Wordt Engie gedwongen Doel 4 en Tihange 3 open te houden?

Krijgt Paul Magnette (PS) wat hij wil? Die pleit al weken luid en duidelijk voor de ‘harde’ aanpak bij Engie, namelijk via de wetten rond bevoorradingszekerheid hen dwingen de kerncentrales open te houden, én te gaan produceren aan een vaste prijs. Dat laatste lijkt nogal utopisch, maar Vivaldi schuift wel een flink eind op in zijn richting. Want in de hoogste kringen van de regering is nu te horen dat er wel degelijk een ‘plan B’ is, als onderhandelen met Engie niet lukt. “De voorkeursoptie is een onderhandeld akkoord”, zo stelt een regeringsbron. Met daarbij een heel duidelijke boodschap, die ook op de groene kabinetten onderschreven wordt: “De vraag is niet of de twee kernreactoren open blijven, maar hoe”. Met andere woorden: Vivaldi zal het mogelijks hard moeten spelen, en de Franse energiereus gewoon wettelijk verplichten Doel 4 en Tihange 3 te laten draaien. Ondertussen is er wel, alweer, een nieuwe einddatum om de knoop door te hakken, begin volgend jaar is dat nu.

In het nieuws: Vivaldi werkt een ‘nucleaire kern’ af, en beslist om forsere taal te gaan spreken in Parijs.

De details: De deadline schuift weer een beetje op wel, “begin volgend jaar duidelijkheid”, zegt de premier.

Vier dagen lang zat vicepremier David Clarinval (MR) in Indonesië: als minister van Landbouw (voor het kleine deeltje dat dit nog federale bevoegdheid is) ging hij daar volgens zijn persbericht “samenwerking op sanitair en fytosanitair gebied” gaan promoten. Vier broodnodige dagen, zo lijkt hij zelf te geloven: de markt voor Belgische diepvriesfrieten opent zich nu daar, en er is een samenwerking over een Indonesisch kweekprogramma van het Belgische Wit Blauw-rundras opgezet, zo lezen we in zijn triomfbericht.
Die afwezigheid van Clarinval maakte dat Vivaldi pas gisterenavond kon bijeen zitten over een cruciaal dossier: de kernenergie. Daarover plande premier De Croo een ‘nucleair kernkabinet‘, een moment om terug te koppelen over de al erg lang lopende onderhandelingen met Engie, over Doel 4 en Tihange 3.
In het voorjaar al besliste Vivaldi om de kernuitstap naar de prullenmand te verwijzen, en die jongste twee centrales hun levensduur te gaan verlengen. Tien jaar, als het van de groenen afhangt, die al erg moesten slikken in het dossier. Maar cd&v en de liberalen willen langer, en ook meer dan twee kerncentrales openhouden.
Daarover blijft het gespierde taal regenen van de partijvoorzitters, die “de voorbije dagen weer veel verklaringen aflegden in de media”, zo stelde ook De Croo in de Kamer. “Er is de realiteit van de voorzitters, en dan is er de politieke realiteit in de regering“, klinkt wat giftig in regeringskringen over de ‘schoonmoeders’ buiten de ploeg.
De premier zelf focust dus vooral op de consensus in zijn ploeg over die twee jongste centrales: zijn kernkabinet gisteren ging enkel daarover. Hij en minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) gaven een behoorlijk gedetailleerd verslag aan de kern over hoe het staat in de onderhandelingen. En dat blijkt niet bepaald een optimistisch verhaal: Engie speelt het bijzonder hard, waardoor men eigenlijk “nog nergens staat”, zo stelt een regeringsbron.

De brute realiteit: Engie wil boter bij de vis, over het kernafval.

