Vorige maand werd de satelliet van het Californische Viasat door hackers offline gehaald. Als gevolg van de aanval werden tienduizenden klanten in Europa en Oekraïne geraakt, waaronder 2000 Duitse windmolens die nog steeds niet hersteld zijn. Meerdere inlichtingendiensten doen onderzoek naar de aanval, maar de ogen zijn uiteraard gericht op Rusland.

De satelliet van Viasat raast al sinds 2011 in een baan rond de aarde, terwijl hij particulieren, bedrijven en militaire voorzieningen van internet voorziet. Toen Rusland op 24 februari Oekraïne aanviel, werd de satelliet-verbinding echter verstoord. Een mysterieuze cyberaanval maakte de satelliet onklaar.

In de allereerste dagen van de oorlog veroorzaakte de aanval op de satelliet een verlies van cruciale communicatie van het Oekraïense leger, waardoor Rusland al snel als mogelijke dader werd gezien. Veel details van de hack zijn nog niet boven tafel gekomen, maar de gevolgen zijn algemeen voelbaar. Satellieten spelen namelijk een belangrijke rol tijdens de oorlog in Oekraïne. Zo worden ze gebruikt om informatie over Russische troepenbewegingen vast te leggen en zijn ze een essentiële manier om te communiceren.

“Spillover”

De cyberaanval lijkt een goed voorbeeld te zijn van een zogenaamde “spillover”, waarbij de gevolgen voelbaar zijn voor actoren buiten het doelwit om. Door het offline halen van de satelliet werd namelijk ook de Duitse energiesector geraakt.

Bijna een maand na de aanval gaan de verstoringen nog steeds door. Zeker 2000 windmolens van het Duitse Tobi Windenergie Verwaltungs zijn momenteel nog steeds offline. De turbines kunnen gelukkig nog wel draaien, maar ze kunnen niet van afstand gereset worden als er een storing is. Een woordvoerder van het bedrijf schat er een totale capaciteit van 11 gigawatt onbruikbaar was in de eerste uren na de aanval. 

Ook satelliet-internetproviders in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Tsjechië zagen hun diensten offline gaan door de aanval op Viasat. Het EU-agentschap voor cyberbeveiliging zegt op de hoogte te zijn van 27.000 gebruikers die getroffen zijn door de storing.

Russisch aanvalsplan

De satellietverbindingen worden vaak gebruikt in gebieden met een lage kabeldekking, zoals in afgelegen gebieden waar windmolens staan. Ook in Oekraïne worden satellietverbindingen veel gebruikt. Naast de huidige militaire toepassing, worden de verbindingen gebruikt voor het volgen van overheidsuitgaven en in 2012 – tijdens de parlementsverkiezingen – om het stemmen te controleren.

Geen enkele regering heeft de aanval op de Viasat-satelliet officieel toegeschreven aan Rusland. Echter stellen experts dat de hack in overeenstemming zou zijn met het Russische aanvalsplan. De Amerikaanse National Security Agency (NSA) onderzoekt de hack momenteel.

Cyberoorlog

Indien de hack inderdaad aan het Kremlin wordt toegeschreven, zou dat een nieuw licht schijnen op een mogelijke cyberoorlog tussen het Westen en Rusland. Cyberexperts vinden het namelijk opvallend dat het land nog geen grote succesvolle digitale aanvallen heeft kunnen uitvoeren. Mogelijk houdt Rusland zich bewust gedeisd of mist het de digitale slagkracht.

Eerder deze week waarschuwde de Amerikaanse president Joe Biden al voor mogelijke Russische aanvallen op de infrastructuur van de VS.

(ns)