Het Office Européen de la Lutte Antifraude (Olaf) heeft vorig jaar aan de Europese Commissie aanbevolen om 293 miljoen euro aan uitgekeerde subsidies van de bestemmelingen terug te eisen. Dat blijkt uit het jaarrapport van Olaf, het Europese bureau voor fraudebestrijding. Ook wordt echter duidelijk dat Olaf vorig jaar niet alleen te maken kreeg met traditionele fraude rond fondsen van de Europese Unie en grensoverschrijdende misdaad, maar tevens diende op te treden tegen fraudeurs die van de uitbraak van de coronapandemie probeerden te profiteren.
Olaf zegt vorig jaar meer dan duizend verdachte bedrijven te hebben geïdentificeerd. ‘Daarnaast heeft het bureau tot de onderschepping van miljoenen namaakartikelen – waaronder gezichtsmaskers, desinfecterende producten en testkits – bijgedragen’, benadrukt Ville Itälä, directeur van Olaf. ‘Een aantal van die producten bleek een bedreiging voor de gezondheid van de bevolking.’
Maskers
‘In het begin van de pandemie bleken criminelen vooral van de verkoop van maskers gebruik te maken om namaakproducten op de markt te brengen’, betoogt Ville Itälä. ‘Veel landen werden met bevoorradingsproblemen geconfronteerd. De lidstaten hadden meteen grote voorraden maskers nodig, maar meestal bleek het voor de legale fabrikanten onmogelijk om aan die vraag te voldoen.’
‘Dat opende mogelijkheden voor fraudeurs, die overal in Europa namaakproducten op de markt probeerden te brengen. We hadden hier niet alleen met namaak te maken, maar deze producten waren meestal ook van een heel inferieure kwaliteit, die vaak een risico voor de gezondheid betekenden.’
Olaf verspreidt meestal geen informatie over lopende onderzoeken, maar kwam in februari van dit jaar toch naar buiten om de lidstaten van de Europese Unie voor een grote vaccinzwendel te waarschuwen. ‘Ook hier was er sprake van een groot tekort’, aldus Itälä. ‘In zestien lidstaten werd daarop een aanbod voor illegale leveringen opgemerkt.’
‘In totaal werden 1,2 miljard dosissen nepvaccins geïdentificeerd. Aan vraagprijs vertegenwoordigde dat een bedrag van 16 miljard euro. Dit geeft de grote omvang van de fraude aan. Bovendien bleek het bijzonder moeilijk om het bedrog te achterhalen.’
Olaf zegt dit jaar opnieuw problemen rond de coronacrisis te verwachten. De Europese Unie begint immers met de toewijzing van de fondsen die ter beschikking werden gesteld om de economische heropleving na de pandemie te stimuleren. Ook hier moet volgens Itälä voor nieuwe pogingen tot fraude worden gevreesd.
Hongarije en Italië
Het rapport toont dat Olaf vorig jaar 230 onderzoeken heeft afgerond, waarbij aan de nationale en Europese autoriteiten 375 aanbevelingen werden gedaan. Tevens werden 290 nieuwe onderzoeken opgestart. Het rapport maakt verder duidelijk dat een opvallend groot aantal problemen zich in Hongarije en Italië manifesteren.
Ongeveer 2,2 procent van alle betalingen die tijdens de tweede helft van het voorbije decennium aan Hongarije werden gedaan, zouden volgens de aanbevelingen van Olaf moeten worden teruggevorderd. Over de hele Europese Unie wordt een gemiddelde van 0,29 procent genoteerd. Hongarije voerde ook al in eerdere rapporten de lijst met aanbevelingen aan.
In Italië werden door Olaf vorig jaar de meeste dossiers afgesloten. In totaal werden dertien Italiaanse zaken afgerond. In negen dossiers werden aanbevelingen voor een terugvordering verzonden. Bulgarije volgt op de tweede plaats met acht afgesloten zaken en zeven aanbevelingen, terwijl Hongarije op de derde plaats staat met acht afgesloten zaken en vier aanbevelingen.
Olaf heeft geen bevoegdheid om binnen de lidstaten van de Europese Unie tot een vervolging over te gaan. Het bureau kan alleen juridische aanbevelingen aan nationale autoriteiten doen. In de tweede helft van het voorbije decennium leidde ongeveer 37 procent van de zaken die nationale autoriteiten op aanbevelingen van Olaf hebben behandeld en afgerond, tot een aanklacht.
In Hongarije en Italië loopt dat cijfer op tot 67 procent. In Bulgarije daarentegen leidt slechts 25 procent van de dossiers tot een vervolging. (lb)