Niet alleen de PS denkt na over de staatshervorming. CD&V, die de grote trekkers waren binnen Vivaldi om toch het institutionele niet los te laten, willen nu doorduwen. De lijst van artikelen in de Grondwet die voor herziening vatbaar moeten worden verklaard, moet nu gemaakt worden. ‘We moeten een duidelijk signaal geven’, zo is op de regeringsbanken te horen. ‘Het stond zo in het regeerakkoord.’ En meteen wil men ook werk maken van het dialoogplatform, ‘dat er zo snel mogelijk moet komen’. Bij de PS wordt ondertussen een nuchtere analyse gemaakt: ‘Met de MR zal het zeer moeilijk zijn om iets te kunnen doen.’

In het nieuws: CD&V wil de lijst nu maken.

De details: De christendemocraten duwen op wat in het regeerakkoord staat.

• Het is een gevoelige kwestie, die traditioneel opduikt op het eind van een federale regeerperiode: welke artikelen in de Grondwet worden aangeduid om de volgende regering toe te staan die te wijzigen? Dat maakt dan meteen van de Kamer in de volgende legislatuur een ‘constituante’, een Kamer die de Grondwet mag en kan aanpassen.
• Maar die grendel is behoorlijk fors, alleen al om de Grondwet voor herziening vatbaar te verklaren. Want ze vereist niet alleen een meerderheid in de Kamer en Senaat, maar ook de consensus binnen de regering. Op het einde van een regeerperiode bleek dat al meermaals een knelpunt: zowel de regering van Elio Di Rupo (PS) als die van Charles Michel (MR) worstelden ermee. Er werden geheime akkoorden over gesmeed, die vaak daarna niet nageleefd werden.
• Doordat de regering Michel bovendien viel over het Marrakesh-pact, werd in de vorige legislatuur niets aangeduid voor herziening. Meteen maakte dat in 2019 en 2020 de onderhandelingen extra moeilijk: een staatshervorming kon eigenlijk gewoon niet, technisch gezien, tot 2024.
• CD&V stapte afgelopen nazomer in Vivaldi, met twee erg symbolische eisen: de abortuswetgeving en de staatshervorming. Voor beide moesten er ‘garanties’ zijn. Voor het eerste ging het erover een paars-groene versoepeling tegen te houden in de Kamer, voor het tweede wilde men vooral de garantie dat het proces niet weer geblokkeerd zou raken. Veel meer dan dat zat er niet in: de MR en ook Open Vld gingen net op de rem staan bij paars-geel omdat ze de vergaande plannen van PS en N-VA niet zagen zitten.
• Vandaar dat CD&V wel expliciet in het regeerakkoord één passage bedong: ‘De regering geeft de twee ministers die belast zijn met institutionele hervormingen eveneens de opdracht om een voorlopige lijst van grondwetsartikelen op te stellen ter herziening. De lijst zal het voorwerp uitmaken van een mededeling in Senaat en Kamer bij de aanvang van de regeerperiode.’
• De twee bevoegde ministers zijn David Clarinval (MR) en Annelies Verlinden (CD&V). Die laatste wil daar nu versneld werk van maken. ‘We moeten een duidelijk signaal geven‘, klinkt de boodschap in de wandelgangen.
• Daarbij wordt het dus meteen uitkijken naar welke artikelen precies worden aangeduid, wat meteen een indicatie is van wat men in de volgende staatshervorming kan gaan splitsen (naar de gewesten duwen) of misschien net weer federaliseren (opnieuw voor de federale regering).
• ‘Maar vergeet niet dat het een voorlopige lijst is, die op het eind van de legislatuur nog kan wijzigen’, zo wijst men bij CD&V erop. En hoe dan ook: artikel 195 van de Grondwet zal er ook in zitten. Dat is het artikel dat de Grondwet zelf regelt, en eigenlijk de passe-partout: duid je dat aan, dan kan je eigenlijk alles gaan wijzigen in de volgende legislatuur. Vandaar dat in verschillende discussies over regeringsvorming en ‘garanties’ over staatshervorming die bewuste ‘195’ altijd terugkomt.

De essentie: CD&V wil het institutionele proces levend houden. Maar anderen zijn sceptisch over wat er zal kunnen, binnen Vivaldi.

