De Brusselse regering is nog altijd niet gevormd. Een meerderheid onder de Nederlandstaligen bleek een hele opgave. Tot nu: door een toegeving van Open Vld zou het voor formateur Elke Van den Brandt (Groen) mogelijk zijn om een meerderheid van vier partijen te vormen.

Key takeaways

• Open Vld neemt genoegen met de functie van regeringscommissaris in de Brusselse regering.
• Daardoor wordt een coalitie met vier partijen mogelijk. Of de vierde partij cd&v of N-VA wordt, ligt nog open.
• Een ander probleem is het verdelen van de posten: dat mogen niet allemaal vrouwen zijn.

Wat vooraf ging: Een Nederlandstalige meerderheid met vier partijen leek lange tijd ondenkbaar.

• De verkiezingsuitslag langs Nederlandstalige kant zorgde voor twee grote opties: een meerderheid met Groen, Vooruit en Team Fouad Ahidar of een coalitie tussen vier partijen. Doordat heel wat partijen niet samen wilden werken met Team Fouad Ahidar, zocht formateur Van den Brandt direct naar een samenwerking tussen vier partijen.
• Alleen: er zijn maar drie posten te verdelen voor de Nederlandstaligen in de Brusselse regering. Van den Brandt had gehoopt om een coalitie met Groen, Vooruit, Open Vld en cd&v op de been te brengen. Dat mislukte: Bejamin Dalle (cd&v) wilde geen genoegen nemen met een post buiten de regering. Er werd gedacht aan de titel van ‘regeringscommissaris’ voor cd&v, maar Dalle vond dat geen optie.

Wordt Cieltje Van Achter minister in twee regeringen?

In het nieuws: Open Vld aanvaardt de titel van ‘regeringscommissaris’ wel.

• Wat cd&v dus niet goedkeurde, vindt Open Vld dus minder een probleem. De regeringscommissaris zou wel maximaal gebruik kunnen maken van zijn bevoegdheden, weet De Morgen. Zo zou de Open Vld’er die de functie krijgt, medeverantwoordelijk worden voor de begroting. Ook zal de regeringscommissaris deel mogen nemen aan de vergaderingen van de Brusselse regering. Daarnaast wil Open Vld ook het ondervoorzitterschap van het Brussels Parlement als troostprijs.
• Groen, Vooruit en Open Vld komen al zeker in de Brusselse regering. Wie de vierde parner moet worden, daar wordt nog over gesproken. Team Fouad Ahidar zou uit de boot vallen: de Franstaligen willen niet van Ahidar weten. Fouad Ahidar zegt tegenover De Standaard niets af te weten van gesprekken: een teken dat hij erbuiten wordt gehouden.
• Blijven over: cd&v en N-VA. Daarbij zou er meer in de richting van N-VA gekeken worden. Brussels kopstuk Cieltje Van Achter is inmiddels Vlaams minister bevoegd voor Brussel, maar onderhandelt nog altijd verder op Brussels niveau. Als ze wil, dan kan ze bevoegdheden combineren. Guy Vanhengel (Open Vld) deed dat al in 2002 en 2003: hij was toen zowel Vlaams minister van Sport en Brussel als Brussels minister van Financiën en Begroting.
  • Van Achter laat aan De Standaard weten dat ze daar nog niet mee bezig is: “Het is vandaag niet aan de orde wie minister wordt”. Ze hoopt dat er snel een Vlaamse meerderheid gevonden wordt, zodat “de inhoudelijke onderhandelingen kunnen starten”.
  • Tegelijk zou het de N-VA wel goed uitkomen mocht Van Achter minister worden in beide regeringen. “De bevoegdheden van Van Achter zijn interessant en kunnen nog interessanter worden als de N-VA eventueel ook in het Brussels Gewest verantwoordelijkheid zou opnemen”, liet voorzitter Bart De Wever (N-VA) verstaan.

Toch nog een probleem: Het aantal vrouwen in de beoogde coalitie.

• Volgens de genderpariteitsafspraken mogen niet alle Nederlandstalige ministers van hetzelfde geslacht zijn. In de samenstelling die voorligt, lijkt dat wel het geval te zijn. Groen schuift uiteraard Van den Brandt naar voren en N-VA komt dan met Van Achter. Vooruit wil eigenlijk huidig staatssecretaris Ans Persoons laten zitten. Open Vld is de enige met een mannelijk kopstuk: Sven Gatz.
• De regeringscommissaris valt niet onder de genderregels. Doordat Open Vld akkoord is met die taak, zet het Vooruit onder druk. Met N-VA erbij wisselen de machtsverhoudingen: N-VA is groter dan Vooruit. Van den Brandt en Van Achter zouden dus zonder problemen minister kunnen worden. Vooruit zal op zoek moeten naar een mannelijke staatssecretaris en sterkhouder Persoons aan de kant schuiven. Of de partij kan ervoor kiezen om zelf de regeringscommissaris te leveren. Persoons kan dan blijven, maar het zou een overwinning zijn voor Open Vld. Die laatste krijgt dan als kleinste partij met Gatz toch een regeringslid.

Andere pistes mogelijk

Om te volgen: Wanneer is men eruit?

• Ondanks de puzzel met de postjes is men optimistisch. “In de loop van volgende week zou er weleens witte rook kunnen zijn”, zegt een onderhandelaar in De Standaard. De woorden “constructieve gesprekken” klinken alom.
• Maar het hele idee kan ook nog worden omgegooid. Een coalitie met cd&v in plaats van N-VA is nog niet van de baan. Dat zou nog altijd de voorkeur hebben van zowel Groen als de Franstalige partijen. Ook bij Vooruit heeft men het over “andere pistes” en wil men zich nog niet vastpinnen op het lastige gendervraagstuk.
• Ondertussen overlegt Van den Brandt met haar collega-formateur aan Franstalige kant, David Leisterh. De Franstaligen ergerden zich aan het onvermogen van de Nederlandstaligen om een coalitie te vormen en stemden alvast over beleid in het Brussels parlement. Dat was zeer tegen de zin van Van den Brandt. Ondanks dat slaagden Leisterh en Van den Brandt er wel in om de dialoog gaande te houden. Echt belangrijke beleidsbeslissingen worden voorlopig niet genomen.