De tijd staat in alle gesprekken aan de kant van de Fransen: die slepen met de voeten, omdat ze weten dat België snel duidelijkheid nodig heeft over haar bevoorrading in de komende winters, zonder Russisch gas. Eerst wilde Vivaldi voor de zomer een deal, maar het eindigde op een eerder vage ‘intentieverklaring‘ in juni. Daarna werd opnieuw de deadline van een tussentijds akkoord in september gemist.
Uiteindelijk verkreeg Engie wel al dat de groenen over een ‘rode lijn’ gingen: Vivaldi is bereid om in het aandeelhouderschap van Doel 4 en Tihange 3 te stappen. Dat was initieel absolute taboe voor de ecologisten. Want de échte drijfveer van de Fransen zit bij de potentiële financiële molensteen van het afval. Mee aandeelhouder zijn, dat is mee daarvoor ook verantwoordelijk zijn, zo redeneert men in Parijs. Dat radioactieve afval bij de sloop van alle zeven centrales, én de berging, wil Engie niet voor eeuwig op de balans meesleuren: liever onderhandelen ze één finale afkoopsom, nu al, met de Belgische overheid.
In de intentieverklaring van juni is wel sprake van zo’n finale som, maar niet van de hoogte van dat bedrag. En net daarover eist Engie duidelijkheid, zo schreef De Tijd al deze week.
“Het is dus van belang dat ze terugkoppelen met iedereen, om een onderhandelingsmandaat te hebben voor de volgende stap“, zo is in regeringskringen te horen. Dat mandaat kregen De Croo en Van der Straeten.
Maar Vivaldi is niet van plan zomaar te plooien voor de chantage van Engie, zo werd gisteren door alle zeven regeringspartijen bevestigd. “De vraag is niet of ze verlengd worden, maar hoe“, klinkt nu vastberaden, ook op groene kabinetten. “Doel 4 en Tihange 3 zullen open blijven.”
Daarbij drong niet verwonderlijk vooral Pierre-Yves Dermagne, de PS-vicepremier, erop aan “dat Engie niet zomaar haar voorwaarden gaat dicteren“, zo stelt een insider. Al weken leurt zijn baas, PS-voorzitter Paul Magnette met de these dat er veel harder kan omgegaan worden met Engie, door de wet op de bevoorradingszekerheid in te roepen.
In de regering-Leterme loste Magnette destijds een soortgelijke onderhandeling met Engie op, toen het ook maandenlang vast zat over de centen. De machtige studiedienst van de PS zocht de zaak juridisch helemaal uit voor het recente dossier van Doel 4 en Tihange 3, en is ervan overtuigd dat Vivaldi een sterke case heeft om door te duwen. Het frustreerde Magnette zodanig, dat die tenslotte openlijk in de pers die harde houding begon te verdedigen, maar daardoor wel een beetje onderhandelaars De Croo en Van der Straeten in hun blootje zetten: waarom speelde dat duo het dan niet harder?
De PS lijkt nu toch stilletjes die harde lijn erdoor gekregen te hebben, zij het als ‘plan B’, of terugvaloptie, want het ‘voorkeursscenario’ blijft de onderhandelde oplossing. “We hebben gezegd erover te gaan nadenken, maar er is nog niets beslist”, zo was toch ook wat meer sussend bij een vicepremier te horen, over het rode enthousiasme in hun ‘overwinning’ tegen Engie.
Hoe dan ook: in de Kamer legde De Croo bij een vraag van Reccino Van Lommel (Vlaams Belang) meteen de deadline dus nog een beetje verder, op “begin volgend jaar“. Afwachten of tegen dan ook duidelijkheid is over meer dan twee centrales, én over of die langer dan tien jaar extra openblijven.

Opvallend: Groen gaat communicatief in het tegenoffensief, met de co-voorzitters die bewust de clash zoeken met N-VA en MR.