• Ondertussen is de federale regering dus vier maanden bezig, en wil men bij CD&V de eerste resultaten zien van hun dure ‘garanties’ die ze deze zomer bedongen: ‘Bij aanvang van de regeerperiode’, staat in het regeerakkoord.
• De ambities van de partij op dat vlak blijven overigens helder: wat betreft gezondheidszorg zou deze legislatuur toch echt wel een stap moeten genomen worden, na de pandemie, mét Vivaldi dus. ‘Het is duidelijk dat de huidige aanpak echt niet goed gewerkt heeft. Dat moet anders’, klinkt het aan de top.
• Voor de rest wil men inzetten op wat ook in het regeerakkoord staat: het ‘dialoogplatform’ voor de bredere staatshervorming zou Verlinden, samen met Clarinval, ook echt dit voorjaar van de grond moeten krijgen, zo is te horen. ‘Het zal niet aan ons liggen dat het niet gebeurt‘, zo is in kringen rond Verlinden te horen.
• Opvallend ook: men kijkt daar behoorlijk ongedwongen en met weinig taboes naar die gesprekken. ‘Als je durft zeggen dat er nog toegevoegde waarde is voor België ben je bijna een slechte Vlaming. Je kan toch net én een goeie Vlaming en een goeie Belg zijn?’. De visie is dat ‘België niet binnen 20 jaar gesplitst zal zijn’, en ‘dat weet de N-VA evengoed’.
• Maar tegelijk moet de komende staatshervorming de eeuwige existentiële twijfel oplossen. ‘Het zwaard van Damocles over ‘waar gaan we nu naartoe?’ moet eindelijk eens weggenomen worden‘, zo is te horen. ‘Er gaat zo veel energie verloren in dat debat die anders zou kunnen gebruikt worden om meer innovatie en creativiteit voor het land te creëren.’
• Zeker in de PS ziet men bij CD&V een bondgenoot. ‘Daar zien ze ook wat het belang is van de zaak beter te regelen, de enorme efficiëntiewinst voor België.’
• Bij de Franstalige socialisten is men volop bezig met de voorbereiding op de staatshervorming. De plannen van de PS gaan ver en focussen vooral op een federalisme rond de gewesten, waarbij de gemeenschappen verdwijnen. Vooralsnog is dat, zeker officieel, een taboe aan Vlaamse kant bij N-VA en CD&V: voor Brussel heeft het grote gevolgen.
• Maar de PS is lucide genoeg om het echte obstakel te zien: de eigen regeringspartner MR. ‘Het is ons aanvoelen dat Georges-Louis Bouchez (MR) meer dan ooit die tricolore kaart zal trekken, zeker bij de verkiezingen van 2024, en zich zal opwerpen als de ultieme verdediger van België, met een wolk van nostalgie, Rode Duivels en Jupiler rond hem. Met hen erbij wordt elke poging tot hervorming dus aartsmoeilijk’, zo vat een PS-excellentie het mooi samen.
• In die zin is het van belang om te zien wat David Clarinval (MR) doet in heel het spel: zit hij er effectief gewoon om alles af te remmen, zoals vele waarnemers vermoeden, of gaat hij toch op een bepaald moment mee de ‘dialoog’ op gang trekken. De komende weken moet dat duidelijk worden, met de lijst van de grondwetsartikelen.

Eindelijk vastgelegd: Op 21 maart, het begin van de lente, wordt sp.a dan officieel Vooruit.

• We gebruiken hier al een tijdje de nieuwe naam, Vooruit, maar in maart is het dan ook helemaal officieel, en keert de sp.a terug naar haar historische roots. Dan komt de nieuwe naam overal in dienst.
• Dat kondigde Conner Rousseau, de socialistische voorzitter, gisteren aan in z’n nieuwjaarsspeech. Die is zo laat op het jaar, we zijn februari, omdat hij even geveld was door corona. ‘Klote’ noemde hij dat zelf, waarbij hij z’n toestand omschreef als ‘een natte gazet‘.
• Rousseau speelde voor z’n achterban vooral op het beeld dat hij afgelopen jaar wist te keren voor zijn partij: ‘In 2019 werden we nog weggeschreven. In 2020 hebben wij, socialisten, ons weer in de match gebokst’, om er meteen aan toe te voegen: ‘We’re back. And we’re here to stay.‘
• Opvallend verder: hij moeit zich ook in de lopende onderhandelingen over het loonakkoord, tussen werkgevers en vakbonden. Die laatsten stapten op, omdat ze in het carcan van de wet van 1996 rond loonvoorwaarden zitten. ‘Er zijn sectoren die het afgelopen jaar bijzonder goed geboerd hebben. En dat is goed. Maar ik vind dat de werknemers in die sectoren daar iets mogen voor terugkrijgen. Een deftige loonsverhoging bijvoorbeeld. Daar moet de marge voor hogere lonen meer dan 0,4 procent bedragen.’
• Hij verwees ook opnieuw naar z’n voorstel van een zomerfonds, om zo events veilig en zonder al te veel financieel risico voor de organisators te laten doorgaan. Daarover wees men er bij Hilde Crevits (CD&V), Vlaams minister van Economie, al subtiel op dat zo’n fonds de facto al bestaat: de Vlaamse regering rolde een hele batterij maatregelen uit, die Vooruit nu opnieuw voorstelt. ‘Geniaal idee van Conner. Zo geniaal dat we er eigenlijk zelf ook waren opgekomen en het dus al bestaat’, zo tweette een kabinetsmedewerker van Crevits.

