Eén zaak heeft cd&v alvast wel geforceerd: er wordt heftig gekeken naar en gediscussieerd over het (Vlaamse) arbeidsmarktbeleid. Maar of Sammy Mahdi (cd&v) daarmee het gewenste effect haalde, toen hij dit weekend plots de bocht nam, en voorstander blijkt om de werkloosheid in de tijd te beperken? Feit is dat cd&v-minister van Werk Jo Brouns, die zich tot nu toe vooral op Landbouw profileerde, de volle laag kreeg in het Vlaams Parlement. Waarom is er nog geen deal met Pierre-Yves Dermagne (PS), de federale minister van Werk, om dit dan enkel op Vlaams niveau mogelijk te maken, in een “assymetrisch beleid”, drong N-VA aan: meteen moest cd&v over het communautaire in het defensief. En ook de linkse oppositie sleep de messen: “Waar wacht u op om ook al die 180.000 Vlaamse werkzoekenden effectief naar een job toe te leiden?”, sneerde Caroline Gennez (Vooruit). Brouns beperkte zich tot een bleke repliek: “Geef ons meer sleutels in handen om een eigen Vlaams arbeidsmarktbeleid te voeren”, vroeg hij de federale regering. Daar is weinig appetijt om te bewegen.

In het nieuws: Vandaag legt cd&v een ‘arbeidsplan’ op tafel, onder impuls van ondervoorzitters Robrecht Bothuyne (cd&v) en Nathalie Muylle (cd&v).

De details: Of cd&v nu al veel plezier beleefd heeft aan dit thema, is maar de vraag.

• “Moesten wij, vanuit de partij of de fracties plots een Gezondheidsplan op tafel leggen, terwijl we ook de minister van Volksgezondheid hebben, Frank (Vandenbroucke, red.) zou gewoon in alle staten zijn. En terecht: je maakt je eigen minister toch belachelijk op die manier?”, zo stelde een kopstuk van Vooruit gisteren in de wandelgangen.
• Want dat is net wat cd&v vanmiddag doet: een groots persmoment over ‘werk’, terwijl ze met Jo Brouns in de Vlaamse regering wél die portefeuille van Werk vasthouden. Brouns kwam, na de exit van Wouter Beke (cd&v) vanuit Limburg in de regering, waar hij ‘Werk’ en ‘Landbouw’ erfde van Hilde Crevits (cd&v), die doorschoof naar Welzijn. Hij maakte tot nu toe nog geen onuitwisbare indruk.
• Gisteren kwam Brouns bovendien in een schietkraam te staan, in het Vlaams Parlement, met ‘dank’ aan de eigen voorzitter. Mahdi maakte immers dit weekend met gierende banden een bocht, over de beperking van de werkloosheid in de tijd. Waar hij een jaar geleden in z’n boek ‘Van Hol naar Vol’ nog zowaar ‘de geest van Daens’ inriep, om zich radicaal tegen dat idee te kanten, pleit cd&v nu voortaan tot een maximum duurtijd van uitkeringen tot drie jaar.
• “Eigenlijk geeft Sammy Mahdi aan u als Vlaams minister een buis“, zo ging Caroline Gennez (Vooruit) in de aanval, waarbij ze toonde waarom ze zelf jarenlang partijvoorzitter was: haar verbale kracht bracht Brouns in moeilijkheden.
  • “Eigenlijk heeft Mahdi gezegd dat men er in Vlaanderen niet in slaagt. “Wacht, we gaan een paraplu opendoen en we gaan zien of we federaal een symboolmaatregel kunnen afdwingen.” Maar zo werkt dat niet.”
  • “U hebt zelf een hele reeks aan voorstellen, maatregelen, enzovoort opgesomd, maar in de feiten zitten we met 180.000 werkzoekenden en 75.000 openstaande vacatures in Vlaanderen.”
  • “Dat zijn 180.000 mensen die u kansen ontneemt. Dat zijn 75.000 werkgevers die geen personeel vinden.”
  • “Dat is een rem op onze economie, een rem op onze welvaartsstaat. En dat is gewoon heel slecht voor onze sociale bescherming.”
  • “Minister, waar wacht u op, als Vlaams minister bevoegd voor het werk en de economie, om de hand aan de ploeg te slaan en om ook al die 180.000 Vlaamse werkzoekenden effectief naar een job toe te leiden?”
• Ook Groen sprong op dat spoor. Imade Annouri deed het schrappen van werklozen na drie jaar af als “een symbolentrofee”, en duwde op de budgetten: “Geef VDAB dan meer middelen. Er is in het verleden op bespaard geweest. Die mensen kraken onder de druk.”
• Pijnlijker nog voor Brouns: ook vanuit de meerderheid sprong Open Vld op de kar. Maurits Vande Reyde (Open Vld) strooide zout in de wonde van Brouns: “Ik hoor eigenlijk weinig wat u gaat doen voor mensen die weigeren in te gaan op sollicitaties voor die tienduizenden vacatures die nog steeds openstaan. Wat gaat u nu concreet doen om ervoor te zorgen dat VDAB daar strenger tegen optreedt?”
• Brouns weerde zich, met een erg technische en brede uitleg, maar sprak op geen enkel ogenblik het verwijt van een “buis” van zijn eigen voorzitter tegen. En hij duwde terug naar het federale niveau, dat bevoegd is voor de langdurige zieken: “Om te komen tot de invulling van alle Vlaamse vacatures en tot een werkzaamheidsgraad van 80 procent, moeten wij heel sterk inzetten op de niet-actieven. Daar hoort onder andere de groep van langdurig zieken bij. Dat zijn vandaag in Vlaanderen 240.000 mensen. Het is belangrijk dat we daar heel sterk op inzetten.”

