Terwijl de twee opdrachthouders Patrick Dewael (Open Vld) en Sabine Laruelle (MR) zoeken hoe ze de fakkel kunnen doorgeven aan een noodregering, gaat CD&V stevig op de rem staan. Het partijbureau maandag was wel zeer duidelijk: de N-VA wordt niet gelost.

In het nieuws: Vannacht was er Super Tuesday in de VS, en dan vallen er altijd politieke lessen te trekken:

• Comebacks are real: Joe Biden bewees één ding: in politiek is het nooit voorbij, tot het echt voorbij is. Nadat hij een eerste reeks voorverkiezingen in Iowa en New Hampshire verloor, maakte hij vannacht een onwaarschijnlijke comeback. Daar kunnen velen in de Wetstraat over beginnen dromen.
• Money doesn’t make the world go round: Grote verliezer? Mike Bloomberg, die vijfhonderd miljoen dollar uitgaf, om op z’n gezicht te gaan. Het waren de debatten, waarin hij afgemaakt werd, die de deur dichtdeden. Ook een les dus voor hier: ads op Facebook kopen, zal niet alles oplossen.
• Old white men: Sorry Elizabeth Warren, maar het zal dus een blanke man van boven de 70 jaar zijn, die het opneemt tegen een andere blanke man van 70 jaar, om leider van het Vrije Westen te worden. En dat in de Wetstraat, waar 27-jarige partijleiders het mooie weer maken. De oudste minister bij ons in de Wetstraat is Daniel Bacquelaine, de MR-minister van Pensioenen, met z’n 67 jaar. Stel u voor dat die nog tien jaar verder doet: dan ben je op de leeftijd van Biden.

Ondertussen in België: Nog steeds is er weinig tot geen beweging bij de twee koninklijke onderhandelaars. Ze zouden volgens bronnen voorzichtig opschuiven in de richting van een noodregering, een versterking van het huidige kabinet, de restregering rond MR, CD&V en Open Vld, die nog 38 zetels heeft in de Kamer.

• Dergelijk manoeuvre is niet onlogisch, omdat er een soort ‘crisissfeer‘ is ontstaan door de uitbraak van het coronavirus: in België valt het nog steeds erg mee met het aantal besmettingen, maar de economische schade dreigt groot te worden.
• Immers, het huidig begrotingstekort, dat rond de 2,5 procent ligt, ging uit van een economische groei van 1,4 procent in 2020. Maar dat lijkt lang niet meer zeker. De grootbanken hebben de cijfers al bijgesteld, en zitten op dit moment eerder op 0,8 procent. En het kan, in sommige scenario’s over de ontwikkeling van de wereldeconomie, nog veel erger worden.
• Alleen is het een subtiel scenario, waarbij zeker de MR beducht is om niet te snel te gaan. Zij willen garanties dat er geen avonturen begonnen worden, zodat hun kopstuk en premier Sophie Wilmès (MR) niet in het gevaar komt. Als Dewael en Laruelle straks het initiatief aan haar zouden doorgeven, kan dat enkel als er zekerheid is dat ze potentieel een meerderheid achter haar krijgt.
• En daarin zit meteen een grote moeilijkheid: Dewael en Laruelle werken niet aan een tekst, ‘om fouten uit het verleden te vermijden’. Maar dat betekent ook dat er weinig garanties zijn, dat partijen een stukje een ‘blanco cheque‘ moeten tekenen. Gaan ze dat doen?

Wat weten we over CD&V? De christendemocraten hebben een sleutelrol in het bovenstaande scenario.

