De prijzen van WTI- en Brent-ruwe olie zitten weer in de lift en naderen hun hoogste niveau – dat van 2008. Maar in plaats van zich te concentreren op de prijzen van vaten, moet de aandacht volgens sommige deskundigen uitgaan naar diesel. En dus op stookolie en paraffine.
Twee dagen geleden verklaarden drie van de grootste grondstoffenhandelaren – Vitol, Gunvor en Trafigura – tegenover de Financial Times dat sancties tegen Rusland het aanbod met 3 miljoen vaten olie per dag zouden kunnen verminderen. Een daling die zou leiden tot een tekort aan diesel, zeggen ze.
“Europa importeert ongeveer de helft van zijn diesel uit Rusland en de helft uit het Midden-Oosten”, aldus Russell Hardy, hoofd van de in Zwitserland gevestigde oliehandelaar Vitol. “Er is een systematisch tekort aan diesel.”
Amrita Sen, hoofd olie-analist bij Energy Aspects, zei dat “diesel veruit het meest getroffen olieproduct is”, aangezien Europa bijna een miljoen vaten per dag uit Rusland importeert.
Tot dusver zijn alleen de VS, het VK, Canada en Australië begonnen met een boycot van Russische olie, maar Europa wordt indirect getroffen. Daarnaast nemen sommige bedrijven het voortouw en halen zichzelf uit de markt: TotalEnergies, bijvoorbeeld, kondigde woensdag aan dat het zijn contracten om Russische diesel te kopen “zo snel mogelijk en uiterlijk tegen eind 2022” zou beëindigen. Shell heeft dat op 11 maart gedaan. De dreiging van een embargo op Russische olie door Europa lijkt in deze omstandigheden niet realistisch.
Naar rantsoenering stookolie?
Voor diesel, dat in Europa op grote schaal wordt gebruikt in het vervoer maar ook als huisbrandolie, is geraffineerde olie van hoge kwaliteit nodig. Een groot deel van de verwerkte olieproducten passeert echter via Rusland, terwijl de Europese raffinaderijen vastzitten door de stijgende gasprijzen. Waterstof is nodig om de zwavel in diesel te verwijderen.
Kwaliteitsolie is niet overal ter wereld verkrijgbaar. Amerikaanse schalieolie is niet rijk genoeg om diesel of paraffine van te maken. Olie uit het Midden-Oosten heeft een hoog zwavelgehalte, evenals olie uit Venezuela, die duurder is. Het alternatief voor Russische diesel zou erin bestaan de oliewinning uit Nigeria of Angola op te voeren, legt de gespecialiseerde blog 2000Watts uit. Maar dit zou kolossale investeringen vergen en in elk geval op korte termijn onmogelijk zijn.
Weinig politici of media hebben het er vooralsnog over, om geen paniek te zaaien. Maar meer en meer experts roeren de alarmtrom. In het Verenigd Koninkrijk wordt rantsoenering serieus overwogen.
Het Internationaal Energieagentschap heeft een reeks strategieën voorgeschreven om het olietekort op te vangen. Deze maatregelen doen denken aan de oliecrisissen van de jaren zeventig en tachtig, met snelheidsbeperkingen, autoloze zondagen en een algemene vermindering van het verbruik.
In 2019 reed 42 procent van de voertuigen in Europa op diesel.
(lb/ns)