In Frankrijk zijn er hevige reacties gekomen op uitspraken van Paul Hudson, de CEO van de Franse farmareus Sanofi. Die verklaarde woensdag dat indien zijn bedrijf een vaccin tegen Covid-19 vindt, de Verenigde Staten daar het eerste gebruik van zouden krijgen.

‘De VS hebben het recht op de grootste voorafbestelling omdat ze hebben geïnvesteerd ondanks het risico op mislukking’, zei Hudson. De Amerikaanse autoriteiten hebben zelf ook altijd verklaard dat ze verwachten dat hun investeringen in vaccinonderzoek ook betekenen dat Amerikanen als eerste toegang krijgen tot zo’n vaccin. Hudson relativeerde wel enigszins door te stellen dat de voorsprong die de VS zouden krijgen slechts ‘enkele dagen of weken’ zou duren.

Eenzelfde verhaal speelt zich af in het VK. Daar heeft de Brits-Zweedse farmareus AstraZeneca de handen in elkaar geslagen met de Oxford University om een vaccin te ontwikkelen. Als ze daarin slagen, zullen de eerste dosissen eerst voor het VK zijn.

In Parijs wordt niet gelachen

Maar in Parijs wordt er niet gelachen. De France minister van Economie Agnès Pannier-Runacher zei woensdagavond dat zulke uitspraken ‘onacceptabel’ waren. Donderdagochtend mengde ook premier Edouard Philippe zich in het debat. Hij stelde dat de gelijkmatige toegang tot het vaccin ‘niet onderhandelbaar’ was. Het Elysée bracht CEO Paul Hudson donderdagavond dan de genadeslag toe. ‘Het vaccin moet aan de gangbare marktwetten worden onttrokken’, luidde het daar.

Op BFMtv had Marine Le Pen (Rassemblement National) het over het ‘economisch patriottisme’ van de Amerikanen. Danièle Obono van La France Insoumisme eiste op dezelfde zender niets minder dan de onmiddellijke nationalisering van Sanofi.

Zijn de uitspraken van Hudson schandalig of volgen ze gewoon de wetten van de farmamarkt?

Een aantal elementen zijn hierbij van belang:

• Sanofi is een internationale onderneming, waarvan het kapitaal voor meer dan 60 procent in handen is van buitenlanders. De grootste aandeelhouder is de Franse cosmeticareus L’Oréal, die 9,4 procent van de aandelen in handen heeft.
• De Amerikaanse markt (12 miljard euro per jaar) is voor Sanofi anderhalve keer groter dan de Europese markt (8 miljard euro).
• Een vaccin ontwikkelen duurt normaal 10 jaar. Proberen het in 12 tot 18 maanden te doen vraagt buitengewone financiële middelen en vergroot ook het risico op mislukking.
• De farmawereld is in handen van privébedrijven. Die geven – zoals de economische wetten het voorschrijven – bepaalde voordelen aan de landen die hun onderzoek financieren.

VS vs EU

• De Verenigde Staten beschikken met BARDA (Biomedical Advanced Research and Development Authority) over een organisme dat zich enkel en alleen bezighoudt met de financiering van projecten die gezondheidscrises trachten te bestrijden.
• Sanofi en haar Britse concurrent GSK hebben met betrekking tot Covid-19 met BARDA een akkoord gesloten. Dat laat beide farmareuzen toe de gezamenlijke zoektocht naar een vaccin te versnellen. Dankzij de inbreng van ‘honderden miljoenen dollars’ via die financiering. Sanofi en BARDA werkten ook al samen voor de ontwikkeling van een vaccin tegen het zikavirus.
• Hoewel Sanofi en ook andere farmabedrijven vragende partij zijn, bestaat er tot op vandaag geen Europees equivalent van BARDA.
• De Europese Commissie van haar kant is van plan een noodfonds van 2,4 miljard euro te mobiliseren om de capaciteit van de farmaceutische bedrijven in Europa te versterken.Dit fonds zou ook ten goede komen van Sanofi. Maar voorlopig is er nog niets concreets, er zijn louter een paar beloftes van een EU-landen.

Franse subsidies

• De Franse markt vertegenwoordigt amper 6 procent van het zakencijfer van Sanofi. Wel spendeert de groep er 45 procent van zijn Onderzoeks- en Ontwikkelingsbudgetten (O&O). 
• Goed nieuws voor de Fransen, die in ruil daarvoor Sanofi jaarlijks 150 miljoen euro aan belastingverminderingen toekennen. Daarbovenop krijgt Sanofi ook nog eens 24 miljoen euro aan werkgeverskredieten.

Wie moet je bellen als je de EU aan de lijn wil krijgen?

Zowel de VS als de Fransen hebben dus een punt. Maar het is opnieuw de EU die hier een mal figuur slaat. Door een gebrek aan eensgezindheid is er na de heisa rond de mondmaskers, nu de heibel rond een onbestaand vaccin.

‘Als Sanofi met de VS wil onderhandelen, bellen ze Donald Trump. Wil het met de EU praten, dan moeten 30 mensen worden gebeld’, besluit Veronique Trillet – Lenoir, een Franse oncologe en politica van La République En Marche (LREM), in de Franse zakenkrant Les Echos. Enkel door de Europese instellingen te versterken kunnen zulke zaken in de toekomst vermeden worden.