• Om te beginnen maakt CD&V een integraal deel uit van de huidige restregering. Met onder meer Pieter De Crem (CD&V) en zelfs Nathalie Muylle (CD&V) hebben ze bovendien ministers die ook in lopende zaken wel wat visibiliteit halen. Elk scenario dat start vanuit de huidige regering heeft dus CD&V nodig.
• Het leek er ook even op dat voorzitter Joachim Coens (CD&V) de deur openzette voor zo’n ‘noodregering’, hijzelf sprak in een radio-interview over een ‘coronacoalitie‘. Maar verschillende bronnen binnen de partij wijzen erop dat ‘je goed naar dat interview moet luisteren’. Het is vooral radiohost Michaël Van Droogenbroeck die het over die coalitie heeft, ‘onze voorzitter pikte daarop in, maar bedoelde er eigenlijk niet veel meer mee’. ‘Zoals je eyecatchers hebt, was dit een ‘earcatcher”, zo omschrijft een kopstuk het.
• Hoe dan ook, maandag op het partijbureau werd de lijn van CD&V eigenlijk nog een beetje harder gezet. Een duidelijke analyse werd gemaakt, waarbij de conclusie duidelijk was voor de CD&V-top: ‘De economische analyse loopt gewoon niet meer gelijk met de Franstaligen. België heeft compleet andere recepten nodig, maar de politieke bereidheid om die te zien en te aanvaarden, is er gewoon niet’. ‘Die samenvatting viel niet op een koude steen’, zo stelt een aanwezige.
• Van enig mogelijk enthousiasme voor een Vivaldi, of enige variant daarvan, is weinig tot geen sprake. Namen zoals Hendrik Bogaert werden vorige week nog onterecht in dat kamp gezet, de West-Vlaming wil net dat z’n partij een ‘harde Vlaamse lijn‘ gaat bewandelen.
• ‘Niemand, maar dan ook niemand zit op de lijn van een plotse doorbraak, om nu een noodregering op poten te gaan zetten. We lossen onze eis van een ‘regering met Vlaamse meerderheid’ niet. De analyse is helder: we moeten federaal echt een bepaalde lijn verderzetten, financieel en economisch. Ook voorzitter Coens zit helemaal op die koers.’
• Een tweede afspraak, die gepland stond, tussen de onderhandelaars en Coens zal dus geen doorbraak voor het duo opleveren.
• Die twee blijven ondertussen overigens ook N-VA-voorzitter Bart De Wever betrekken, waardoor de Vlaams-nationalisten ook niet ‘uit het proces’ gezet zijn.

De harde cijfers: Met de coronacrisis komt de centendiscussie weer heel fors op tafel.

• Feit is dat er eigenlijk gewoon geen geld over is federaal, integendeel. Terwijl de deelstaten, zeker Vlaanderen, nog een relatieve marge hebben op hun budgetten, is er federaal al erg veel bespaard.
• Met de donkere groeicijfers voor de boeg, wordt het nog lastiger voor gelijk wie straks aan het roer staat van de federale regering. Nu al zal het knokken zijn om onder de 3 procent tekort op de begroting, de absolute limiet van de eurozone, te blijven. Dat zou België als een van de slechtste leerlingen van de klas neerzetten, samen met Italië.
• Die cocktail voelt ongemakkelijk aan. Zeker voor de socialisten, want zij kunnen maar moeilijk om met noodzakelijke besparingen die er straks aankomen, maar zeker met de verschuiving aan de kant van de inkomsten. De Zweedse regering voerde een zeer symbolische taxshift door, met een aantal ‘historische’ maatregelen: zaken die in 25 jaar met socialisten in de regering nooit gebeurden. Belangrijkste stap: een verlaging van de vennootschapsbelasting, naar 25 procent.
• Het is zeker voor de PS slikken: dat zij die maatregel van de vorige regering moeten ‘aanvaarden’ en die verlaging van het tarief, die nog niet is doorgevoerd, maar is aangekondigd, ook effectief moeten gaan uitvoeren.
• Voor de liberalen is dat hoe dan ook non-negotiable: er is geen haar op het hoofd van de huidige regeringspartners om die belastingverlaging te gaan terugdringen. ‘Uiteraard dalen de fiscale inkomsten straks. Ik zie het probleem echt niet, in een land met zo’n hoge belastingdruk als België mag het wel eens naar beneden zeker?’, zo is bij een blauwe bron te horen.

Om rekening mee te houden: Ondertussen blijft ook de Europese discussie over de centen meespelen.

