Een van de voorwaarden van de leningsovereenkomsten tussen China en ontwikkelingslanden is dat leners eerst Chinese staatsbanken terugbetalen voor andere schuldeisers. Dat bleek vandaag uit een door Reuters gepubliceerd rapport.

De dataset werd samengesteld door AidData, een Amerikaans onderzoekslaboratorium van het College of William & Mary. De set gegevens bestrijkt een periode van drie jaar. Hij omvat 100 Chinese leningscontracten met 24 landen met een laag of gemiddeld inkomen. Een aantal van die landen worstelt met een torenhoge schuldenlast als gevolg van de pandemie.

Onderzoekers van AidData, het in Washington gevestigde Center for Global Development (CGD), het Duitse Kiel Instituut en het Peterson Institute for International Economics vergeleken Chinese leningscontracten met die van andere grote kredietverstrekkers. Dit leverde de eerste systematische evaluatie van de wettelijke voorwaarden van China’s buitenlandse leningen op.

Het 77 bladzijden tellend rapport bracht een aantal ongebruikelijke kenmerken van de overeenkomsten aan het licht. Zo worden de standaard contractuele instrumenten uitgebreid om de kans op terugbetaling te vergroten.

‘Geen Club van Parijs’ clausule

Het gaat om vertrouwelijkheidsclausules die kredietnemers beletten de voorwaarden van de leningen bekend te maken. Daarnaast zijn er informele zekerheidsovereenkomsten ingebouwd die Chinese kredietverstrekkers bevoordelen ten opzichte van andere crediteuren.

Er gelden beloften om de schuld buiten collectieve herstructureringen te houden – door de auteurs ‘geen Club van Parijs’-clausules genoemd. De contracten geven China ook veel speelruimte om leningen te annuleren of de aflossing te versnellen, aldus nog het rapport.

Vragen over rol bij G20

China heeft in het kader van de G20 schuldverlichting verleend aan ontwikkelingslanden voor een gezamenlijk bedrag van 2,1 miljard dollar. Dat is het hoogste van alle leden van de groep.

Scott Morris, senior fellow bij CGD en medeauteur van het rapport, zei dat de bevindingen vragen opriepen over de echte rol van China.

Het G20-kader roept op tot een gelijke behandeling van alle schuldeisers, inclusief particuliere kredietverstrekkers. Maar volgens Morris verbieden de meeste onderzochte contracten landen om die leningen onder gelijke voorwaarden en in overleg met andere schuldeisers te herstructureren.

‘Dat is een zeer opvallend verbod, dat in strijd lijkt te zijn met de toezeggingen die de Chinezen op de G20 hebben gedaan’, zei Morris tegen Reuters. Niettemin voegde hij eraan toe dat het mogelijk was dat China die clausules in zijn leningscontracten gewoon niet zou toepassen.

Grootste crediteur ter wereld

Er gaat veel aandacht uit naar de rol van China, dat de grootste crediteur ter wereld is. De Aziatische wereldmacht is goed voor 65 procent van de officiële bilaterale schuld. Dat zijn honderden miljarden dollars in Afrika, Oost-Europa, Latijns-Amerika en Azië.

‘China is ’s werelds grootste officiële schuldeiser, maar het ontbreekt ons aan basisgegevens over de voorwaarden van zijn leningen’, tekenen de auteurs op in hun document.

Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken heeft niet onmiddellijk gereageerd op een verzoek om commentaar.

Afrika

China heeft in het verleden gezegd dat zijn financiële instellingen zich inzetten om de schuldenproblemen van Afrikaanse landen te verlichten.

Het materiaal dat de onderzoekers voor de studie hebben onderzocht omvat 23 contracten met Kameroen, 10 met Servië en Argentinië en 8 met Ecuador.

In januari waarschuwde de Wereldbank dat verschillende landen dringend behoefte hadden aan schuldverlichting wegens de ernst van de wereldwijde recessie die door de Covid-19-pandemie was veroorzaakt. (wdm)