Bij Groen lijken ze niet van plan om in het dossier nog veel kop-in-kas te gaan: de partij koos ervoor om deze week hun co-voorzitters in de studio het gevecht aan te laten gaan met de grote ‘vijanden’. Bij Terzake duelleerde Nadja Naji (Groen) met Georges-Louis Bouchez (MR), en bij De Tafel van Vier was het gisteren de beurt aan Jeremie Vaneeckhout (Groen) die de degens kruiste met Bart De Wever (N-VA).
Daarbij moet gezegd dat een vergelijking tussen beide co-voorzitters niet helemaal eerlijk opgaat: Naji zat in een gesprek met een Franstalige voorzitter, Bouchez, die in het Frans blijft z’n zegje doen voor een Nederlandstalig programma. We zien het de RTBF of RTL niet meteen doen op die manier.
Maar dat leverde vooral één lange kakofonie van mensen die naast elkaar praten op, waarbij Naji zich ook bijzonder assertief opstelde. De achterban smulde daarvan: “Als we dan toch mogen terugkijken, mevrouw Marie-Christine Marghem (MR) heeft de kerncentrales met tien jaar verlengd, en telkens de kernuitstap bevestigd. Maar je zou denken, ze hebben die dan ook voorbereid? Neen, nul”, sneerde Naji naar Bouchez, met haar hand het nulteken makend.
Waarop Bouchez insprong en z’n stem verhief om te vragen “wat zij dan gedaan hadden”, waarop Naji begon, “rustig rustig, ik ben bezig”. Een beeld dat de groene achterban bijzonder smaakte: eindelijk offensief, eindelijk Bouchez op z’n plaats gezet, letterlijk. De hashtags #rustig volgen in het rond. De vraag is of dat voor de gemiddelde tv-kijker ook zo was, die groene ‘triomf’: die zagen vooral twee heel opgedraaide personen, met een nog onbekende Groen-voorzitter die meteen wel heel erg drammerig overkwam.
Maar zo komt Vaneeckhout hoe dan ook wat bekaaid uit de vergelijking. Want gisteren bij Gert Verhulst moest die de arena in tegen De Wever, die al erg lang op dat thema zijn strijd met Vivaldi heeft aangebonden. Op geen enkel moment raakte Vaneeckhout uit het defensief: De Wever blijft een debater van een ander niveau dan Bouchez, en zonder taalbarrière kwam dat er toch scherp zichtbaar uit.
“Niemand snapt waarom die centrales dicht moeten. In Nederland staat een centrale, in Borssele vlakbij de grens, van 1973, die nog ouder is als die van ons, die men probleemloos verlengd. En bij ons kan het niet. Waarom niet? Omdat u dat niet wil. En omdat u in de onderhandelingen met Engie met de voeten sleept. Deadline na deadline wordt verschoven. En op den duur is er dan geen brandstof besteld, en dan moeten die centrales dicht”, zo sneerde De Wever.
“Meneer De Wever, het gaat u niet om de inhoud, mij wel. Ik wil werken aan oplossingen. Ik wil aan mijn dochters uitleggen hoe wij, politici, hun energietoekomst gaan garanderen, hoe we een antwoord bieden op die klimaatcrisis”, zo stelde Vaneeckhout, die probeerde het debat ‘breder’ te krijgen, over heel het energiebeleid.
De Wever duwde door: “U bent wel consequent. U hebt altijd het verkeerde standpunt gehad. Tegen kernenergie. De N-VA altijd consequent voor. De rest tussen ons beiden, die flippen en die floppen, daar hebt u gelijk in, we hebben daarom nooit een consequent beleid gehad. Tijdens de Zweedse regering waren ze helaas voor mij aan het flippen, nu zijn ze allemaal aan het floppen en weer pro-kernenergie”, zo kon De Wever toch een flauw lachje bij de Groen-voorzitter ontlokken.

Vandaag: De EU is in Servië. Die moesten dus wel iets terugdoen.