• De Europese Unie discussieert momenteel over de meerjarenbegroting van 2021-2027. Dat is geen makkelijke oefening, want met de UK stapt een ‘rijker’ lid eruit: wie gaat nu de miljarden betalen die normaal uit Londen kwamen? In februari nog raakten de regeringsleiders er niet uit: de voorzitter van de Europese raad, Charles Michel, legde een voorstel op tafel: een budget 1,074 procent van het bruto binnenlands product van de 27 lidstaten.
• Dat is ambitieus, want dat betekent dat een pak ‘rijkere landen’ meer moeten betalen. Vier cruciale landen, nettobetalers Nederland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken, gingen dan ook op de rem staan. Ze gunden Michel geen akkoord.
• België zette zich met premier Wilmès achter die voorstellen van Michel, ook al heeft de restregering geen meerderheid meer. De N-VA is het daar niet mee eens: ‘Met dit voorstel zou België elk jaar 1,2 miljard euro éxtra moeten betalen aan de EU’, zo stelde Sander Loones (N-VA) in de Kamer.
• Wilmès verdedigde het voorstel van Michel: ‘Een ‘kleine’ begroting van 1,05 procent, maar tegelijk wel meer middelen voor onderzoek, innovatie, digitalisering, migratiebeleid en landbouwbeleid? Trouwens, ook een begroting van 1,05 procent zal België elk jaar 1 miljard euro meer kosten. Dat is 146 miljoen euro minder dan in het voorstel van Michel. Kan men dan spreken van een zuinige politiek?’, zo repliceerde Wilmès.
• Loones, een voormalig Europees Parlementslid, uitte ook forse kritiek op de hervorming van de EU-landbouwsubsidies. Daarbij zou Michel bereid zijn om Oost-Europa veel meer van die pot te geven, ook al zijn er grote vragen bij de greep van de zogenaamde landbouwmaffia op boerderijen in bepaalde delen van onder meer Hongarije en Roemenië. ‘Michel probeert met die subsidiepot de steun van de Oost-Europese landen te kopen. Die landen willen geen budget, ze willen gewoon meer geld.’

Interessant om te lezen: De jonge sp.a-voorzitter Conner Rousseau laat in Knack een beetje meer licht schijnen op z’n relatie met de groenen.

• ‘Een rood verhaal strijdt tegen ongelijkheid en is dus per definitie groen. Vechten tegen energiearmoede is strijden tegen ongelijkheid. Net zoals ons gevecht voor meer openbaar vervoer, voor het klimaat of voor goed onderwijs. Het is een door en door socialistisch verhaal’, zo stelt Rousseau.
• De afgelopen weken zette Rousseau z’n sp.a duidelijk op een andere koers, weg van de groenen, onder meer door in Gent een evaluatie af te dwingen over de lage-emissiezones, tegen de coalitie, en zeker tegen voormalig kartelpartner Groen in.
• ‘Ik heb geen groene vinger nodig om mij te leren wat goed is voor het milieu en het klimaat. Ik wil wel dat al die maatregelen ook goed zijn voor de mensen. Het zal voor de sp.a voortaan ‘en/en’ zijn, en niet ‘of/of”, zo kondigt Rousseau aan.
• De groenen hebben tot nu toe erg rustig gereageerd op de veranderde houding van de sp.a. Federaal hebben zij de socialisten nodig, om mee aan boord te komen van een Vivaldi. Bij de PS staat die deur wagenwijd open om zo’n ‘droomcoalitie‘ te vormen. Maar bij de sp.a ligt dat helemaal anders: de liefde voor de groenen is absoluut niet onvoorwaardelijk.

Aan de rand van Europa: Een mogelijke nieuwe migratiecrisis bouwt zich op aan de EU-grens tussen Griekenland en Turkije.