The Big Picture: “Assymetrisch beleid” was de ambitie voor de arbeidsmarkt, om binnen Vivaldi te regelen, maar dat kreeg cd&v er nooit door.

• Naast de scherpe kritiek op de te fletse werking van de VDAB, opende N-VA ook nadrukkelijk een tweede front tegen Brouns: het communautaire.
• Axel Ronse (N-VA) kwam met een wat warrig verhaal over een brief van Sinterklaas in heel z’n betoog. Maar de essentie van z’n aanval: “Er is een meerderheid in dit Vlaams Parlement, en Vivaldi heeft bij haar aantreden gezegd dat ze voor een asymmetrisch beleid gaat: “Wel Vlaanderen, wel Wallonië, wel Brussel, je mag zelf je keuzes maken wat je wilt rond arbeidsmarktbeleid.” We kunnen het nu doen. We hebben een meerderheid voor de beperking van die werkloosheidsuitkering in de tijd, dus minister: wanneer gaat u die deal beklinken met minister Pierre-Yves Dermagne?“
• Daarmee verwees Ronse naar een absolute eis, die cd&v met kopstuk Hilde Crevits in 2020 op tafel legde voor de Vivaldi-ploeg: de mogelijkheid om andere maatregelen te gaan nemen bij de FOREM en bij Actiris, de tegenhangers van de VDAB in Wallonië en Brussel. Dat mondde toen federaal uit in het principe van “assymetrisch beleid”, wat minstens het gevoel gaf dat er ook op vlak van de staatshervorming toch onder Vivaldi wat zou gaan bewegen. Dat was voor toenmalig voorzitter Joachim Coens (cd&v) een absolute voorwaarde om in de federale ploeg te stappen.
• Alleen, Dermagne, die nochtans bekend staat als een regionalist binnen de PS, bewoog geen centimeter op dat vlak, tot frustratie van Crevits. Brouns had het in het halfrond gisteren over “meer sleutels in handen krijgen om een eigen Vlaams arbeidsmarktbeleid te voeren”, maar wilde tegelijk niet duidelijk maken of hij dan alsnog bij Vivaldi en Dermagne op tafel zou gaan slaan.
• Dik twee jaar later staat cd&v dus nergens op communautair vlak, in die federale regering. Erger nog: de bevoegde kabinetsmedewerker bij Annelies Verlinden (cd&v) die het luik staatshervorming moest voorbereiden is verbitterd vertrokken, omdat hij “op een muur bleef botsen”. En huidig voorzitter Mahdi leek tot nu toe eerder een tricolore dan een Vlaamse agenda te willen doordrukken: elke communautaire ambitie van cd&v ziet er voorlopig behoorlijk bevroren uit.
• Pijnlijk dus voor de christendemocraten, waar ondervoorzitter Bothuyne dan maar in het Vlaams Parlement het woord nam, om die flank wat af te dekken, als defensiewerk voor Brouns: “Ondanks alle vragen voor een sterk asymmetrisch beleid, ook van uw fractie, collega Gennez, en ook uw fractie, collega Annouri, krijgen we nul op het rekest van de PS. En in Vivaldi krijgen we weinig steun van Groen en Vooruit. De linkse en extreemlinkse fracties vinden elkaar in het immobilisme“, zo sneerde hij, onder applaus van heel de Vlaamse meerderheid: Open Vld en N-VA werden gesust met een aanval naar links.
• Maar zo blijft tegelijk wel de vaststelling dat de veranderde positie van cd&v over de werkloosheid in de feiten geen enkel verschil zal maken, ook niet na de voorstelling van hun groots opgezet plan vanmiddag. “De hefboom is er federaal niet, vergeet niet dat we mathematisch daar niet nodig zijn. Als je ziet wat we vanuit die positie daar al wél hebben verwezenlijkt, kan je alleen maar tevreden zijn”, zo maakt men binnen Vivaldi de analyse bij cd&v.