Begin december komt er een heuse top tussen de EU en de Balkan-landen. Maar met Servië, rechtstreekse buur van de EU, hadden een aantal landen waaronder België, toch een stevig eitje te pellen. Onder meer in Oostenrijk, België en Duitsland merkte men een zogenaamde ‘Servië’-route: in Wenen doken plots 10.000 Indiërs, in Brussel meer dan 1.500 Burundezen op, die allemaal asiel aanvragen. Die konden via Belgrado zonder al te veel moeite doorreizen naar de EU.
Een dwingende vraag van onder meer België, waarbij zowel staatsecretaris Nicole de Moor (cd&v) als premier Alexander De Croo (Open Vld) aandrongen binnen de EU om Servië onder druk te zetten, heeft nu geholpen: de route lijkt opgedroogd.
En kijk, Ursula von der Leyen is nu op bezoek in Belgrado, en kondigt daar een economisch steunplan voor de Westelijke Balkan aan, ten bedrage van 500 miljoen euro, uit de kassen van de EU. De wortel en de stok, zo is wel heel zichtbaar.
Want op die top in december blijft migratie uiteraard hoog op de agenda staan. Via heel de Westelijke Balkan, allemaal niet-EU landen zoals Montenegro, Albanië, Servië, Kosovo, de zogenaamde “Westelijke Balkan-route”, blijkt de poort richting de EU nog steeds eigenlijk gewoon open te staan, zij het soms wat flagranter (zoals in het geval van Servië) dan anders.

In de toekomst? Wanneer gaat Alexander De Croo (Open Vld) nu naar Kyiv?

“België was één van de eerste landen om zich aan de kant van Oekraïne schaarde, toen andere Europese landen nog aarzelden, was België daar al”, zo beet premier De Croo gisteren in de Kamer van zich af.
Nochtans had Georges Dallemagne (Les Engagés) een puntige vraag gesteld: “Hoe kan het dat België als enige Europese land, naast het Hongarije van Viktor Orbán, een extreemrechtse populist en vriend van Poetin, nog niet naar Kyiv op bezoek geweest is?”, zo stelde die. “Ik raad u aan om snel van bij dat slecht gezelschap weg te komen, en naar Kyiv, naar Oekraïne te gaan. De Oekraïners hebben u, en ons nodig”. Daarbij herinnerde hij eraan dat de eerste minister van Oekraïne op 5 september in Brussel was, en daar De Croo nog eens uitnodigde.
De Croo reageerde wat gepikeerd, hij herhaalde ook de steun vanuit België, 134 miljoen humanitaire en militaire hulp én 45 miljoen via multilaterale steun. Plus 59.000 Oekraïners die in België worden opgevangen. En hij verzekerde “dat er erg veel contacten zijn”, fysiek en via de telefoon, met de Oekraïnse regering.
“Ik betwist niet dat symbolen belangrijk zijn. Maar het werk dat wij doen, de concrete steun die we geven, de maatregelen die we nemen, zijn veel belangrijker.” En ook “als de gelegenheid zich voordoet, zal ik gaan. Maar u moet begrijpen, om veiligheidsreden, dat ik niet ga zeggen wanneer ik ga en met wie.”
Ondertussen blijft de vraag in welke mate België ook militair materiaal van enig niveau blijft geven aan Kyiv. Duitsland kwam gisteren andermaal met hun modernste luchtafweer op de proppen. België zou onder meer pantserwagens en luchtafweer kunnen aanbieden, dat nu in depots bij private spelers staat te wachten op een koper.

Ook in het Parlement: De zaak van het krantencontract blijft beroeren.

