Elektronisch afval vormt al jaren een belangrijke uitdaging binnen de Europese Unie. En niet alleen in Europa, want wereldwijd produceerden we in 2022 liefst 62 miljoen ton e-waste. Dat is genoeg om 1,55 miljoen vrachtwagens van 40 ton te vullen. Recycleren is een oplossing, maar enkel als het niet anders kan. Refurbishment is de echte sleutel tot het verminderen van e-waste en het hergebruiken van kostbare materialen.
Op deze Internationale E-Waste Dag is ons probleem van elektronisch afval duidelijker dan ooit. Europa draagt duurzaamheid hoog in het vaandel en heeft daarom al maatregelen getroffen om de elektronische afvalberg te beperken. Zo vereist de wetgeving dat minstens 65 procent van het e-waste in de EU wordt ingezameld voor recyclage. Uit de meest recente cijfers blijkt echter dat in Europa meer dan 14 miljoen ton elektrische en elektronische apparatuur per jaar op de markt komt, terwijl slechts 5 miljoen ton e-waste wordt ingezameld.
Met een inzamelingspercentage van 40 procent blijft de EU dus ver onder haar eigen doelstellingen. België doet het gemiddeld iets beter. Sterker nog, we zijn één van de landen die de kaap van 45 procent ingezameld elektronisch afval overstijgt. Maar er is nog veel werk aan de winkel als we straks de Europese doelstelling willen bereiken. En het is maar de vraag of dat doel haalbaar is. Als we enkel op recycleren blijven inzetten, zitten we bijna aan het plafond van onze mogelijkheden.
Zonder focus op refurbishment gaan we niet redden
Behalve nog beter recycleren, moeten we ook de levensduur van apparaten verlengen. Daarom is refurbishment een cruciaal onderdeel van iedere strategie om minder e-waste te produceren. Het betekent dat we geen nieuwe grondstoffen hoeven te winnen om nieuwe apparatuur te bouwen, aangezien we materialen in bestaande toestellen langer gebruiken. Zo beschermen we niet alleen onze resources, maar ook onze planeet.
Refurbishment houdt in dat we elektronische apparaten, zoals smartphones, een check-up en upgrade geven zodat ze langer in omloop kunnen blijven. Het mag daarom geen nicheoplossing zijn, het is onze primaire strategie. Dankzij refurbishment kunnen we miljoenen tonnen materialen blijven gebruiken, terwijl we de uitstoot van broeikasgassen verminderen, nieuwe winning vermijden en de druk op de toeleveringsketen voor belangrijke mineralen verminderen.
Minder energieverbruik dan nieuwe smartphone
Natuurlijk blijft ook recycling belangrijk, maar het is eerder een laatste redmiddel dan een eerste remedie. Door de levensduur van een apparaat te verlengen, levert refurbishment meer milieu-gerelateerde en economische voordelen op dan hergebruik of recycling alleen. Refurbishment behoudt de grondstoffen die al in het apparaat zitten en biedt klanten betaalbare, hoogwaardige alternatieven voor nieuwe aankopen. In tegenstelling tot hergebruik garandeert refurbishment dat het apparaat goed werkt en dat het betrouwbaar is. En in tegenstelling tot recycling voorkomt het dat materialen verloren gaan en energie wordt verbruikt bij het uit elkaar halen van apparaten.
Als we naar onze smartphone kijken, dan zitten er heel wat moeilijk te vervangen onderdelen in het toestel. Van de batterij tot zeldzame materialen zoals kobalt en lithium. Bovendien verbruikt een refurbished telefoon minder energie dan een nieuw apparaat. De productie van zo’n nieuwe smartphone is verantwoordelijk voor ruim 80 procent van de CO2-voetafdruk van het apparaat. Dan is het logisch dat een refurbished toestel een veel kleinere impact op het milieu heeft.
Wetgeving moet refurbishment duwtje in de rug geven
Dat klinkt allemaal veelbelovend, maar toch gaat de groei van de refurbished sector lang niet snel genoeg. Daarom moeten we hopen dat de nieuwe richtlijn rond circulaire economie, die eind 2026 door de Europese Commissie wordt gelanceerd, verandering zal brengen. Zo is het belangrijk dat er ambitieuze doelen voor hergebruik en refurbishment in de afvalwetgeving worden opgenomen. Dat kan door niet alleen doelen vast te stellen op basis van gewicht voor recycling, maar ook de cijfers voor het aantal refurbished apparaten in rekening te brengen.
Er is daarnaast een duidelijke definitie nodig om het onderscheid te maken tussen refurbishment, hergebruik en recycling. Enkel zo kan Europa refurbishment stimuleren. Beleid en financiering moeten vervolgens repareerbaarheid en refurbishment ondersteunen, waardoor het voor consumenten aantrekkelijker wordt om apparaten langer te gebruiken en de vraag naar nieuwe toestellen afneemt. Tot slot is het cruciaal dat ook die consumenten beseffen dat refurbished technologie aan zeer hoge kwaliteitsnormen voldoet – van batterijduur tot authenticiteit van alle onderdelen. En natuurlijk moeten ze hun oude apparaat gemakkelijk kunnen inleveren.
Door meer in te zetten op refurbishment, zullen we de elektronische afvalberg gegarandeerd zien verkleinen. En dan zal deze Internationale E-Waste dag straks niet meer in het teken staan van het creëren van bewustzijn, maar van het vieren dan we met z’n allen op de goede weg zijn.
Claire Darmon, Policy & Government Affairs, Europe bij Swappie