Ook opgevallen: Hilde Crevits (cd&v) die helemaal terug is, en Van Quickenborne een verbale mep geeft.

• “Zorg dat de mensen geïdentificeerd worden, zorg dat het gerecht zijn werk kan doen. Schuld of onschuld is hier van belang. Zorg dat de mensen opgevolgd en veroordeeld worden. Kortom: doe je job!”
• Wie het debat in het Vlaams Parlement gisteren volgde, schrok toch even van de kracht waarmee Hilde Crevits, viceminister-president, uithaalde naar haar federale collega van Justitie en provinciegenoot, Vincent Van Quickenborne (Open Vld).
• Die had zich, in de nasleep van de discussie rond aanhoudende rellen van ‘supporters’ van Marokko in de grote steden fel uitgelaten over de verantwoordelijkheid van de ouders. Daarbij had hij meteen ook een voorstel gelanceerd: dergelijk “tuig” zou moeten gemonitord worden, door het bijhouden van lijsten met probleemjongeren. “Maar ook ouders moeten voor hun verantwoordelijkheid worden gesteld“, met desnoods het afnemen van de kinderbijslag. En dat is Vlaamse bevoegdheid.
• Zowel Justitie als Binnenlandse Zaken werden vorige week al, ook in het Vlaams Parlement, door minister van Binnenlandse Aangelegenheden Bart Somers (Open Vld) met de vinger gewezen. Maar Van Quickenborne duwde dus al terug naar het Vlaams niveau, en ook Annelies Verlinden (cd&v), die op Binnenlandse Zaken federaal bevoegd is, wees naar een “bredere verantwoordelijkheid”: waarbij politie maar “een schakel in een brede keten” zou zijn.
• Crevits wilde er allemaal niet te veel over horen: “Rond het ballonnetje dat door onze federale minister van Justitie is opgelaten zou ik eigenlijk een suggestie willen doen. (…) Doe je job!”
• Zo blijft het spelletje zwartepieten verder gaan. Want ook Van Quickenborne, die ondertussen opnieuw scherpere politiebewaking krijgt voor een nieuwe bedreiging vanuit het drugsmilieu, kwam met een reactie, op Crevits haar uitspraken: “Justitie staat in voor straffen en veroordelen. Maar beweren dat Justitie alleen dit probleem zal oplossen, is struisvogelpolitiek. De aanpak van probleemjongeren moet op alle fronten gebeuren. Zorgen voor identificatie en mensen oppakken is de moeilijke taak van de politie. En ook de deelstaten moeten hun job doen.” Daarbij haalde hij onder andere aan dat de kinderbijslag al gebruikt wordt om ouders van spijbelaars te straffen. 

Gezien vanmorgen: Hoeveel is het tekort nu? Alexia Bertrand (Open Vld) kan het niet zeggen.