In regeringskringen werd het al langer gezegd door de liberalen, nu ook openlijk in de Kamer. Open Vld-parlementslid Marianne Verhaert haalde daar hard uit: “Hoe is het in godsnaam mogelijk dat er vandaag, op het moment dat grote delen van de bevolking de eindjes niet aan elkaar kunnen knopen, nog steeds honderden miljoenen euro staatssteun vloeien naar de bedeling van papieren kranten en dat die steun vervolgens vloeit naar mediahuizen die zelf enorme winsten boeken?”
Daarbij had ze het over “pure concurrentievervalsing tegenover de kleine uitgevers en tegenover de krantenwinkels”. Vanuit de oppositie dringen zowel N-VA als Vlaams Belang luidkeels aan op het schrappen van de subsidies en het hele contract.
Maar de houding van Open Vld in de Kamer is opvallend, want als regeringspartij zitten de liberalen op ramkoers. Alles heeft daarbij te maken met de zaak van mogelijke collusie en dus manipulatie van het krantencontract. Daarbij geeft Open Vld aan dat het debat zal moeten geopend worden, als blijkt dat er echt zaken fout gegaan zijn. Want in regeringskringen houdt men de adem in, over het lot van Bpost-CEO Dirk Tirez. Die trok zich tijdelijk terug, maar kan slechts terugkeren als blijkt dat er niets aan de hand is.
“Indien dat wel het geval is, dan krijgen we wel een heel lastige beeldvorming, en een nog vervelendere discussie over dat contract”, zo stelt een regeringsbron.

Opvallend: Pacificatie rond PFAS en Oosterweel?

Er is een ‘Saneringsverbond’, een coalitie van milieuorganisaties zoals Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt, maar ook lokale groep ‘Zwijndrecht gezond’, de gemeente Zwijndrecht met z’n groene burgemeester, de bouwheer Lantis én de Vlaamse regering, om de PFAS-vervuiling op de Oosterweelwerf aan te pakken.
Dat is een belangrijke stap om die “werf van de eeuw” niet te laten kapseizen: de werken kwamen onder grote druk, omdat bij het graven van een tunnel een grote vervuiling van die ‘forever chemicals’ werd ontdekt rond de terreinen van chemiereus 3M. Nu is er dus een gemeenschappelijke tekst over de aanpak van de sanering, waarover de meeste belanghebbenden het eens zijn.
Een lawine aan juridische procedures bedreigen die werf, die al miljarden euro’s kostte, en die door de vertraging de belastingbetaler nog veel meer op kosten zal jagen. Maar die juridische dreiging is niet weg: harde activisten als Grondrecht, Greenpeace en Thomas Goorden weigeren mee te stappen in het groter verbond. Die laatste schreef een boek over de zaak, en verspreidt systematisch zijn beschuldigingen van een “doofpotaffaire”.
Daarbij krijgt dat groepje expliciete steun van één wel heel vocale “experte”, die telkens kritiekloos in de media wordt opgevoerd, advocate Isabelle Larmuseau. Die slaagde er deze week in om in de Nederlandse krant Het Financieele Dagblad te verklaren dat “Nederland de Antwerpse haven kan stilleggen vanwege alle grensoverschrijdende vervuiling”, iets wat met veel plezier moet gelezen geweest zijn door Nederlandse havenbazen.
De realiteit is dat de methode die zo aan de basis ligt van heel de Antwerpse werken, inclusief een overkapping van de ring, niet meer werkt: een brede coalitie maken, met iedereen mee in bad, om een juridische lawine te vermijden. Want in die coalitie weigeren nu systematisch een aantal organisaties en activisten mee te gaan: een dialoog met hen lijkt bijzonder moeilijk.
Politiek gezien is wel interessant om vast te stellen dat iedere partij in het Vlaams Parlement blijft vasthouden aan Oosterweel, ook Groen. In Zwijndrecht steunt burgemeester André Van de Vyver (Groen) ook nu weer dat ‘Saneringsverbond’. Maar in het Vlaams Parlement trekt hardliner Mieke Schauvliege (Groen) een veel scherpere lijn: het moet voor haar een “ambitieuze PFAS-deal zijn”, waarbij ze vijf voorwaarden stelt. Ook zij sprak eerder in een interview met Humo van een “doofpot”, net als Goorden.

Pijnlijk: Kamervoorzitster Eliane Tillieux (PS) heeft zichzelf wat aangedaan, door vorige week haar reglement te negeren.