Genoteerd: Kristof Calvo (Groen) bijt van zich af.

• Nadat Calvo z’n exit als fractieleider en z’n fellowship bij een Nederlandse groene denktank rond de partij van z’n vriend Jesse Klaver aankondigde, krijgt hij behoorlijk wat kritiek te verduren. Zeker een column van Jan Segers in Het Laatste Nieuws vandaag is blijkbaar hard aangekomen.
• Want Calvo reageert nu behoorlijk scherp, in een tekst die hij ‘Puntjes op de i’ heeft gedoopt. ‘In één beroepsgroep zijn de reacties soms (maar niet altijd) minder enthousiast, de Wetstraat-pers. ‘Hoogtepunt’ is een brief van Jan Segers in Het Laatste Nieuws. Meestal hou ik van zijn scherpe pen, maar vandaag slaat hij de bal serieus mis. Ik zou volgens hem getraumatiseerd wegvluchten, gaan uitwaaien, wegstappen van mijn partij, de woestijn intrekken en ondertussen nog wat bijverdienen.’
• ‘Ik heb sinds de aankondiging alle mediavragen geweigerd. Bewust. Omdat ik het beu ben over mezelf te praten’, zo stelt Calvo, die daarna toch ‘de puntjes op de i’ wil zetten over zichzelf.
  • Hij is niet ‘getraumatiseerd’, hij is naar eigen zeggen een ‘overtuigde Vivaldist‘, die ‘energie, strijdbaarheid en nieuwe ideeën’ heeft voor de coalitie.
  • ‘Ik vertrek niet. Ik blijf hier actief’, zo zegt hij. Hij gaat enkel inspiratie opdoen in Den Haag, via internet, of ‘op nog geen twee uur treinen van mijn woonplaats’.
  • ‘Bijverdienen?’ Calvo heeft naar eigen zeggen z’n vergoeding in Nederland nog niet onderhandeld, ‘net omdat het voor mij geen motivator is’. ‘Het zal een vergoeding zijn om onkosten van vervoer, verblijf of inhoudelijke projecten te dekken.’ Verder wijst hij erop dat hij door te stoppen als fractieleider een grote extra bruto vergoeding laat liggen. ‘Het gaat dus echt niet over centen.’
• ‘Eigenlijk tonen zulke Wetstraat-opinies dat ik de juiste keuze gemaakt heb. (…) Ik wil vooral weg van de dagjespolitiek, weg van de focus op incidenten en persoonlijke conflicten, weg van de ‘kleine politiek”, zo haalt hij nog eens uit.

De moeite om te lezen: Een verschroeiende aanval op Ursula von der Leyen is ingezet.

• Vanmorgen laat het toonaangevende Politico de honden los op de hoofdbaas van de EU: Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen. De essentie van het stuk: de Duitse ’toppolitica’ is helemaal niet top, was niet eens goed genoeg om Angela Merkel op te volgen, en faalt nu compleet in haar job.
• De hele aanval van de EU op de farmabedrijven was een rookgordijn, om af te leiden van wat écht speelde, zo schrijft men. En dat is het feit dat de EU als een vrek onderhandelde met de grote ontwikkelaars van de vaccins, en te krenterig was om zoals de Amerikanen of Israël meteen met de chequeboek te zwaaien. Vreemd achteraf gezien, als je weet dat 750 miljard euro is uitgetrokken voor een relance, maar dus wel afgepingeld moest worden tot op het laatst om toch maar de goedkoopste vaccins te hebben.
• Het effect is dat de UK, VS en Israël al oneindig veel verder staan: in de UK bereikt men nu niveaus van 15 procent van de bevolking die is ingeënt, terwijl Europa nog niet aan 3 procent geraakt.
• En de kern van de zaak: von der Leyen komt gewoon tekort als leider. Ze omringt zich met jaknikkers uit haar vertrouwde Duitse milieu, ze communiceert alleen op de Duitse televisie, en ze luistert enkel wanneer Merkel belt uit Berlijn.
• De aanval is behoorlijk ongezien, maar de politieke schade door de belabberde Europese aanpak is ook gigantisch: overal in Europa is men razend over de trage opbouw van de vaccinatiecampagne en het pijnlijk achterblijven ten opzichte van de VS en de UK. Het verhoogt de druk op de Commissie, om vroeg of laat een switch aan de top te gaan overwegen.