• Op LN24 was vanmorgen de nieuwe staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand te gast bij Martin Buxant. Gisteren in de Kamer werd eindelijk, na bijna negen uur zitting, in de Commissie de begroting voor volgend jaar goedgekeurd. En het moet gezegd: Bertrand hield zich daar stevig recht, bij een spervuur aan vragen vanuit de oppositie.
• Want uiteraard gingen die fors door op de vraag of de kost van de btw-verlaging op gas en elektriciteit nu wél of niet in die begroting zat. Daarover moest vorige maand uiteindelijk de vorige staatssecretaris van Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) opstappen: ze kreeg van premier Alexander De Croo (Open Vld) het verwijt “een materiele fout” te hebben gemaakt. Door haar beslissing om die kost toch mee te tellen, schoot het totale Belgische tekort plots van 5,9 naar 6,1 procent van het bbp.
• “De enige zekerheid, is de onzekerheid. Alles zal afhangen van de prijzen in maart”, zo verdedigde Bertrand zich, volgens Belga. In die zin heeft ze gelijk: als de prijzen nog niet voldoende gezakt zijn tegen dan, voert men in principe nog geen accijnzen in, zo is het akkoord binnen de regering gemaakt.
• Maar vanuit de oppositie jende Sander Loones (N-VA) zo de linkse partijen in de meerderheid: “Er is dan dus geen beslissing genomen?”, ook al had onder meer Vooruit aangekondigd dat de btw-verlaging “definitief” was.
• Daarop reageerden zowel Vooruit als PS: “Jawel, de beslissing is genomen”, zo stelde Melissa Depraetere (Vooruit), die erop wees dat de wetteksten van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) al bij de Raad van State liggen voor advies.
• Maar vanmorgen ging Bertrand toch communicatief helemaal uit de bocht. Want op de simpele vraag “hoeveel is nu echt het begrotingstekort van de Belgische staat”, kon ze geen helder antwoord formuleren.
  • “Als we dat tekort bekijken, dus alle regeringen samen, dan komen we op 5,9 procent”, zo stelde Bertrand netjes, zoals premier De Croo het wil.
  • “Maar hoeveel is dat dan precies, in geld?”, wilde Buxant weten.
  • “Dat is heel veel. Veel te veel”, probeerde Bertrand. “En ik kan u zeggen, wij werken er elke dag aan om dat te verminderen.”
  • “Maar over hoeveel gaat het?”
  • “We spreken over miljarden”.
  • “Ja, maar hoeveel precies?”
  • “Wel, de cijfers, ik wil ze niet zeggen, om geen fouten te maken, maar ik zal het nagaan.”

Genoteerd: Geen beslissingen gisteren op de kern, over kernenergie.

• Bezoek van zowel Elia, de hoogspanningsnetbeheerder, als Fluxys, die het gasnetwerk beheert, op de federale regeringstop, de kern gisterenavond. Beiden kwamen hun rapport voorstellen over de bevoorradingszekerheid. En daarover bestaat wat ongerustheid: de komende winters zouden wel eens nipt kunnen worden, was het nieuws dat uit die rapporten lekte. En daarbij wees men manifest naar de problemen in Frankrijk, met hun nucleair park, op dit moment.
• Meteen creëerde dat een sfeer in de federale ploeg om opnieuw over het langer openhouden van kerncentrales te praten. De groenen gaven zelf de voorzet, door te suggereren dat Doel 4 en Tihange 3 dan extra konden draaien in de winter. Maar ook de optie om Doel 1 en 2 en Tihange 1 langer open te houden, waren mogelijkheden volgens de experten.
• Gisteren werd alles bekeken op de kern, maar geen enkele knoop doorgehakt. Dat kan ook moeilijk, omdat tegelijk de onderhandelingen met Engie, de uitbater van de kerncentrales maar blijven aanslepen. En die houden de boot af.
• Binnen de regering klinkt ondertussen scherpe kritiek op de groenen: “Die rapporten en heel de communicatie daarrond worden gebruikt om toch maar de bocht te kunnen nemen over de bevoorradingszekerheid”, zo stelt een vicepremier. “Want dat onze bevooradingszekerheid in het gedrang komt in 2025 en 2026, omwille van onzekerheid bij de kerncentrales in Frankrijk, is gewoon niet juist.”
• Daarbij werd duidelijk gezegd op de kern “dat Frankrijk nu tijdelijke problemen heeft, maar verwacht wordt dat deze in het voorjaar al opgelost worden”. Meteen is dus een scenario, “verplicht door de onbetrouwbaarheid van de Franse kernenergie”, “niet meer dan een halve waarheid”, volgens een lid van de kern. “Het is niet de eerste keer dat men zo werkt, om bochten te nemen.”