• Daar heeft de Turkse president Recep Tayyip Erdogan de ‘poorten naar Europa’ opengezet, en vluchtelingen per bus tot aan de Griekse grens laten voeren. Die zitten met duizenden vast in niemandsland. Maar de Grieken zijn niet van plan de grens te openen.
• De EU kwam steun betuigen: Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, Europees Parlementsvoorzitter David Sassoli en de voorzitter van de Europese Raad Michel bezochten de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis, en vlogen samen in een helikopter naar de grens.
• ‘De Griekse grenzen zijn de Europese grenzen. Wat jullie doen, is belangrijk voor Griekenland, maar is ook cruciaal voor de toekomst van de Europese Unie. We steunen de Griekse inspanningen volledig. Bescherming van de grenzen met respect voor internationaal recht, mensenrechten en waardigheid is essentieel’, zo stelde Michel.
• Het Europese grensbewakingsagentschap Frontex komt de Grieken te hulp met een schip, zes kustwachtboten, twee helikopters, een vliegtuig en 100 grensbewakers. Individuele lidstaten beloofden ook al steun: zo stuurt het kleine Estland twee schepen en 20 man. Ook Nederland beloofde al steun, de vraag is wat België straks gaat doen.
• De echte inzet is een conflict dat de Turkse sterke man Erdogan is aan het uitvechten met de Syrische dictator Assad, rond de stad Idlib in Syrië. Daar steunt Turkije de lokale rebellen tegen Assad, die probeert heel de provincie te heroveren. Erdogan rekent op meer steun van de EU en van de NAVO, maar krijgt bitter weinig. Zijn zet om de ‘poorten open te zetten’, is een manier om druk te leggen bij Europa.
• Het is duidelijk dat Europa die boodschap ontvangen heeft. Want de Duitse kanselier Angela Merkel is bezig met een deal te maken, net zoals ze in 2016 deed: Erdogan zou kunnen rekenen op meer geld. Emmanuel Macron zou Merkel steunen. En wie nog in het spel zit: Vladimir Poetin natuurlijk, die de Syrische dictator steunt, ook militair. Vrijdag komt er een top tussen Erdogan, Poetin, Merkel en Macron: dat kan veel oplossen.

Goed om te volgen: De Open Vld-race blijft stof tot nadenken opleveren. Nu over het energiebeleid.

• Terwijl Bart Tommelein (Open Vld) als voormalig Vlaams minister van Energie de kernuitstap met hand en tand verdedigde, en dat blijft doen, zet Egbert Lachaert (Open Vld) zich daar zeer duidelijk van af.
• HIj stelt in z’n kiesprogramma dat Doel 4 en Tihange 3 verlengd moeten worden. Op recente debatten in Antwerpen en in West-Vlaanderen was Lachaert duidelijk: om de energiebevoorrading te verzekeren, en geen ridicule investeringen te moeten doen, is het nodig die kerncentrales open te houden.
• Daarmee gaat Lachaert in tegen de koers die Open Vld, een beetje hardnekkig, bleef volgen de afgelopen jaren: een volledige kernuitstap in 2025. Tommelein viel hem daarop aan en verwijt Lachaert ‘een N-VA-standpunt in te nemen’.
• Maar opvallend: steeds meer partijen zeggen luidop wat er zit aan te komen, de centrales toch maar (weer) openhouden. ‘De waarheid heeft haar rechten. Als we niet voort kunnen met het steunmechanisme voor gascentrales, moeten we duidelijk durven te zeggen dat de kalender van de kernuitstap niet houdbaar is’, zo zegt PS-energiespecialist Malik Ben Achour in De Standaard. Voor de socialisten, ook aan Vlaamse kant, is de prijs van de energiefactuur cruciaal.
• ‘We vinden nog altijd dat de sluiting van de kerncentrales er moet komen, maar er moeten voldoende alternatieven zijn. De lamp moet blijven branden. De mogelijke verlenging van de centrales wordt een cruciaal punt bij de regeringsonderhandelingen’, zo stipt Leen Dierick, specialist van CD&V, aan.
• Meteen wordt dit een stevige kluif voor de groenen. Want als socialisten, liberalen en christendemocraten allemaal aansturen op het openhouden van de kerncentrales, en nog maar eens een verlenging van Doel en Tihange voorzien, dan wordt het moeilijk voor Ecolo en Groen, om dit bij een eventuele Vivaldi-coalitie tegen te houden. Maar dat zou wel een bijzonder bittere pil zijn om slikken, gezien het symbolische gehalte van de maatregel.

