In steeds meer landen wordt er gefluisterd of geroepen over het invoeren van een app die corona kan tracken. En nu de techgiganten Apple en Google samenwerken om die apps op elke smartphone te laten werken, staat overheden weinig in de weg om zo’n app te maken. Alleen: daarmee traceert u ook mensen. Kan een anti-corona-app de privacytoets doorstaan? En is een goede gezondheid ons onze privacy waard?

In Singapore, in China en in enkele Europese landen is het al zo ver: daar zijn er apps die burgers op vrijwillige basis installeren. Met die apps kunnen epidemiologen en artsen aan de slag. Zodra zich iemand meldt met corona, kijkt de app na wie u precies gekruist heeft en dan kunnen die mensen gecontacteerd worden. Zo hopen epidemiologen een volgende vlaag van coronabesmettingen voor te zijn.

Momenteel zijn de reeds bestaande apps grotendeels prive-initiatieven die vrijwillig zijn. Maar ook serieuzere pistes, zoals een app van de overheid en semi-verplicht, worden overwogen. Dat is al het geval in bijvoorbeeld Singapore. Maar de vraag is vooral: helpt het?

Kan een corona-app helpen?

Viroloog Steven Van Gucht is volledig tegen het idee van een app, zei hij in de dagelijkse persconferentie van het crisiscentrum. ‘Het kan mogelijk een nuttig hulpmiddel zijn als we de maatregelen die vandaag gelden, willen afbouwen. Voor de fase na de social distancing zoals we die vandaag kennen, dus. Het is een piste die zeer ernstig wordt overwogen’, klonk het daar.

Om een app als deze nuttig te laten zijn, moet die door veel mensen tegelijk gebruikt worden. De Europese regels rond privacy laten een verplichte app echter niet toe. Dan blijft ook nog de vraag of we dat zelfs willen, een app die noodzakelijk onze bewegingen registreert.

Wat is het probleem met een tracking-app?

Bij veel mensen zit een eerste probleem bij zo een tracking-app eenvoudigweg in de buik. De privacy van je telefoon, van je bewegingen, wordt ietwat ondermijnd. Dat zegt ons gevoel althans.

Dat gevoel is niet op niets gebaseerd: eens de informatie ergens opgeslagen wordt en ze toegankelijk wordt gesteld, kan ze gebruikt worden. De wetgeving die dat vandaag niet toestaat, kan in principe veranderd worden. In essentie is die discussie dezelfde als de vingerafdrukken op identiteitskaarten. Zolang we niet weten hoe die wordt opgeslagen, kan de veiligheid en het gebruik niet gegarandeerd worden.

Legaal probleem

Daar zit ook meteen het probleem van een corona-app. Er is, volgens de bevoegde ministers geen app die niet telkens ergens een Europese regel breekt. Nochtans bestaat er volgens actiegroepen die voor privacy ijveren wel degelijk een manier om een app te ontwikkelen die dat wel doet.

Zo is decentralisatie van de data, niet op een server in de cloud, maar op uw telefoon, cruciaal voor de privacy. Ook blockchain wordt soms opgeworpen als een mogelijke oplossing voor het privacyprobleem.

Uiteraard moeten uw gegevens ook geanonimiseerd blijven. Maar dat blijkt niet echt een probleem te zijn. Op zich moet uw telefoon niet tracken waar u bent geweest, enkel met welke andere telefoons u in contact geweest bent. Dat kan eenvoudig opgelost, bijvoorbeeld met bluetooth en end-to-end encryptie, zoals WhatsApp al heeft.

Praktisch probleem

Stel dat er zo een app komt, dan is er nog het praktische probleem van wie die dan zal maken. Want dat het beter snel dan traag gaat, is duidelijk. Alleen zit de knowhow in de privésector.

De Apples, Facebooks en Googles van deze wereld weten perfect hoe ze snel zo een app in elkaar moeten boksen. Zo ontwikkelde Facebook een programma dat gebruikers volgt en in kaart brengt waar meer kans is op coronabesmetting. Apple en Google kondigden vrijdag dan weer een ongeziene samenwerking aan om apps van overheden te laten draaien op elk besturingssysteem. Beide techgrootheden dekken met respectievelijk iOS en Android bijna de volledige smartphonemarkt.

Toch is Big Tech voorzichtig wat betreft privacy. Het is namelijk net in die hoek dat de klappen gevallen zijn vorig jaar. Privacyschandalen en verkeerd gebruikte data, daar hangt een Cambridge Analytica-geurtje aan. De grote techreuzen hebben dan ook weinig vertrouwen van de brede bevolking.

Willen we het?

Dan is er nog de vraag of zo een app eigenlijk wel gewenst is door die bevolking. Uit recent onderzoek van het Kenniscentrum Data & Maatschappij blijkt dat goed mee te vallen. De helft van de Vlamingen zou tijdelijk zijn privacy opgeven om deel te zijn van de oplossing tegen corona.

Dat neemt niet weg dat we de zorgen van de Vlaming serieus moeten nemen. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat 78 procent van de Vlamingen ook bang is dat hun data bij andere partijen terecht komt. 65 procent is bang dat één verplichte app zou leiden naar andere ongewenste apps. We liggen er met zijn allen dus wel wakker van.