijn sociale obligaties (gelinkt aan sociale projecten) of duurzaamheidsgerelateerde obligaties (sustainability linked bonds). Terwijl groene obligaties doorgaans gekoppeld zijn aan specifieke bedrijfsprojecten, is bij duurzaamheidsgerelateerde obligaties de hele bedrijfsstrategie de toetssteen. Als het bedrijf bepaalde klimaatdoelstellingen niet haalt, bijvoorbeeld wat betreft CO2-uitstoot, dan wordt het ‘gestraft’ met een hogere obligatierente. Onder meer Ahold Delhaize en H&M gaven dat type obligatie uit.

Ook op de markt van aandelenfondsen wordt ESG almaar belangrijker. ‘Het is duidelijk dat de coronacrisis een katalysator is voor de vraag naar ESG-beleggingen’, zegt de ING-studiedienst. ‘De instroom in ESG-fondsen is aanzienlijk, in het bijzonder omdat veel geldstromen wegtrekken uit niet-ESG-fondsen.’

Zelfs op de cryptomarkt kunnen ESG-criteria een rol spelen, onder meer in het debat over de ecologische impact van Bitcoin.

Volgens Olivier Gillerot, vennoot bij strategieconsultant Bain België, is ESG een megatrend die definitief op gang is gekomen, maar nog in volle ontwikkeling is. ‘Door het succes van ESG wil iedereen mee op de kar springen en dreigt het gevaar van ‘greenwashing’, waarbij niet-duurzame bedrijven zich toch presenteren als duurzaam. Er is nog veel werk te doen op het vlak van internationale standaarden, ratings en rapportering.’

‘Positief bekeken kan er een positieve dynamiek op gang komen. Als niet-duurzame bedrijven zien dat beleggers in de rij staan om duurzame bedrijven kapitaal te verschaffen, gaan ze misschien sneller zelf de omslag maken. Daardoor zal het aanbod aan ESG-beleggingen verruimen, wat dan weer goed nieuws is voor de ESG-bewuste belegger. Bovendien blijken ESG-fondsen vaak hogere rendementen te halen dan gewone fondsen. En dat alles is natuurlijk ook goed voor mens en milieu.’

Hoe belangrijk is ESG voor de klanten van Belgische banken?

Volgens Gillerot moeten we ESG niet meer vanuit de nauwe beleggingsbril bekijken. De criteria zullen, onder druk van klanten en werknemers, aan belang winnen in alle facetten van een bedrijf. Uit een marktstudie door Bain (april 2021) blijkt dat ESG-beleggingen en -diensten voor 30 tot 45 procent van de Belgische klanten bepalend kunnen zijn voor de keuze van hun bank.

‘Vroeger werd daar meewarig over gedaan, maar wordt het ESG-beleid van een bank almaar belangrijker op commercieel vlak. Ongeveer vier op de tien Belgen laten er zich nu al door leiden als ze bijvoorbeeld een beleggingsfonds willen kopen of een krediet willen aangaan. Het gaat niet alleen over de jongeren. We zien dezelfde tendens bij alle ondervraagde leeftijden’, verduidelijkt Gillerot.

De banksector heeft evenwel nog werk aan de winkel, want uit dezelfde bevraging blijkt ook dat een grote groep klanten het ESG-beleid van hun huidige bank laag inschat. Dat heeft wellicht te maken met een gebrek aan kennis over de bestaande initiatieven. ‘De banken informeren hun klanten te weinig over hun ESG-strategie’, zegt Gillerot.

Opmerkelijk: de Belgische bancaire klanten blijken vooral bekommerd te zijn om de ‘G’ (goed bestuur), gevolgd door ‘S’ (sociaal) en pas op de derde plaats om ‘E’ (milieu en klimaat), en dat ondanks de grotere media-aandacht voor de klimaatproblematiek. Specifiek voor de banken slaat goed bestuur onder meer op gevoelige kwesties als sluitende antiwitwasmechanismen om financiële criminaliteit te bestrijden.

Welke rol speelt de overheid?

Experts wijzen vooral naar het Europese politieke niveau.

Europa wordt wereldwijd gezien als de voorloper in ESG-beleggen. De Europese Commissie hoopt in het kader van haar vorig jaar gelanceerde ‘Green Deal’ een classificatiesysteem uit te werken die duidelijkheid moet verschaffen bij beleggers die willen kiezen voor projecten en ondernemingen met een positieve impact op klimaat en milieu. Dat is evenwel sneller gezegd dan gedaan, want er is onenigheid hoe Europa aardgasprojecten en kernenergie moet klasseren.

Ook de Europese Centrale Bank kan de ESG-markt stimuleren, door in haar monetaire beleid meer ESG-effecten te kopen. ‘In elk geval is de ECB een groenere belegger aan het worden’, zegt de studiedienst van ING.

(jvdh)