Genoteerd bij Groen (1): Een voormalig boegbeeld in Antwerpen, Freya Piryns, houdt ermee op.

• Piryns is niet niemand bij Groen: al sinds 2001 in de Antwerpse gemeenteraad, en tussen 2006 en 2012 daar zelfs fractieleider. Ze was ook senator tussen 2007 en 2014.
• ‘Ik voel dat het tijd is geworden om mij te onttrekken aan iets wat me stilaan begon op te vreten. Ik kon de laatste jaren helaas niet meer zeggen dat het een genoegen was om aan politiek te doen. Daarvoor zijn net een keer te veel de poten van onder mijn stoel weggezaagd‘, zo schrijft ze op Facebook.
• Op 26 mei vorig jaar haalde ze net geen 15.000 voorkeurstemmen op de lijst van Groen in Antwerpen, enkel lijsttrekker Kristof Calvo deed beter. Maar dat leverde haar geen zitje op, met een bittere nasmaak dus, die nu leidt tot haar exit.

Genoteerd bij Groen (2): In de nasleep van een studentendebat, komt Wouter De Vriendt (Groen) in een vreemde polemiek terecht.

• Maandag organiseerde het liberaal studentenverbond LVSV een debat in Kortrijk aan de Kulak. Daarbij namen Sander Loones (N-VA), Francesco Vanderjeugd (Open Vld), Maxim Veys (sp.a), Wouter Vermeersch (Vlaams Belang), Brecht Warnez (CD&V) en Wouter De Vriendt (Groen) deel.
• Dinsdag in de namiddag, nadat Warnez een foto van het debat gedeeld had op Twitter, reageerde De Vriendt met een eigen tweet: ‘Allemaal mannen. Kan echt niet meer. Dit is een fout signaal, en gewoon lomp en oubollig. Ik heb dit vooraf laten weten en bij start van debat statement gemaakt. Maar veel zin om volgende keer mijn kat te sturen.’
• Maar het LVSV liet zich niet doen. ‘Zeer jammer dit van u te horen. En nog kortzichtiger dat u denkt dat we doelbewust enkel mannen uitnodigen. Ook hier waren meerdere vrouwen uitgenodigd. Geslacht of gender speelt absoluut geen rol voor ons. Niets hield u tegen een vrouwelijke collega u te laten vervangen‘, zo schoot het studentenverbond terug op Twitter.
• Daarop reageerde De Vriendt opnieuw, via Twitter: ‘Nooit antwoord gekregen op mijn e-mails over het uitsluitend mannelijke panel, noch een signaal dat er een vrouw werd gezocht. Jullie bewaken het overzicht. Quasi elke moderne organisatie beseft het belang van genderevenwicht. Jammer dat dit hier op een koude steen valt.’
• Waarop het LVSV weer publiek antwoordde, met screenshots van mails aan De Vriendt, voor het debat: ‘Zonet nog eens gekeken. Geen enkele mail ontvangen waar u vraagt naar het volledig mannelijk panel. De namen waren u ruimschoots op tijd bekendgemaakt.’
• ‘Fout‘, repliceerde De Vriendt deze morgen. ‘Tweemaal gemaild naar moderator, toen hij zondag aan lijst debaters de topics bezorgde. Nooit antwoord gekregen. Noch signaal dat een vrouw moest gezocht worden. Bespreek het gerust met hem. Laat deze discussie eyeopener zijn, zodat ook jullie actief all male panels vermijden.’
• Blijft de vraag natuurlijk waarom De Vriendt dan toch heeft deelgenomen aan het debat, en zich niet heeft laten vervangen door een vrouw. In Oostende bijvoorbeeld, zijn thuisstad, zijn er twee vrouwelijke groene schepenen: Silke Beirens en Natacha Waldmann.
• Het incident doet denken aan een soortgelijke discussie in maart vorig jaar rond Sven Gatz (Open Vld). Die zegde toen op het allerlaatst een debat af, met de uitleg dat het een ‘all male panel’ was. Achteraf bleek dat z’n kabinet een batterij speciale eisen voor de toenmalige minister had gesteld, waar niet was op ingegaan.