Opvallend: Plots trekken de Italianen hun staart in, over de Dublin-regels.

• Zou het nu echt liggen aan de grote woorden liggen van Nicole de Moor (cd&v), de staatssecretaris van Asiel en Migratie, die gisteren in Brussel een meeting organiseerde voor de West-Europese landen die kreunen onder de interne migratiedruk van de EU? De Moor ontving gisteren de ministers van Asiel en Migratie van een tiental landen, waaronder alle buurlanden en Denemarken, Oostenrijk en Zweden. Op de agenda: de Dublin-regels.
• Die Europese regels zeggen dat een asielzoeker in het land waar hij eerst registreert binnen de EU moet opgevangen worden, en z’n aanvraag laten behandelen. Maar heel veel migranten reizen gewoon door naar het rijkere noorden en westen van de EU. En Italië, met een nieuwe rechtse regering, liet dinsdag ook doodleuk weten “geen Dublin-asielzoekers meer terug te nemen”. Voor België zijn dat er meer dan 4.000, die eigenlijk in Italië opvang zouden moeten krijgen, maar waar Rome er minder dan 100 al van terugnam.
• “Onaanvaardbaar”, reageerde de Moor. En kijk. Gisteren bleek al dat de Italianen, meer dan vermoedelijk onder enorme druk van de Europese Commissie, dan toch hun staart intrekken. Want ze kwamen met het excuus dat het een “overijverige administratie” zou zijn, zo was te horen als uitleg.
• Vandaag komen dan alle 27 landen samen in Brussel. De vraag is of daar dan echt eens iets zal veranderen. België heeft ondertussen in Zaventem zo’n ‘Dublincentrum’ opgericht, een opvangplek voor asielzoekers die binnen de EU zullen teruggestuurd worden. Want tot nu toe ging het dus maar over enkele tientallen, de afgelopen maanden, terwijl ondertussen de opvang in België uitpuilt.
• De Moor hoopt op beterschap: vanuit dat Dublincentrum vertrokken in november net iets meer dan 100 asielzoekers dan toch. Maar die aantallen kunnen enkel omhoog als veel meer EU-landen gaan meewerken. Wait ’n see…

Opgemerkt: Gaan Open Vld en MR samen één Kamerfractie vormen? Zeker niet meteen.

• Enthousiasme, vanmorgen in La Libre, over de plannen die de twee liberale partijen samen koesteren. Want dat de vredespijp moet gerookt worden tussen Open Vld en de MR, na de maanden vol spanning, is wel duidelijk. Bij de Vlaamse liberalen was er al langer irritatie over de aanhoudende aanvallen van Georges-Louis Bouchez (MR) op de regering, waar zij met Alexander De Croo (Open Vld) de leiding van hebben. En toen moest de transfer van Alexia Bertrand, kopstuk van de MR in Brussel, naar Open Vld nog komen…
• Het gevolg: een toenadering die nodig was na de ruzies. Maar die wordt wel heel enthousiast verkocht, aan Franstalige kant. Want plots staat in La Libre te lezen dat Open Vld en MR in de Kamer zelfs één fractie zouden kunnen gaan vormen, naar het voorbeeld van Groen en Ecolo. Dat zou betekenen dat ze meteen de grootste fractie van al zouden zijn, met 26 zetels, nipt meer dan de N-VA. Dat levert allerlei voordelen op.
• Maar, wat blijkt? Het enthousiasme van de MR, en vermoedelijk Bouchez, wordt toch niet helemaal gedeeld aan de kant van Open Vld. “Het klopt dat we beter willen samenwerken, maar van een gemeenschappelijke fractie is op dit moment echt geen sprake hoor”, zo is op de Melsensstraat, het Open Vld-hoofdkwartier te horen. “We gaan eerst op breder niveau mensen samenbrengen, om rust en een betere samenwerking te krijgen. Maar het is nog een lange weg, en misschien kunnen we op langere termijn dit verwezenlijken. Maar het zou nogal naief zijn te denken dat ineens alles is opgelost. Het enige convrete is dat er een kalender gemaakt is om elkaar als partijen regelmatig te zien”, zo tempert men toch heel sterk de verwachtingen aan de kant van Open Vld.