Vorige week donderdag, tijdens een vraag van Tom Van Grieken (Vlaams Belang), belandde het reglement in de vuilbak voor Kamervoorzitter Tillieux, toen die plots Valerie Van Peel (N-VA) het woord gaf, tijdens een tussenkomst van de Vlaams Belang-voorzitter over heisa rond het tijdelijke vertrek van minister Meryame Kitir (Vooruit).
Een vervelende zaak voor zowat heel het halfrond toen, inclusief een woeste Van Grieken: regels zijn er om ze na te leven, of de deur gaat open voor veel meer miserie. Deze week al bleken de gevolgen.
Want tijdens een tussenkomst van Reccino van Lommel (hierboven al vermeld) over het dossier van de kernenergie, vroeg die aan premier De Croo “waarom die toestaat dat de wereldvreemde groenen het hele dossier blijven saboteren”. “Sluit Tinne Van der Straeten desnoods op en neem het dossier zelf in handen”, zo stelde de Belanger. Tillieux greep niet in, wat ze nochtans wel kan doen: beledigingen of bedreigingen aan het adres van een ander Kamerlid of een minister worden doorgaans geschrapt uit het verslag, en de voorzitter berispt de betrokken, met de vraag die woorden terug te nemen.
Dat Tillieux niets deed, schoot bij de groene fractie in het verkeerde keelgat. Fractieleider Gilles Vanden Burre (Ecolo) vroeg het woord, maar kreeg het niet. Na het vragenuurtje greep daarop de andere fractieleider, Wouter De Vriendt (Groen) naar z’n micro, en kreeg nu wel het woord van Tillieux. Hij was zichtbaar ontstemd: “Ik denk dat u een bepaalde opmerking van een lid hebt gemist. Ik hoop althans dat u die niet hebt gehoord, want u hebt immers niet gereageerd.”
In de wandelgangen ergert menig Kamerlid zich daar overigens aan: “Tillieux is meer bezig met haar telefoon dan te luisteren naar wat er gezegd wordt. Zo kan je geen debatten leiden”.
“Een parlementslid van het Vlaams Belang heeft hier opgeroepen om minister Van der Straeten op te sluiten. Ik vind dat een schandalige uitspraak die het fatsoen van een normaal democratisch debat overstijgt en aanzet tot geweld. Voor mij is het een Trumpiaanse uitspraak. Denk maar aan Trumps uitspraak ‘Lock her up’. Ik wil u met aandrang vragen daartegen te reageren”, zo stelde De Vriendt.
Maar de Kamervoorzitter, die even zichtbaar niet mee was over wat het ging, bleef Oost-Indisch doof op de vraag van De Vriendt. Die ging door: “Vanden Burre vroeg daarnet het woord om onmiddellijk te reageren, maar dat stond u niet toe. Vorige week vroeg Van Peel aan u het woord tijdens de vragenronde en toen kreeg zij dat onmiddellijk. Ik weet niet op welke basis u tot die verschillende beslissingen komt, maar het zal alleszins niet op basis van het reglement zijn”, zo haalde die uit.
En opvallend: hij kreeg luid applaus van Vlaams Belang, die hij nochtans viseerde. Daar is men nog niet licht vergeten hoe Tillieux na Van Peel aan het woord te laten, vervolgens weigerde de spreektijd van voorzitter Van Grieken te verlengen. Die maakte zich daarbij zo kwaad dat hij weigerde van het spreekgestoelte te gaan. Een schorsing van de zitting moest de boel ontmijnen.
Tillieux probeerde zich te verdedigen, waarbij ze haar fout toegaf: “Mijnheer De Vriendt, vorige week was het inderdaad een probleem dat Van Peel kon onderbreken. Vandaag vraagt u, of Vanden Burre, om te kunnen onderbreken. Ik moet voor iedereen het reglement toepassen”, zo stelde ze.
Om daarna toch te proberen de heisa goed te praten: “Vorige week gebeurde dat in een bepaalde context, zoals u zeker en vast zult hebben gemerkt.” Het hele gedoe hielp alvast niet om de frustratie bij een pak Kamerleden over hun voorzitster weg te nemen.